Parafia Ewangelicko-Augsburska w Kluczborku
Z Wikipedii
| Parafia Ewangelicko-Augsburska w Kluczborku |
|
| Wyznanie | Kościół Ewangelicko-Augsburski w RP |
| Diecezja | katowicka |
| Kościół parafialny | Zbawiciela |
| Miejscowość | Kluczbork |
| Adres | ul. Bolesława Chrobrego 23 46-200 Kluczbork (e-mail) |
| Telefon | tel./fax (0-77) 418 18 55 |
| Filie parafii | Bąków, Gorzów Śląski, Grabie, Maciejów, Nasale |
| Proboszcz | ks. Paweł Szwedo |
| Nabożeństwa • niedziele i święta |
10:00 |
| Strona internetowa parafii | |
Parafia Ewangelicko-Augsburska w Kluczborku – parafia Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w RP, w diecezji katowickiej.
Spis treści |
[edytuj] Historia
O przebiegu Reformacji w Kluczborku wiadomo tyle, że w 1527 r. kościół parafialny został przejęty przez ewangelików, a rok później (1528) zaczęły się regularne nabożeństwa ewangelickie. Jednak dopiero w 1536 roku, gdy Kluczbork znalazł się we władaniu Piastów śląskich - książąt brzeskich, którzy byli ewangelikami (luteranami), mógł nastąpić swobodny rozwój wyznania ewangelickiego w tym mieście. Ostatecznie w 1556 r. wszystkie okoliczne wioski, oprócz Kuniowa, Kujakowic Górnych i Dolnych oraz Łowkowic, przeszły na luteranizm.
Pierwszym stałym proboszczem parafii ewangelickiej w Kluczborku przy kościele Zbawiciela był w latach 1558-1588 ks. Georg von Stosch. Jednak najbardziej znanym duchownym ewangelickim w Kluczborku był w latach 1646-1688 ks. Adam Gdacjusz - jeden z najwybitniejszych pisarzy śląskich XVII wieku, zarazem pełniący funkcję seniora (odpowiednik dziekana). Za jego czasów wielki pożar w 1654 r. zniszczył prawie całe miasto, w tym również kościół. Nabożeństwa odprawiano wówczas w kaplicy cmentarnej, zaś lekcje religii odbywały się w ratuszu. Wkrótce jednak z patron parafii - jeden z książąt brzeskich - ofiarował fundusze na odbudowę kościoła, którą ukończono w 1660 r.
Po śmierci ostatniego z Piastów śląskich, Jerzego Wilhelma, w 1675 r. całe księstwo brzeskie, w tym i Kluczbork, przeszedł we władanie katolickiej dynastii Habsburgów. Kościół wówczas na siedem lat (1700-1707) przeszedł w ręce katolików, lecz w 1708 r. odzyskali oni swój kościół w wyniku ugody altransztadzkiej z 1707 roku, w wyniku której sytuacja ewangelików na Śląsku poprawiła się.
Następny pożar w 1737 r. znowu poczynił duże zniszczenia - prawie całkowicie została zniszczona wieża kościoła, której odbudowa trwała do 1754 r. W zachodniej części kościoła dobudowano drugą nawę, Drewniany sufit zmieniono na ceglany. Ponadto w latach 1743-1745 dokonano gruntownej przebudowy wnętrza kościoła, które do 1760 roku przybrało obecny wygląd - powstał ołtarz, ambona, chrzcielnica i prospekt organowy. Kościół utrzymany jest w białym i złotym kolorze, zdobiony rzeźbami i płaskorzeźbami. W latach 1795-1797 nadbudowano górną kondygnację wieży, a w 1806 r. zamontowano na niej zegar. Około 1820 r. zmieniono pokrycie dachu gontowe na dachówkę. W południowej części kościoła w 1824 roku dobudowano zakrystię, przebudowaną w 1854 r.
Zmarłych grzebano początkowo wokół kościoła. Później z powodu braku miejsca utworzono w zachodniej części miasta nowy cmentarz, tzw. szpitalny. Od 1815 r. ewangelicy korzystali z cmentarza, obecnie będącego komunalnym. W 1815 r. poświecono trzeci już cmentarz, który później kilkakrotnie powiększano, w międzyczasie zaś zlikwidowano cmentarz przyszpitalny. W 1830 roku postawiono na cmentarzu drewnianą kapliczkę, w 1886 r. zmienioną na murowaną. W 1737 roku obok kościoła wybudowano dom parafialny stanowiący plebanię.
W 1833 roku zbudowano nowy dom parafialny oraz szkołę. W 1888 roku rozpoczął działalność szpital ewangelicki "Betania", w którym pracowały diakonise. W latach 1911 i 1926 r. szpital rozbudowano i powstał przy nim mały kościołek. Diakonise prowadziły też: Dom Starców "Sarepta" (1891), "Przytułek Marii" dla nerwowo chorych kobiet (1910), Dom Dziecka "Bersaba" z przedszkolem (1911, przebudowany później na plebanię), oraz nowy Dom Dziecka "Salem" (1918).
