Nerwiakowłókniakowatość typu 2

Z Wikipedii

	Niezłośliwy nowotwór mózgu i innych części centralnego systemu nerwowego
(neurofibromatosis)
ICD-10:	D33
D33.0 Mózg, nadnamiotowe
D33.1 Mózg, podnamiotowe
D33.2 Mózg, nie określony
D33.3 Nerwy czaszkowe
D33.4 Rdzeń kręgowy
D33.5 {{{X.5}}}
D33.6 {{{X.6}}}
D33.7 Inne określone części centralnego systemu nerwowego
D33.8 {{{X.8}}}
D33.9 Centralny system nerwowy, nie określony

Preparat sekcyjny mózgowia pacjenta z nerwiakowłókniakowatością typu 2: obustronne schwannoma i oponiak po lewej stronie.

Mnogie oponiaki rdzenia kręgowego u pacjenta z nerwiakowłókniakowatością typu 2.

Nerwiakowłókniakowatość typu 2 (zespół MISME, ang. neurofibromatosis, type II, NF2, bilateral acoustic neurofibromatosis, BANF, MISME syndrome, multiple inherited schwannomas, meningiomas, and ependymomas) – choroba genetyczna o dziedziczeniu autosomalnym dominującym, przypominająca obrazem klinicznym nerwiakowłókniakowatość typu 1. NF2 spowodowana jest mutacjami w genie NF2 w locus 22q12.2 kodującym neurofibrominę-2, zwaną także merliną.

[edytuj] Historia

Pierwsze doniesienia o nietypowych przypadkach choroby Recklinghausena pojawiły się w latach 20. i 30. XX wieku. W 1933 Gardner i Frazie opisali pięciopokoleniową rodzinę, w której 38 członków miało utratę słuchu z powodu obustronnych nerwiaków, a 15 z nich dodatkowo straciło wzrok^[1]. Inne rodziny opisali Worster-Drought i wsp. w 1937^[2], Feiling i Ward w 1920^[3], Moyes w 1968^[4]. Forster-Drought przypomniał w 1937 roku doniesienie Wisharta z 1822 roku, będące prawdopodobnie pierwszym opisem NF2^[5]. Opisany pacjent, Michael Blair, zgłosił się do Wisharta, wówczas prezydenta Królewskiego Towarzystwa Chirurgicznego w Edynburgu, z obustronną głuchotą. Od urodzenia miał niezwykły kształt czaszki i wykrytą około 4. miesiąca życia utratę wzroku w prawym oku. W autopsji stwierdzono guzy opony twardej mózgu i „guz wielkości małego orzecha, bardzo twardy, przyczepiony do obu [nerwów przedsionkowych] w miejscu ich wejścia do przewodu słuchowego wewnętrznego”.

W 1986 Seizinger ustalił locus genu na 22 chromosomie^[6], Wertelecki i wsp. uściślili locus na 22q11^[7]. Dwa typy choroby: Gardnera i Wisharta, wyróżnił Evans w 1992 roku.

[edytuj] Epidemiologia

NF2 jest rzadką chorobą; ocenia się, ze w populacji europejskiej rozpoznawana jest z częstością 1:210 000, a częstość żywych urodzeń wynosi 1:30 000-1:40 000^{[potrzebne źródło]}.

[edytuj] Etiologia

Choroba spowodowana jest mutacjami w genie NF2 w locus 22q12.2 kodującym białko merlinę. Gen NF2 ma mniejszą długość niż NF1; składa się z 16 konstytutywnie i jednego alternatywnie wycinanego eksonu. Alternatywny splicing owocuje przynajmniej dwiema formami białka o odmiennej ekspresji tkankowej. Funkcja białka polega na pośredniczeniu w interakcjach między środowiskiem zewnętrznym komórki a cytoszkieletem.

[edytuj] Objawy i przebieg

Oponiak u pacjenta z NF2 widoczny w MRI ze wzmocnieniem kontrastowym w projekcji strzałkowej, obraz T1-zależny.

Oponiak u pacjenta z NF2 widoczny w MRI ze wzmocnieniem kontrastowym w projekcji strzałkowej, obraz T₁-zależny.

W obrazie klinicznym NF2 można wyróżnić trzy grupy objawów, obejmujące:

zmiany nowotworowe
zmiany skórne
zmiany oczne.

