Niepylak mnemozyna

Z Wikipedii

Niepylak mnemozyna
Niepylak mnemozyna - samiec
Systematyka
Domena	eukarioty
Królestwo	zwierzęta
Typ	stawonogi
Gromada	owady
Podgromada	owady uskrzydlone
Rząd	motyle
Rodzina	paziowate
Gatunek	niepylak mnemozyna
Nazwa systematyczna
Parnassius mnemosyne
(Linnaeus, 1758)
Systematyka w Wikispecies
Galeria zdjęć w Wikimedia Commons

Niepylak mnemozyna (Parnassius mnemosyne L.) jest jednym z czterech występujących w Polsce przedstawicieli rodziny paziowatych.

Wygląd: Długość przedniego skrzydła 26 -30 mm. Skrzydła są czarno-białe, bez barwnych plam. Wyraźny dymorfizm płciowy, samica wyraźnie odróżnia się bardziej rozbudowanym czarnym rysunkiem na skrzydłach, a także żółtawym zabarwieniem przedniej części tułowia i boków odwłoku. Tuż po wylęgu z poczwarki podobny kolor mają skrzydła. Ciemno ubarwione pokryte włosami ciało, skrzydła proporcjonalnie większe niż u innych motyli, rzadkie ułożenie łusek, dające wrażenie przezroczystości. Te cechy wspólne wszystkim niepylakom predysponują je do życia w surowszym klimacie. W locie może być wzięty za bielinka kapustnika
Biotop: Występują zarówno na nizinach, jak i w górach do wysokości 1500 m n.p.m. Typowym środowiskiem życia są nasłonecznione łąki i polany sąsiadujące z lasem liściastym lub mieszanym. Motyle większą część czasu spędzają na ternie nie osłoniętym koronami drzew, ponieważ są owadami słońcolubnymi.
Zasięg występowania: Globalny zasięg gatunku obejmuje zachodnią Palearktykę: od Pirenejów przez środkową i północną Europę oraz Turcję po góry Bliskiego Wschodu, Ural, południową Syberię i Tien-Szan. W Europie mnemozyna osiąga 65°N. Nie występuje na Wyspach Brytyjskich, Danii, i Półwyspie Pirenejskim. Zasięg jego rozmieszczenia nie jest ciągły ponieważ ściśle uzależniony jest od kokoryczki, rośliny, na której żerują larwy. W Polsce na południu największa populacja zamieszkuje Beskid Niski, Bieszczady i Pieniny. Stwierdzono także obecnośc tego gatunku na terenie Beskidu Sądeckiego. Znacznie rzadszy jest w zachodniej Polsce, gdzie spotkać go można na jednym izolowanym stanowisku w Sudetach. W strefie niżowej, najważniejszą ostoję gatunku stanowi Kotlina Biebrzańska. Spotykany jest również w Puszczy Romanickiej, Augustowskiej i Białowieskiej.
Postać gąsienicy i larwy: Gąsienice pojawiają się od początku kwietnia do maja, lub - jeśli zimuje gąsienica - od sierpnia do czerwca. Czarne z czerwonymi kropkami larwy żerują pojedynczo wyłącznie w dni słoneczne. Są bardzo płochliwe. Rozwój gąsienic jest bardzo szybki i trwa około 3 tygodnie. Ma to związek z naturą kokoryczy: są one geofitami, ale zanim ich pędy nadziemne zginą, larwy niepylaka zdążą już przepoczwarzyć się w ściółce, w usnutym przez siebie rzadkim oprzędzie.

Postać dorosła - imago: Pojaw osobników dorosłych przypada na drugą połowę maja i pierwszą połowę czerwca, jedynie wyżej w górach przeciąga się do początków lipca. Długość okresu lotów zależy od warunków pogodowych. Przy upalnej pogodzie może ulec skróceniu do kilkunastu dni. W pierwszej fazie, w populacji przeważają samce, a dopiero później proporcje się wyrównują. Samce dokonują lotów patrolowych w poszukiwaniu przesiadujących nisko na roślinach samic. W czasie kopulacji samiec, wydzieliną specjalnego gruczołu, buduje na odwłoku samicy twardą muszelkowatą strukturę zwaną sfragis, sprawiającą, że samica staje się niedostępna dla innych samców.
Ochrona: Gatunek objęty ochroną.