Parafia rozwijała się, także liczebnie. W 1850 r. parafia liczył 6 tys. wiernych, w 1933 r. już ponad 9 tys. W zwiazku z tym od 1896 r. ustanowiono urząd trzeciego duchownego w parafii.
Rozwój ten przerwała II wojna światowa. Wielu miejscowych ewangelików zginęło bądź wyjechało tuż po wojnie. W roku 1945 do parafii przybył ks. Karol Klus, który ponownie organizował życie kościelne i parafialne, również w innych parafiach ewangelickich Opolszczyzny. Oprócz tego zabezpieczał mienie kościelne.
W okresie powojennym jednym z ważniejszych przejawów aktywności parafii są Kluczborskie Wieczory Muzyczne, które odbywają się od 1985 roku, przede wszystkim propagując muzykę organową dzięki wyremontowanym organom Kościoła Zbawiciela, pochodzącym z 1898 roku.
[edytuj] Filiały
[edytuj] Bąków
Parafia ewangelicka w Bąkowie istniała już w XVII wieku. W roku 1690 połączono ją z parafią w Biadaczu i tak jest do dziś. W latach 1845-1846 zbudowano obecny budynek plebanii. W 1913 roku poddano renowacji drewniany kościół pochodzący prawdopodobnie z czasów sprzed Reformacji. Natomiast kościół w Biadaczu zbudowano w 1842 roku w miejscu drewnianego kościołka z 1541 roku.
Po 1945 Bąków stanowi filiał parafii ewangelickiej w Kluczborku. Obydwa kościoły zostały przejęte przez parafię katolicką. Obecnie nabożeństwa ewangelickie odbywają się w dawnej organistówce przebudowanej na kaplicę. W 2004 roku kaplica została gruntownie odnowiona.
[edytuj] Gorzów Śląski
W Gorzowie Śląskim regularne nabożeństwa ewangelickie odbywały się od 1834 roku w sali szkoły ewangelickiej wybudowanej w 1802 roku. Parafia formalnie powstała w 1852 r., a rok później otrzymała stałego duszpasterza. W 1857 r. poświęcono ewangelicki kościół Krzyża Jezusowego.
Po 1945 roku Gorzów Śląski stanowi filiał parafii ewangelickiej w Kluczborku. W 1994 roku kościół przeszedł gruntowny remont.
[edytuj] Grabie
Kościół ewangelicki w Grabiach poświęcono w 1924 roku, a w 1925 roku powołano tu samodzielną parafię, do której należały Jełowa, Kały, Kobylno, Rzędów i Turawa. Po 1945 roku Grabie stanowią filiał parafii ewangelickiej w Kluczborku.
[edytuj] Maciejów
Kościół w Maciejowie stał się ewangelicki w 1532 roku w wyniku Reformacji. Wówczas też powstała parafia, jednej z najstarszych na Opolszczyźnie po Kluczborku i Byczynie. Aż do II wojny światowej liczba ewangelików wynosiła tu około 90% mieszkańców. W 1696 r. przeprowadzono remont i rozbudowę kościoła, z tego czasu pochodzi ołtarz. Ambona pochodzi z roku 1700. W roku 1850 wieża została zniszczona podczas burzy, i już jej nie odbudowano - jej kwadratową podstawę przykrył przedłużony dach. Wnętrze jest barokowe. Organy zostały zbudowane w 1861 roku. Po 1945 roku Maciejów stanowi filiał parafii ewangelickiej w Kluczborku.
[edytuj] Nasale
Nasale stanowiły dawniej filiał parafii ewangelickiej w Roszkowicach. W 1870 r. zbudowano nowy, murowany kościół, ponieważ poprzedni, prawdopodobnie drewniany, został zamknięty z powodu złego stanu technicznego.
Po 1945 roku Nasale stanowią filiał parafii ewangelickiej w Kluczborku. Kościół został w 1945 r. przejęty przez parafię rzymskokatolicką, natomiast ewangelicy użytkują pochodzący z XVI wieku drewniany kościół przeniesiony ze Zdziechowic, przebudowany w 1730 r. Był on zmontowany w Nasalach w okresie międzywojennym, jednak wojna przerwała rekonstrukcję i do dziś pozostał on bez wieży. Kościół posiada konstrukcję zrębową, jest orientowany, stoi na podmurowaniu z cegły.
[edytuj] Działalność parafii
- Spotkania młodzieży.
- Zespół młodzieżowy "Maranatha" - zespół wokalno-instrumentalny założony w 1988 roku.
- Zespół puzonistów - założony w 1993 roku i kierowany przez Henryka Barcza.
- Koncerty organowe - odbywają się od 1985 roku w kościele Zbawiciela, kierownikiem muzycznym jest prof. Andrzej Chorosiński.
[edytuj] Źródła
- Dzieło łaski Boga. Diecezja Katowicka Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w RP (historia i współczesność), Wydawnictwo "Głos Życia", Katowice 2003.
- Schröder H., Kościoły ewangelickie ziemi kluczborskiej, Kluczbork 1997.