Guzy nowotworowe

- jednostronne (6%) i obustronne (85%)^[8] schwannomata nerwu przedsionkowego (VS). Schwannoma mogą też wychodzić z innych nerwów czaszkowych, częste są schwannoma nerwu okoruchowego i trójdzielnego (29% pacjentów, zazwyczaj obustronnie; rzadko wymaga leczenia chirurgicznego);
- meningioma mózgowia
- meningioma rdzenia przedłużonego
- gwiaździaki
- wyściółczaki (2,5%)^[8]. Glejaki włosowatokomoórkowe (gąbczaki) i wyściółczaki zwykle są zlokalizowane w pniu mózgu i górnym odcinku szyjnym rdzenia kręgowego; często współwystępują z jamistością rdzenia lub opuszki. Niekiedy uciskają rdzeń.

Glejaki nerwu wzrokowego nie występują częściej u pacjentów z NF2, w przeciwieństwie do NF1^[9].

Neuropatia obwodowa (3%^[8]-10-15%^[10]), będąca najprawdopodobniej powikłaniem uciskających nerw mnogich guzków przylegających nerwów obwodowych;
Obwodowe schwannomata pojedyncze (68%), liczne (10%)^[8]
Plamy cafe au lait (40%^[10]) – wyjątkowo jest ich kilka, są mniejsze niż w NF1, nigdy nie występują zmiany barwnikowe w okolicy dołu pachowego.

Zmiany oczne

- zaćma (81%) ^[8]
- hamartomata i zmiany barwnikowe siatkówki (ang. combined pigment epithelial and retinal hamartoma, CEPRH – 9%)^[8]
- oponiak osłonek nerwu wzrokowego (ang. optic nerve sheath meningioma, ONSM; częstość nieznana; w grupie pacjentów z ONSM NF2 rozpoznano u 2-8%^[11].

Obraz kliniczny NF2 jest odmienny u dzieci i u dorosłych. U pacjentów pediatrycznych najczęściej rozpoznaje się zzaćmę (60-80%), schwannoma nerwu przedsionkowego (43%), oponiaki i guzy rdzenia (31%), schwannomata skóry (8%), opadanie stopy spowodowane obwodową neuropatią (3%) i mononeuropatię twarzową (19%).

Klinicznie wyróżniono podtypy choroby:

postać umiarkowaną (typ Gardnera) z początkiem około 25. roku życia, dominującymi objawami spowodowanymi VS i słabo wyrażonymi objawami skórnymi, oraz
postać ciężką (typ Wisharta) z początkiem przed 25. rokiem życia i VS tylko u połowy chorych; zwykle przebiega szybko i wiąże się z wczesnym zgonem.

[edytuj] Rozpoznanie

Opracowano kryteria rozpoznania NF2 (NIH Consensus)^[12]^[13]. Pacjent może mieć postawione kliniczne rozpoznanie NF2, jeśli spełnia następujące kryteria:

Obustronne schwannoma nerwu przedsionkowego potwierdzone histopatologicznie lub widoczne w MRI ze wzmocnieniem kontrastowym, lub
Krewny I° z rozpoznaniem NF2 i
1. Jednostronny guz schwannoma nerwu przedsionkowego lub
2. Meningioma albo glioma albo schwannoma albo podtorebkowe zmętnienie soczewki albo zwapnienia śródmózgowe lub
3. Jednostronny schwannoma nerwu przedsionkowego i przynajmniej dwa z wymienionych:
  1. meningioma
  2. glioma
  3. schwannoma
  4. podtorebkowe zmętnienie soczewki
  5. zwapnienia śródmózgowe, lub
4. Dwa lub więcej meningioma, i przynajmniej jedno z wymienionych:
  1. glioma
  2. schwannoma
  3. podtorebkowe zmętnienie soczewki
  4. zwapnienia śródmózgowe.

[edytuj] Leczenie i opieka nad pacjentami

Pacjenci z rozpoznaną NF2 powinni być objęci specjalistyczną opieką lekarską w referencyjnych ośrodkach. Panel badań oferowanych tym pacjentom powinien obejmować:

ocenę dermatologiczną z dokumentacją zmian
ukierunkowane badanie okulistyczne
pełną ocenę neurologiczną
badanie laryngologiczne z obiektywną oceną słuchu
MRI mózgowia i rdzenia ze wzmocnieniem kontrastowym.

Badania powinny być powtarzane co roku i częściej w przypadku nowych dolegliwości.

Weryfikacja rozpoznania możliwa jest przy użyciu technik molekularnych wykrywających mutacje w genie NF2.

Subkliniczne zmiany oczne pojawiają się stosunkowo wcześnie, stąd niektóre ośrodki zalecają podjecie monitorowania okulistycznego już około 10. roku życia.

