Polska broń pancerna na froncie wschodnim

Z Wikipedii

Polska broń pancerna na froncie wschodnim – jeden z podstawowych rodzajów wojsk w ludowym Wojsku Polskim.

W dniu zakończenia wojny Wojsko Polskie na froncie wschodnim dysponowało: jednym korpusem pancernym, dwoma samodzielnymi brygady pancernymi i dwoma pułkami czołgów ciężkich. Ponadto w skład broni pancernej wchodziły dwa samodzielne pułki artylerii pancernej i dywizjony artylerii pancernej dywizji piechoty.

W stadium formowania było też kilkanaście innych jednostek pancernych. Z uwagi na koniec wojny udziału w walkach nie wzięły.

Spis treści 1 1 Pułk Czołgów 2 1 Brygada Pancerna 3 1 Korpus Pancerny 4 16 Brygada Pancerna 5 Pułki artylerii pancernej 6 Pułki czołgów ciężkich 7 Bibliografia 8 Przypisy 9 Zobacz też

[edytuj] 1 Pułk Czołgów

Początkiem polskiej broni pancernej na froncie wschodnim było sformowanie w ramach 1 DP w maju 1943 w rejonie Sielc 1 pułku czołgów średnich.

Do walki jako pierwszy wszedł 1 Pułk Czołgów, pod dowództwem ppłk. Wojnowskiego. Występował on w składzie: kompania dowodzenia, trzy kompanie czołgów T-34 i jedna czołgów lekkich T-70, kompania fizylierów, kompania rusznic przeciwpancernych i kompania techniczna. Razem liczył: 32 czołgi T-34, 7 czołgów T-70, 3 samochody pancerne i ok. 600 żołnierzy.

Od 12 do 14 października 1943 pułk wspierał atak 1 DP w jej boju pod Lenino. Nie był to udany debiut, przede wszystkim ze względu na niezmiernie trudną przeprawę przez dolinę rzeki Mierei. Znaczna część czołgów utknęła w bagnach, pozostałe włączały się do walki drobnymi grupami. Na pierwszą linię dotarło jedynie 16 czołgów. Pułk pod Lenino poniósł pod Lenino straty rzędu 40% swojego stanu.

Po bitwie zastał wycofany do rejon formowania 1 Korpusu i wszedł ponownie w podporządkowanie 1 BPanc.

[edytuj] 1 Brygada Pancerna

Już w sierpniu 1943 zapoczątkowano tworzenie brygady pancernej ^[1]. Ostatecznie przyjęła ona nazwę 1 Warszawskiej Brygady Pancernej im. Bohaterów Westerplatte. Brygada składała się ^[2] z 1 i 2 pułku czołgów, 13 pułku artylerii pancernej i batalionu piechoty zmotoryzowanej. W sumie liczyła 71 czołgów T-34, 14 czołgów T-70, 21 dział SU-85, 11 samochodów pancernych. W ciągu całej kampanii brygada wykonywała w zasadzie zadania bezpośredniego wsparcia piechoty.

9 sierpnia 1944 brygada zapoczątkowała szlak bojowy. Przeprawiła się promami przez Wisłę, na przyczółek warecko-magnuszewski i do 18 sierpnia brała udział w walkach sowieckiej 8 Armii, najpierw o utrzymanie, a później o pogłębienie przyczółka. Walkę na przyczółku zakończyła zdobyciem Studzianek. ^[3]

Po 18 sierpnia 1944 brygada przeszła gruntowną reorganizację. Przyjęła system batalionowy i odtąd etatowo składała się z trzech batalionów czołgów po dwie kompanie oraz batalionu piechoty zmotoryzowanej z baterią armat 45 mm. Po 12 września stan etatowy brygady wynosił 65 czołgów T-34 ^[4] i 1416 żołnierzy.

5 września brygada powróciła do 1 Armii WP na prawy brzeg Wisły, a od 14 września do końca października wspierała 1 DP w walkach o wyzwolenie Pragi i w bojach pod Żeraniem i Jabłonną. Od 15 do 18 stycznia 1945 brygada uderzyła z przyczółka magnuszewskiego i atakowała lewym brzegiem Wisły. 17 stycznia opanowała Piaseczno, a później Włochy.

19 stycznia została podporządkowana sowieckiej 47 Armii i w jej składzie uczestniczyła w bojach o wyzwolenie Bydgoszczy. 29 stycznia ponownie wróciła pod rozkazy dowódcy 1 Armii WP.

W walkach o przełamanie Wału Pomorskiego osłaniała prawe skrzydła 1 Armii. Do początku marca brygada, wzmocniona 13 papanc i wspierana przez pododdziały 4 pułku czołgów ciężkich, toczyła ciężkie boje pod Żabinem i Bobrujskiem oraz w pościgu na Wierzchowo.

8 marca brygada przeszła na Wybrzeże jako wzmocnienie sowieckiej 1 Armii Pancernej. W czasie przemarszu została uzupełniona o 25 czołgów i od 12 marca walczyła pod Wejherowem, Redą w Gdańsku i Gdyni.

Ten okres walk brygady trwał do 7 kwietnia 1945. w momencie zakończenai walk na Oksywiu posiadała 7 sprawnych czołgów.

Z uszkodzonych na Wale Pomorskim czołgów i wracających ze szpitali czołgistów zorganizowano jedną kompanię czołgów średnich, którą 17 kwietnia podporządkowano 4 pczc. Kompania przeszła szlak bojowy wspólnie z pułkiem i zakończyła go nad Łabą 5 maja 1945.

