Lubcza (województwo małopolskie)

Z Wikipedii

Współrzędne: 49°54'16.794" N 21°16'20.498" E


Lubcza
Województwo	małopolskie
Powiat	tarnowski
Gmina	Ryglice
Sołtys	Andrzej Marcinek
Powierzchnia	24 km²
Położenie	49° 54' 16.794'' N 21° 16' 20.498'' E
Liczba mieszkańców • liczba ludności • gęstość	3000 181,25 os./km²
Strefa numeracyjna (do 2005)	14
Kod pocztowy	33-162
Tablice rejestracyjne	KTA
Położenie na mapie Polski Lubcza

[edytuj] Informacje Ogólne

Lubcza – wieś w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie tarnowskim, w gminie Ryglice.

Wieś Lubcza leży na pólnocnym skraju Pogórza Karpackiego, nad potokiem Wolanką i jej dopływami. Wieś jest usytuowana równoleżnikowo w kierunku wchód-zachód w dolinie rzeki i ograniczona następującymi miejscowościami: od zachodu graniczy z Wolą Lubecką, od północy ze Zwiernikiem i Słotową (gmina Pilzno), od wschodu z Zagórzem, Dzwonową (gmina Jodłowa), a od południa z Kowalową oraz Jodłową (gmina Jodłowa). Lubcza leży w odległości 15 km od Pilzna, 9 km od Zalasowej oraz 16 km od Tuchowa W Polsce przedrozbiorowej wieś wchodziła w skład województwa sandomierskiego. Po rozbiorach znalazła się w granicach zaboru austriackiego – w Galicji, zaś po wskrzeszeniu Państwa Polskiego w 1918 r. weszła w skład województwa krakowskiego. Od roku 1975 do 1998 r. znajdowała się w województwie tarnowskim. Obecnie leży w województwie małopolskim. Zajmuje powierzchnię ok. 24 km². Posiada kod pocztowy: 33-162 Lubcza.

[edytuj] Układ architektoniczny

Duża wieś o charakterze wyżynno-dolinnym, rozdzielona szeroką doliną potoku Wolanka. Centrum Lubczy leży w dolinie pomiędzy dwoma grzbietami wzgórz ograniczającymi zarówno od północy jak i od południa główną część wsi, której najniższa część leży na wysokości ok. 235 m n.p.m.
W otaczających wieś grzbietach wzgórz (działach) wyróżniają się kulminacje, których wysokości bezwzględne wynoszą 289,303,323 i 346 m n.p.m. od strony północnej, oraz 300, 320, 334 m n.p.m. od strony południowej. Najwyższą kulminacją w okolicy jest dominująca nad okolicą od zachodu Góra Kokocz, wznosząca się na wysokość powyżej 400 m n.p.m. (441 m n.p.m. wg pomiarów z roku 1936, zaś wg danych z 1988 roku- 434 m n.p.m.).
Rozległy teren wsi o bardzo urozmaiconej konfiguracji, jest obszarem słabo zalesionym. Największy zwarty kompleks leśny(buki, olchy, świerki) tzw. Ptasznik- położony jest w południowej części wsi przy granicy z Jodłową. Zabudowa wsi koncentruje się głównie wzdłuż drogi głównej i równoległego do niej cieku Wolanki. Centrum wsi znajduje się w dolinie, w pobliżu skrzyżowania głównych dróg, tj. drogi Zalasowa – Lubcza z drogą do Kowalowej i Ryglic. Usytuowane są tam dwa budynki użyteczności publicznej (tzw. "ochronka" z 2 poł. XIX w. oraz "Perła Lubczy" oddany do użytku w 2004 r. Powyżej nich na wzniesieniu położony jest zespól kościelno-plebański, z dominującym kościołem p.w. Najświętszego Serca Pana Jezusa z lat 1893-1900, a także cmentarz parafialny.