Przypisy

↑ Gardner WJ, Frazier CH. Hereditary bilateral acoustic tumors. J Hered. 22, 7-8. 1933.
↑ Worster-Drought C, Dickson WEC, McMenemey WH. Multiple meningeal and perineural tumors with analogous changes in the glia and ependyma (neurofibroblastomatosis). Brain. 60, 85-117. 1937.
↑ Feiling A, Ward E. A familial form of acoustic tumour. Brit Med J. 1, 496-497. 1920.
↑ Moyes PD. Familial bilateral acoustic neuroma affecting 14 members from four generations. J Neurosurg. 29, 78-82. 1968. PMID 5674095.
↑ Wishart JH. Case of tumours in the skull, dura mater, and brain. Edinburgh Med Surg J. 18, 393-397. 1822.
↑ Seizinger BR, Rouleau G, Ozelius LJ, Lane AH, St George-Hyslop P, Huson S, Gusella JF, Martuza RL. Common pathogenetic mechanism for three tumor types in bilateral acoustic neurofibromatosis. Science. 236, 317-319. 1987. PMID 3105060.
↑ Wertelecki W, Rouleau GA, Superneau DW, Forehand LW, Williams JP, Haines JL, Gusella JF. Neurofibromatosis 2: clinical and DNA linkage studies of a large kindred. New England Journal of Medicine. 319, 278-283. 1988. PMID 3134615.
↑ ^8,0 ^8,1 ^8,2 ^8,3 ^8,4 ^8,5 Phakomatoses. W: Huson SM, Korf B: Emery's and Rimoin's Principles and Practice of Medical Genetics. T. vol. III. Londyn: Churchill-Livingstone, 2002, ss. 3162-3202. ISBN 0443064342.
↑ Evans DGR, Baser ME, O’Reilly B, et al. Management of the patient and family with neurofi bromatosis 2: a consensus conference statement. Br J Neurosurg 2005; 19: 5–12.
↑ ^10,0 ^10,1 Ferner RE. Neurofibromatosis 1 and neurofibromatosis 2: a twenty first century perspective. Lancet Neurol. 6, 4, 340-51. 2007. PMID 17362838. DOI:10.1016/S1474-4422(07)70075-3
↑ Bosch MM, Wichmann WW, Boltshauser E, Landau K. Optic nerve sheath meningiomas in patients with neurofibromatosis type 2. Arch Ophthalmol. 124, 3, 379-85. 2006. PMID 16534058.
↑ National Institutes of Health Consensus Development Conference Statement on Neurofibromatosis. Arch Neurol. 45, 575-579. 1987. PMID 3128965.
↑ Evans DGR, Huson SM, Donnai D, Neary W, Blair V, Newton V, Strachan T, Harris R. A genetic study of type 2 neurofibromatosis in the United Kingdom. II. Guidelines for genetic counselling. J Med Genet. 29, 847-852. 1992. PMID 1479599.

[edytuj] Bibliografia

Nerwiakowłókniakowatość typu 2 (NF2). W: Stanisław Zajączek: Nowotwory dziedziczne 2002. Profilaktyka, diagnostyka, leczenie. Jan Lubiński (red.). Poznań: Termedia Wydawnictwa Medyczne, 2002, ss. 135-139. ISBN 83-916594-1-0.
Susan Bayliss Mallory, Alanna Bree, Peggy Chern: Dermatologia pediatryczna. Diagnostyka i leczenie. Lublin: Wydawnictwo Czelej, 2007, s. 388. ISBN 978-83-60608-31-9.
Ferner RE. Neurofibromatosis 1 and neurofibromatosis 2: a twenty first century perspective. Lancet Neurol. 6, 4, 340-51. 2007. PMID 17362838. DOI:10.1016/S1474-4422(07)70075-3
McLaughlin ME, Pepin SM, Maccollin M, Choopong P, Lessell S. Ocular pathologic findings of neurofibromatosis type 2. Arch Ophthalmol. 125, 3, 389-94. 2007. PMID 17353411.
Baser ME, R Evans DG, Gutmann DH. Neurofibromatosis 2. Curr Opin Neurol. 16, 1, 27-33. 2003. PMID 12544854.
Evans DG, Sainio M, Baser ME. Neurofibromatosis type 2. J Med Genet. 37, 12, 897-904. 2000. PMID 11106352.
Desouza CE, Nagpal RD. Neurofibromatosis 2 (bilateral acoustic schwannomas). What is it? A review of literature and an update. J Postgrad Med. 38, 1, 27-31. 1992. PMID 1512722.