Mordwini
Z Wikipedii
| Mordwini (Erzja i Moksza) | |
| Liczebność ogółem | 1.054.000+ |
| Regiony zamieszkania | Federacja Rosyjska |
| Język | język erzja, język moksza |
| Religie | prawosławie |
| Pokrewne grupy etniczne | Czeremisi |
Mordwini (Mordwa) to ludność, mówiąca językiem ugrofińskim z grupy języków wołżańskich; zamieszkuje (w rozrzuconych skupiskach) głównie Federację Rosyjską: autonomiczną republikę Mordwa oraz Tatarstan i okręgi: Samara, Penza, Orenburg, Niżny Nowogród oraz Syberię; także w Azji Środkowej w Armenii i w USA. W 2003 było około 1.054.000 Mordwinów.
Mordwini z Tatarstanu, zwani "Karataj" lub "Muksza", mówią obecnie językiem tatarskim z domieszką słów mordwińskich, a Mordwini z okręgu Niżny Nowogród (zwani "Terjukanami" lub "Mordwa") od XIX w. mówią językiem rosyjskim. Najbardziej wysunięta na zachód i odizolowana grupa Mordwinów Erzja jest nazywana "Szoksza" lub "Szokszo".
Określenie "Mordwini" jest sztuczne, ponieważ ta ludność składa się z dwóch grup etnicznych: Erzja i Moksza, mówiących dwoma różniącymi się językami (brak jednego języka ogólnonarodowego) i uważających się za dwa odrębne narody. W autonomicznej Republice Mordwa zamieszkuje mniej niż 1/3 ogólnej liczby Mordwinów. Językami urzędowymi w republice, obok rosyjskiego, są dwa języki mordwińskie: język erzja i język moksza. Stały się one językami literackimi dopiero na początku XIX w., kiedy pojawiły się pierwsze prawosławne teksty religijne w tych językach. Większy rozwój literatury mordwińskiej nastąpił po I wojnie światowej. Wraz z rozwojem oświaty w ZSRR, nastąpiło wypieranie języków mordwińskich przez język rosyjski, szczególnie od lat 1950. Narodowym dziełem epickim literatury mordwińskiej jest Mastorava, (Matka Ziemia), zbiór ustnych przekazów, zebranych i opublikowanych przez A. M. Szaronowa w 1994. Współcześnie wydawane są następujące publikacje w językach mordwińskich:
- Czilisema (dla dzieci)
- Erzjan prawda (czasopismo)
- Moksza (pismo literacko-kulturalne)
- Mokszen prawda (czasopismo)
- Sjatko (pismo literacko-kulturalne)
- Jakster Tjasztenia (dla dzieci)
[edytuj] Znani Mordwini
- Michaił Piotrowicz Dewjatajew, bohater II wojny światowej, który uciekł samolotem z hitlerowskiego obozu jenieckiego w Peenemunde
- Nikon (patriarcha Moskwy)
- Stiepan Erzja (właściwie: Stiepan Niefiedow 1876 - 1959), rzeźbiarz