[edytuj] Zabytki

Kościół parafialny pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa, neogotycki, mur.1893-1900
Wyposażenie kościoła parafialnego, neogotyckie, 1900-04
Plebania neogotyk, mur. 1900
Organistówka, mur., ok. 1850, remont 1999
Klasztor SS Kanoniczek Św. Ducha, mur,1895
Cmentarz parafialny, zał. po 1833 z wydzieloną w 1914 kwatera wojskową o pow. 51 m²(Cmentarz nr 234 okręg V Pilzno)
"Ochronka" mur,2 poł. XIX w.
Małą architekturę sakralną reprezentuje kilkanaście ciekawych kaplic, kapliczek, figur i krzyży przydrożnych

oraz : Dom nr 1, drew., k. XIX
Dom nr 2, drew., 1903
Dom nr 73, drew., p. XX
Dom nr 97, 1 ćw. XX
Dom nr 105, drew, 1 ćw. XX
Dom nr 106, drew, k. XIX
Dom nr 107, drew, p. XX
Dom nr 109, drew, p XX
Dom nr 124, drew, k. XIX
Dom nr 137, drew, p XX
Dom nr 140, drew, p. XX
Dom nr 183, 1 ćw. XX
Stodoła nr 183, drew, p. XX
Dom nr 184, drew, p .XX
Dom nr 186, drew, p. XX
Dom nr 187, drew, k. XIX
Spichlerz nr 198, drew, 1 ćw. XX
Stodoła nr 198, drew, 1 ćw. XX
Dom nr 206. drew., ok., 1900
Stodoła nr 206., drew., ok. 1900
Dom nr 229, drew., ost. ćw. XIX
Dom nr 234, drew., p. XX
Dom nr 248, drew., ost. ćw. XIX
Dom nr 260, drew. 1 ćw. XX
Kaplica p.w. w. Zofii, mszalna, na miejscu poprzedniej z 1679, fundacja Jana Klucznika I Antoniego Stojaka, mur. 1879, przy drodze do Dzwonowej
Kapliczka Słupowa z ludową rzeźbą św. Jana Nepomucena, fundacja dworska, drew. 1860-70, Lubcza Nagórze
Kapliczka z obrazem Koronacja Najświętszej Panny Marii, fundacja Marcina Świstoka lub rodziny pędraków, kam., ok. 1900, Lubcza Granice
Kapliczka z krucyfiksem barokowym z XVII w., fundacja Szczepana Cieślikowskiego, drew. 1900 lub 1911. Obok kapliczki kilkusetletnia lipa (obecnie jej fragment po wichurze, która tu przeszła w 2008 roku), Lubcza Budaki
Posąg św. Józefa z Dzieciątkiem, fundacja Zgromadzenia ss. Kanoniczek od św. Ducha, pocz. XX, na prywatnej posesji w Nagórzu
Krzyż – figura z metalowym wizerunkiem Chrystusa, fundacja Jana i Tekli Brzęczków, betonowy, 1911, Lubcza Nagórze
Krzyż – figura z metalowym wizerunkiem Chrystusa i plakietką Matki Boskiej Bolesnej, fundacja Franciszka i Agaty Kłusków, wyk. Adam Musiał z Tarnowa, betonowy, 1917
Krzyż – figura z metalowym wizerunkiem Chrystusa, drew. pocz. XX w., Lubcza Nadole
Krzyż z kapliczką szafkową z oleodrukiem Serca Jezusa, fundacja Władysława Kijowskiego, drew. ok. 1920
Krzyż z kapliczką szafkową z oleodrukiem Serca Jezusa, fundacja rodziny Marcinków, drew, 1937, Lubcza Nadole

