Marzana barwierska

Z Wikipedii

Marzana barwierska
Systematyka wg Reveala
Domena	jądrowce
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	naczyniowe
Nadgromada	nasienne
Gromada	okrytonasienne
Klasa	Rosopsida
Rząd	marzanowce
Rodzina	marzanowate
Rodzaj	marzana
Gatunek	marzana barwierska
Nazwa systematyczna
'Rubia tinctorum L.
Galeria zdjęć i grafik

Marzana barwierska, m. farbiarska (Rubia tinctorum L.) - gatunek byliny z rodziny marzanowatych (Rubiaceae). Pochodzi ze strefy śródziemnomorskiej i Małej Azji. Do początków XX w. była uprawiana na dużych przestrzeniach w wielu krajach europejskich, zwłaszcza we Francji i w Niemczech, do celów farbiarskich i farmaceutycznych. W Polsce jest uprawiana obecnie na plantacjach zielarskich.

[edytuj] Morfologia

Pokrój

Marzana posiada ok. 1 cm grube i do 1 m długie, poziomo rosnące kłącza barwy czerwonej z licznymi węzłami i międzywęźlami.

Łodyga

O wysokości 60-100 cm, niewyraźnie czterokanciaaste, pokładające się, gdy brak oparcia. Podparte łodygi osiągają wysokość do 2 m.

Liście

Lancetowate długości 5-8 cm z odgiętymi do tyłu ostrymi, haczykowatymi włoskami na brzegu blaszki i wzdłuż nerwu głównego, zebrane w okółki, u dołu łodygi po 4, wyżej po 6 liści, z tego zawsze 2 wyraźnie większe.

Kwiaty

Promieniste, żółtozielone, zebrane w pseudobaldachy na szczytach pędów. Kielich niewyraźny, korona kwiatu żółta głęboko pocięta na 4 łatki, pręcików 4, słupek 1.

Owoc

Jagodokształtny, wielkości grochu, czerwonobrązowy.

[edytuj] Zastosowanie

Roślina lecznicza

• Działanie: Wyciągi z kłączy marzany ułatwiają rozpuszczanie kamieni fosforanowo-szczawianowych w kamicy moczowej. Preparaty zapobiegają również tworzeniu się kamieni moczowych zawierających wapń; zmniejszają napięcie mięśni gładkich dróg moczowych i nieznacznie wzmagają perystaltykę moczowodów, ułatwiając w ten sposób przesuwanie się złogów kamienia oraz ich rozpad na mniejsze fragmenty, które ulegają częściowemu rozpuszczeniu i wydaleniu. Ponadto wyciągi z marzany działają żółciopędnie, słabo moczopędnie i zwiększają łaknienie.
• Surowiec zielarski: kłącza (Rhizoma Rubiae tinctorum)
• Skład chemiczny:
  • związki dwu- i trójoksyantrachinonowe w formie glikozydowej (np. kwas ruberytrynowy, alizaryna, kwas purpurynowy, rubiadyna) i związki pokrewne w ilości do 3,8%
  • produkty rozpadu glikozydów
  • garbniki
  • glikozyd asperulozyd
  • pektyny
  • węglowodany (do 15%)
  • kwasy organiczne (np. kwas cytrynowy)
  • sole mineralne
• Zbiór i suszenie: Zbiera się jesienią kłącza roślin 2-, 3- letnich i suszy w suszarniach ogrzewanych w możliwie niskiej temperaturze.

Roślina barwierska

• Z kłącza otrzymuje się barwnik - alizarynę wraz z pochodnymi, którym dawniej barwiono tkaniny na czerwono, brązowo i fioletowo. Współcześnie barwnik bywa stosowany do produkcji farb raficznych, olejnych i akwarelowych.

[edytuj] Bibliografia