Puszcza Augustowska
Z Wikipedii
Puszcza Augustowska - duży kompleks leśny położony w województwie podlaskim oraz na Litwie i Białorusi. Powierzchnia całej puszczy wynosi ok. 160 tys. ha, z czego w granicach Polski znajduje się ponad 114 tys. ha. Na jej terenie znajduje się Wigierski Park Narodowy.
Spis treści |
[edytuj] Geografia
Puszcza Augustowska leży na obszarze niemal płaskiego pola sandrowego, usypanego podczas postoju lądolodu skandynawskiego w okresie zlodowacenia bałtyckiego. Jedynym urozmaiceniem rzeźby terenu są wydmy.
Puszczę przecina dział wodny Wisły (ok. 40% obszaru puszczy; rzeki: Rospuda i Blizna) oraz Niemna (ok. 60% obszaru puszczy; Czarna Hańcza z dopływami: Marychą i Wołkuszanką)[1].
Na terenie puszczy znajdują się liczne jeziora: Wigry, Sajno, Białe Augustowskie, Necko, Studzieniczne, Serwy, Blizno, Pomorze i inne.
Klimat tych terenów należy do najsurowszych w Polsce (poza górami). Średnia temperatura roczna wynosi 6 st. C, roczna amplituda – prawie 24 st. C (od –5,6 st. zimą do +17,3 st. latem). Zima trwa 114 dni (od końca listopada), pokrywa śnieżna zalega 101 dni[2].
[edytuj] Flora
85% obszaru puszczy pokrywają bory z dużą przewagą sosny (ponad 70%) i mniejszym udziałem świerka (17%)[2]. Wiele jest drzewostanów starych, liczących ponad 120 lat. Nie są rzadkością drzewa o wysokości 30-40 m. Na niektórych obszarach rosną dobrze zachowane bory wilgotne i bagienne, wiele jest torfowisk. Występują też olsy (8,5% powierzchni, głównie w południowej części), a miejscami także grądy.
Ze względu na surowy klimat w puszczy zachowały się gatunki roślin będące reliktami północnymi: brzoza niska, cis, borówka bagienna, zimoziół północny i rosiczki[3].
[edytuj] Fauna
W puszczy stwierdzono obecność ponad 2 tys. gatunków zwierząt (z tej liczby największą część stanowią owady).
Wśród ssaków występują: wilk, jenot, ryś, borsuk, jeleń szlachetny, łoś, sarna, zające: bielak i szarak, bóbr, piżmak, wydra i inne. W przeszłości żyły tu także tury, żubry, niedźwiedzie i rosomaki.
Spośród rzadkich ptaków żyją tu m.in.: bocian czarny, trzmielojad, orlik krzykliwy, gadożer, kania czarna, kania ruda, dzięcioły: białogrzbiety, trójpalczasty i zielonosiwy, głuszec oraz cietrzew.
Ponadto w puszczy żyją prawie wszystkie gatunki krajowych płazów i gadów, a w wodach bytuje ponad 30 gatunków ryb.
[edytuj] Dzieje puszczy
Puszcza Augustowska stanowiła w przeszłości część rozległych, dziewiczych lasów rosnących pomiędzy Litwą, Mazowszem i Rusią. Do XIII wieku jej teren był zamieszkiwany przez Jaćwingów. Po ich wytępieniu lub wysiedleniu ponowne zasiedlanie puszczy rozpoczęło się dopiero w XV wieku. Wtedy podzielono lasy na tzw. puszcze, czyli leśnictwa: Puszczę Perstuńską, Przełomską, Berżnicką i inne. W połowie XVI wieku weszły one w skład dóbr królewskich i były terenem łowów na grubego zwierza: tury, żubry, łosie, jelenie, dziki, niedźwiedzie, wilki. Wtedy też zaczęto eksploatować puszczę: wycinano drzewa, które następnie spławiano rzekami do portów bałtyckich; wyrabiano smołę, potaż, dziegieć i węgiel drzewny, wytapiano żelazo z rudy darniowej, zbierano miód z barci.
W okresie powstania styczniowego puszczańskie ostępy były schronieniem dla walczących i miejscem potyczek. W rezerwacie Kozi Rynek znajdują się mogiły powstańców poległych w bitwie z przeważającymi wojskami rosyjskimi 29.06.1863 r. W uroczysku leśnym Powstańce (na północ od Augustowa) w kwietniu 1863 r. działała kuźnia powstańcza (obecnie znajduje się tam pomnik).
W czasie I wojny światowej puszcza mocno ucierpiała z powodu rabunkowego wyrębu drzew przez Niemców (wycięto ok. 15% lasów).
Podczas II wojny światowej las ponownie służył za schronienie partyzantom. Był też miejscem straceń ludności Augustowszczyzny – np. w okolicy wsi Szczebra w latach 1941 – 1944 zamordowano ok. 8 000 ludzi, głównie Żydów.
[edytuj] Ochrona przyrody
W północnej części Puszczy Augustowskiej leży Wigierski Park Narodowy, obejmujący jezioro Wigry i przylegające lasy. Ponadto, w najcenniejszych przyrodniczo fragmentach Puszczy Augustowskiej utworzono rezerwaty:
- Kuriańskie Bagno – florystyczno-faunistyczny
- Jezioro Kalejty - krajobrazowy
- Kukle - krajobrazowy
- Starożyn - florystyczny
- Perkuć - florystyczny
- Kozi Rynek – florystyczny, na terenie w większości bagiennym
- Łempis – wodno-florystyczny
- Mały Borek - florystyczny
- Stara Ruda – wodno-florystyczny
- Brzozowy Grąd - florystyczny, powstał w celu ochrony stanowiska storczyka - obuwika pospolitego.
Tereny puszczańskie zostały objęte też obszarami chronionego krajobrazu:
- Puszcza i Jeziora Augustowskie
- Dolina Rospudy
- Pojezierze Sejneńskie
- Dolina Biebrzy I.
Puszcza Augustowska znajduje się ponadto na liście planowanych obszarów specjalnej ochrony ptaków Natura 2000 oraz została uznana za ptasią ostoję.
[edytuj] Turystyka
Przez Puszczę Augustowską prowadzą liczne szlaki turystyczne: piesze, rowerowe i kajakowe. Jeziora są cenione przez żeglarzy i amatorów innych sportów wodnych, a także wędkarzy.
Atrakcje turystyczne na terenie Puszczy Augustowskiej:
[edytuj] Bibliografia
- ↑ suwalszczyzna.com.pl
- ↑ 2,0 2,1 Puszcza Augustowska – mapa turystyczno-krajoznawcza (część opisowa), ATIKART Białystok, ISBN 83-902550-0-6
- ↑ suwalszczyzna.pl