[edytuj] Kalendarium

1197 – data pod którą w "Rocznikach czyli kronikach sławnego Królestwa Polskiego" Jana Długosza pojawia się wzmianka o wsi, przy okazji wizytacji Pilzna przez legata Papieskiego Piotra z Capui. Wieś powstała prawdopodobnie wcześniej na prawie polskim i zapewne była królewszczyzną.
ok. 1325- wzmianka o pierwszym drewnianym kościele we wsi
1369 – król Kazimierz Wielki przenosi wieś na prawo niemieckie. Zasadźcami byli Paweł Jurzyc i Maciej z Lubczy. Obok istniejącej założono nową wieś i stąd miejscowość dzieliła się później na Lubczą Górną (czyli Niemiecką) i Lubczę Dolną (czyli Polską). Prawdopodobnie król uposażył także parafię
1402 – Lubczę dzierżawi Dziersław Mleczko
1416 – rozwój terytorialny wsi. Część najstarsza określana jako Lubcza Górna.
1422 – występują nazwy Lubcza Niemiecka (tj. Górna) i Polska(tj. Dolna)
1448-62 – wieś w posiadaniu Tarnowskich
1454 – pierwsza wzmianka o Lubczy jako parafii należącej do dekanatu pilzneńskiego. Być może istniała tu już szkoła parafialna
1456 – we wsi założono szpital(przytułek) dla 12 ubogich. Przetrwał do końca XVIII w.
1461 – występują nazwy Lubcza Niemiecka i Polska. Pojawia się nazwa Lubcza Średnia. ost. ćw. XV i 1 poł. XVI w. – wieś w posiadaniu rodziny Błońskich pocz. XVI w.-Lubcza Górna ,Lubcza Dolna w powiecie pilzneńskim, w ziemi sandomierskiej
1513 – potwierdzone istnienie szkoły parafialnej
1525 – we wsi znajduje się duży folwark królewski, s tale powiększany drogą zakupu ziemi od kmieci.
1549 – według rozporządzenia Zygmunta Augusta kmiecie z Lubczy mieli obowiązek wozić produkty na targi do Tarnowa, Pilzna i Biecza. Wieś dzierżawił Marcin Łyczko.
1581 – w Lubczy Dolnej było 12 rzemieślników i 3 rybaków, a w Lubczy Górnej 6 rzemieślników i 1 rybak.
1595 – sprofanowanie kościoła przez Arian
1603 – bunty chłopskie we wsi skierowane przeciwko dzierżawcom. Napad na dwór.
1629 – Lubcza znaczącym ośrodkiem tkactwa w tarnowskim. We wsi jest 13 tkaczy. Miejscowość słynie także z dobrych piekarzy.
1657 – wojska węgierskie księcia Rakoczego palą miejscowy, drewniany kościół.
1660-64- wieś znacznie zniszczona po wojnie ze Szwecją. Liczy 25 kmieci.
1670 – dzierżawcą Aleksander z Brzezia Lanckoroński. Znacznie zwiększają się obciążenia w odrabianiu pańszczyzny, co jest przyczyną skarg chłopów do sądu grodzkiego na dzierżawcę.
1679 – wybudowanie "na starym cmentarzu" drewnianej kaplicy p.w. Św. Zofii
1683 – odbudowa kościoła z inicjatywy proboszcza Jana Sebastiana Jaroszewicza (konsekracja 1683). Budowniczym Sebastian Kowalski.
1685-1705 – dzierżawcą wsi Remigiusz Grochowski
XVII/XVIII w. – dzierżawcami Dunin-Wąsowiczowie.
1702 – król August II zatwierdza dla Lubczy 10 jarmarków rocznie. Wieś jest dużym i ważnym ośrodkiem gospodarczym w regionie.
1746 – pożar drewnianego kościoła
1771-72- w Lubczy mieści się kwatera główna konfederatów barskich
do 1772 r. – wieś królewszczyzną w województwie sandomierskim
1772 –ostatnim królewskim dzierżawcą wsi jest Hiacynt Ogrodzki. Lubcza zostaje włączona do kamery austriackich dóbr rządowych. Ogrodzki odkupuje wieś od Austriaków.
1772-1918 – wieś w zaborze austriackim w Królestwie Galicji i Lodomerii.
1754 – bunty miejscowych chłopów przeciwko uciskowi dzierżawcy Siedleckiego
1756 – dzierżawcami są Stanisław Leszczyński i jego żona Teresa
1759 – budowa trzeciego, drewnianego kościoła p.w. Św. Mikołaja, z inicjatywy ks. Stanisława Dunin-Wąsowicza (konsekracja 1779). Na cmentarzu przykościelnym istnieje kaplica p.w. św. Walentego
1776 – wieś w cyrkule Pilzno i dekanacie pilzneńskim. Liczy 1.450 mieszkańców.
1781-1804 – właścicielem Jan Piegłowski, a po nim spadkobiercy. Znaczny rozwój tkactwa we wsi