W czasie działań zbrojnych na froncie wschodnim brygada straciła 118 czołgów, a w poleglych i rannych około tysiąca żołnierzy.

[edytuj] 1 Korpus Pancerny

Korpus zorganizowano w Chełmie w końcu 1944. W skład jego weszły: 1 Brygada Piechoty Zmotoryzowanej, 2, 3 i 4 brygady pancerne, 2 pułk moździerzy, 24, 25 i 27 pułki artylerii pancernej, 26 pułk artylerii przeciwlotniczej, 1 dywizjonon artylerii rakietowej^[5], 15 batalion saperów, 2 batalion motocyklistów (rozpoznawczy) i inne pododdziały. W sumie ok. 10 tys. żołnierzy, ponad 200 czołgów, 63 działa pancerne oraz do 150 dział polowych (łącznie z moździerzami).

16 kwietnia 1945 po sforsowaniu Nysy i przełamaniu taktycznym obrony niemieckiej korpus został wprowadzony w wyłom i ruszył zagonem, z zadaniem opanowania z marszu Drezna. Został jednak po drodze zatrzymany i użyty przez dowódcę armii do udziału w odparciu skrzydłowego przeciwnatarcia pod Niesky.

Po wykonaniu zadania 20 kwietnia znowu ruszył na Drezno. Dwa dni później ponownie zawrócono go spod samych wrót stolicy Saksonii. Pod Budziszynem sytuacja 2 Armii WP stawała się coraz bardziej dramatyczna.

Od 22 do 30 kwietnia korpus brał udział w operacji obronnej pod Budziszynem w wyniku której powstrzymano i odrzucono zgrupowanie Schörnera.

W operacji praskiej 1 Korpus Pancerny 10 maja 1945 swoimi patrolami bojowymi doszedł do przedmieść stolicy Czechosłowacji -Pragi. Tam zakończył swój szlak bojowy.

[edytuj] 16 Brygada Pancerna

16 Brygada Pancerna, złożona z trzech batalionów czołgów T-34 i batalionu piechoty zmotoryzowanej. ^[6] w pierwszej fazie operacji łużyckiej działała w sposób zdecentralizowany. Jej poszczególne bataliony rozdzielono pomiędzy dywizje piechoty.

Od 17 kwietnia już cała brygada w składzie 5 DP wspierała piechotę w boju pod Rietschen

21 kwietnia brygada (bez 2 bcz) wycofana została do odwodu armii. Tu została jednak okrążona i rozbita. Poległ dowódca brygady, a pozostali przy życiu żołnierze pieszo, przez lasy, przenikali w kierunku własnych wojsk. Brygada nie przestała jednak istnieć: jej 2 batalion 23 kwietnia wspierał 7 DP.

Pozostałości brygady ześrodkowały się w rejonie Klitten, gdzie odtworzono jednostkę w składzie dwóch batalionów czołgów i batalionu piechoty zmotoryzowanej.

[edytuj] Pułki artylerii pancernej

Były zasadniczym ogniwem organizacyjnym artylerii, na którym spoczywał główny ciężar ogniowego wsparcia i osłony działań oddziałów pancernych.

Formowano je wg sowieckich etatów, do których wprowadzano nieznaczne zmiany. 1 i 2 Armia WP dysponowały po jednym samodzielnym pułku artylerii pancernej ^[7] SU-85 ; w 1 Armii - 13 spapanc, w 2 Armii - 28 spapanc. Oba sformowane były wg etatu 010/462.

W 1 KPanc istniały trzy pułki: 24 papanc SU-85 sformowany wg etatu 010/462, 25 papanc SU-122 utworzony wg etatu 010/461 oraz 27 papanc SU-76 zorganizowany wg etatu 010/484.

Etat pułków obejmował: dowództwo, cztery baterie po pięć dział pancernych, kompanię fizylierów w składzie dwóch plutonów i inne pododdziały pułkowe. Poszczególne pułki różniły się nieco ilością posiadanego sprzętu i składem osobowym.

[edytuj] Pułki czołgów ciężkich

Dla potrzeb 1 i 2 Armii WP sformowano dwa pułki czołgów ciężkich (4 i 5 pczc).

Tworzono je wg etatu 010/460. Przewidywał on: dowództwo, sztab,kwatermistrzostwo; sekcje: polityczno – wychowawczą , techniczną, uzbrojenia i zaopatrzenia; kompanie: cztery czołgów, fizylierów, zaopatrzenia technicznego, plutony: saperów, gospodarczy, sanitarny.

Stan 374 ludzi (90 oficerów, 121 podoficerów, 163 szeregowych).

Uzbrojenie i wyposażenie; 110 kb, 161 pm, 21 czołgów IS-2, 2 ciągniki gąsienicowe, samochód pancerny BA-6, 3 transportery opancerzone Mk-1 Universal, 3 motocykle, 48 samochodów, 2 radiostacje.

[edytuj] Bibliografia

• Stanisław Komornicki: Wojsko Polskie : krótki informator historyczny o Wojsku Polskim w latach II wojny światowej. 3, Regularne jednostki ludowego Wojska Polskiego : formowanie, działania bojowe, organizacja, uzbrojenie, metryki jednostek kawalerii, wojsk pancernych i zmotoryzowanych. Warszawa : Wydaw. Ministerstwa Obrony Narodowej 1987. ISBN 83-11-07419-4.
• Magnuski, Janusz: Wozy bojowe LWP : 1943-1983. Warszawa: Wydaw. Ministerstwa Obrony Narodowej, 1985. ISBN 83-11-06990-5.

Przypisy

[edytuj] Zobacz też