1783 – parafia w Lubczy w nowo utworzonej diecezji tarnowskiej
XVIII w. – wieś znaczącym ośrodkiem hodowli ryb
1810 – Lubcza liczy 1.475 mieszkańców
1830 – do miejscowej parafii należy 3.000 katolików. Na jej terenie zamieszkuje 81 Żydów.
po 1833 – założenie nowego cmentarza
1836-47- właścicielem Ksawery Nowakowski
1846 – miejscowi chłopi biorą udział w rzezi galicyjskiej. Znaczne zamieszki na terenie wsi
1852-55- właścicielem Adam Borecki
2 poł. XIX w. – wybudowanie drewnianej karczmy
ok. 1850 – wybudowanie organistówki
1854 – założenie szkoły ludowej
k. 1861-88- właścicielami rodzina Broniewskich
1862 – wielki wylew rzeki Wolanki
1879 – Antoni Stojak funduje murowaną kaplicę p.w.św. Zofii
1880 – właścicielką Eleonora Broniewska
1882 – Antoni Stojak funduje kaplicę cmentarną p.w. św. Michała Archanioła
1884 czerwiec – objęcie parawi pw. św. Mikołaja przez ks. Józefa Lenartowicza.
1888 – upadek tkactwa we wsi związany z upowszechnianiem się fabrycznych wyrobów tekstylnych. Zadłużona posiadłość dworska sprzedana zostaje spółce żydowskiej.
1888 r. – organizacja komitetu budowy nowego Kościoła
1890 – wielka susza. Wysychają cieki wodne we wsi.
1891 – powstaje kółko rolnicze i "Kasa Stefczyka". Powódź we wsi.
1893-1900- wybudowanie z inicjatywy proboszcza ks. Józefa Lenartowicza, nowego murowanego kościoła pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa (konsekracja 1902). Stary drewniany z 1759 przeniesiony do Janowic k. Zakliczyna. Parafię oprócz Lubczy tworzą Wola Lubecka i Dzwonowa.
1895 – powstaje budynek klasztoru SS.Kanoniczek Św. Ducha
1900 – wybudowanie murowanej plebanii
1900 r. – ukończenie budowy kościoła – pierwsze nabożeństwo
1902 – spółka żydowska parceluje majątek dworski pomiędzy miejscowych chłopów
1902 r. 06.06 konsekracja nowego murowanego kościoła
1911 – powstaje straż pożarna
1914 – wydzielenie kwatery wojskowej o pow.51 m². Na cmentarzu parafialnym (proj. Gustav Rossmann)
1918 – wieś w województwie krakowskim, w powiecie Pilzno, później w gminie zbiorowej Jodłowa, w powiecie Jasło 1939-45- Lubcza w Generalnym Gubernatorstwie
1945-54- wieś w gminie Jodłowa, w powiecie Jasło, w województwie rzeszowskim 1950 – wylewa Wolanka. Powódź we wsi
1954-75 – gromada Lubcza w województwie krakowskim, w powiecie tarnowskim koń. lat 50. XX w.-elektryfikacja wsi
1960 – miejscowość wsią gminną dla Lubczy i Woli Lubeckiej, w powiecie Tarnów, w województwie krakowskim
1962 – rozpoczęcie budowy nowej szkoły
1965 – 70 elektryfikacja wsi Lubcza
1967 – oddanie do użytku nowej szkoły (tzw. "tysiąclatki")
1967 – oddanie do użytku nowego budynku Szkoły Podstawowej
1969-74 – budowa i utwardzenie drogi Lubcza – Zalasowa
1973 01. 01 przyłączenie Lubczy do Gminy Ryglice.
1975 – Lubcza przyłączona do gminy Ryglice
1995 – Powstanie Społecznego Komitetu Gazyfikacji
1997 – 800-lecie Lubczy
1975 – 98 – wieś w województwie tarnowskim
2 poł.XX w. – budowa dróg do Zalasowej, Tuchowa i Tarnowa, wybudowanie ośrodka zdrowia, gazyfikacja i telefonizacja wsi
1990 – pierwsze nakładki asfaltowe na drogach gminnych w Lubczy
1995 – gazyfikacja wsi Lubcza
1996 – Telefonizacja wsi Lubcza
1997 – Fuzja Banku Spółdzielczego z Bankiem Rzemiosła z Krakowa
od 01.01.1999- wieś w gminie Ryglice, w powiecie tarnowskim, w województwie małopolskim
2004 – oddanie do użytku wiejskiego Wielofunkcyjnego Budynku "Perła Lubczy"
2004 – Utworzenie Szkolnego Ośrodka Kariery, klęska żywiołowa – powódź
14 lutego 2004- "Bieg z Radiem Kraków" w dzień odpustu św. Walentego
2004/2005- remont budynku szkoły podstawowej i gimnazjum w Lubczy z części środków budżetu państwa