Armia Ludowa
Z Wikipedii
Armia Ludowa, AL - zbrojna konspiracyjna organizacja wojskowa Polskiej Partii Robotniczej w okupowanej przez III Rzeszę Polsce, utworzona na mocy dekretu Krajowej Rady Narodowej z 1 stycznia 1944. Jej pierwszym Naczelnym Dowódcą był Michał Żymierski "Rola".
AL powstała z przemianowania Gwardii Ludowej (GL), poprzedniej formacji zbrojnej PPR. W skład formacji weszły ponadto inne pomniejsze ugrupowania: oddziały bojowe Związku Walki Młodych, część pododdziałów Batalionów Chłopskich, Milicji Ludowej Robotniczej Partii Polskich Socjalistów, Okręg Częstochowski Socjalistycznej Organizacji Bojowej i niektórych pododdziałów wchodzącej w skład Armii Krajowej Gwardii Ludowej WRN. Jednakże akcja scaleniowa formacji zbrojnych komunistów i organizacji lewicowych nie w pełni powiodła się.
Samodzielność wobec Armii Ludowej aż do lipca 1944 zachowywały również oddziały Polskiego Sztabu Partyzanckiego (PSzP) z 1 Armii Polskiej w ZSRR.
Spis treści |
[edytuj] Zadania
Zadaniem Armii Ludowej była walka z niemieckim okupantem, dywersja antyniemiecka na korzyść Armii Czerwonej, oznaczało to niejednokrotnie rabunkowe rekwizycje[1] na polskiej ludności a także fizyczną eliminację żołnierzy Armii Krajowej[1] i innych organizacji podziemnych, nieuznających dominacji sowieckiej. 17 kwietnia 1944 specjalna grupa bojowa przy Sztabie Głównym AL, dowodzona przez ppłk Jerzego Fonkowicza przeprowadziła wraz z gestapo akcję zdobycia archiwum Delegatury Rządu na Kraj przy ul. Poznańskiej 12 w Warszawie. W jej wyniku rozbiciu uległa newralgiczna sieć konspiracji Armii Krajowej, a AL uzyskała dane o przedwojennych agentach policji w szeregach ruchu komunistycznego.[2]
Po wyzwoleniu spod okupacji niemieckiej zadaniem AL miał być także udział w organizowaniu i obronie tworzonego przez Polską Partię Robotniczą systemu władzy oraz przejęciu władzy na wyzwolonych terenach. Władzę zwierzchnią nad Armią Ludową formalnie sprawowała Krajowa Rada Narodowa, a faktycznie Polska Partia Robotnicza. Żołnierze AL stanowili główną grupę zasilającą szeregi jednego z głównych organów bezpieczeństwa, Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego i Milicji Obywatelskiej.
[edytuj] Terenowa struktura organizacyjna
Armia Ludowa działała na obszarze Generalnego Gubernatorstwa i części tzw. ziem wcielonych do III Rzeszy.
Na czele Armii Ludowej stało Dowództwo Główne powołane 1 stycznia 1944, w składzie:
- naczelny dowódca - gen. bryg. Michał Żymierski "Rola";
- szef Sztabu Głównego - płk Franciszek Jóźwiak "Witold",
- przedstawiciel Krajowej Rady Narodowej - Jan Czechowski (wybrany później).
W skład Sztabu Głównego wchodziły:
- Kwatera Główna
- I Operacyjny
- II Informacji
- III Organizacyjny
- IV Zaopatrzenia i broni
- V Propagandy
- VI Bezpieczeństwa
- Biuro Sztabu Głównego (BSG)
- Służba Techniczno-Wydawnicza (STW)
Terenową strukturę organizacyjną tworzyły: obwody (odpowiadające w przybliżeniu województwu), okręgi, podokręgi, powiaty, rejony (dzielnice) i garnizony.
- Obwód I warszawski - nie posiadał samoistnego dowództwa a dowództwa i sztaby wszystkich 3 jego okręgów podlegały Sztabowi Głównemu AL.
- Okręg 1 Warszawa Miasto dowódca: mjr "Ryszard" Bolesław Kowalski
- Okręg 2 Warszawa Lewa Podmiejska dowódca :kapitan "Roman" Paweł Wojas
- Okręg 3 Warszawa Prawa Podmiejska dowódca: kapitan "Karol" Teodor Naumienko
- Obwód II lubelski - dowódcy: ppłk Mieczysław Moczar "Mietek" (do 9 czerwca 1944, ppłk Grzegorz Korczyński "Grzegorz" (3-20 lipca 1944)
- Okręg 4 Lublin dowódca: porucznik "Franek" Franciszek.Woliński
- Okręg 5 Janów Lubelski dowódca :porucznik "Lis" Tadeusz Szymański
- Okręg 6 Siedlce (w czerwcu 1944 został włączony do obwodu I warszawskiego) dowódca :porucznik "Leśny" Stanisław Laskowski
- Obwód III radomsko-kielecki - dowódcy: ppłk A. Adryan "Felek" (do czerwca 1944),ppłk Mieczysław Moczar "Mietek" (25 czerwca 1944 - styczeń 1945)
- Okręg 7 Radom dowódca: porucznik "Wicek" Józef Jarosz
- Okręg 8 Kielce dowódca: porucznik "Stach" Stanisław Chruściński
- Okręg 9 Częstochowa dowódca: kapitan "Hanicz" Bolesław Boruta
- Obwód IV krakowski - dowódca: Franciszek Księżarczyk "Michał" (marzec - sierpień 1944, p.o. Bronisław Pawlik "Bronek" (sierpień - październik 1944), S. Gębala "Kaleka" (październik 1944 - styczeń 1945)
- Obwód V śląski - dowódca: porucznik Józef Faruga "Granat" (6 sierpnia 1944 - styczeń 1945)
- Okręg VI łódzki dowódca: porucznik "Jerzy" Stefan Czerwiński
Wiosną 1944 roku utracono łączność z położonym na terenach wcielonych do Rzeszy obwodem V śląskim który do końca okupacji kontynuował działalność samodzielnie.
Na podstawie dekretu Krajowej Rady Narodowej z 21 lipca 1944 w wyniku połączenia Armii Ludowej z Armią Polską w ZSRR utworzono Wojsko Polskie.
Oddziały AL na terenach okupowanych w większości używały dotychczasowej nazwy, część formalnie obowiązującej Oddziały Partyzanckie WP. 22 lipca 1944 zostało powołane Naczelnego Dowództwa Wojska Polskiego, do którego z Naczelnego Dowództwa Armii Ludowej weszli:
- gen. Michał Żymierski - jako naczelny dowódca WP,
- płk Marian Spychalski - jako szef Sztabu Głównego WP,
- Jan Czechowski - jako delegat Krajowej Rady Narodowej.
Naczelny Dowódca podporządkował 23 lipca wszystkie oddziały PSzP - obwodom AL w specjalnym rozkazie przekazanym drogą radiową. W ciągu lipca 1944 roku wszyscy członkowie Dowództwa Głównego AL znaleźli się na terenach wyzwolonych zaś dowodzenie AL formalnie przeszło w ręce naczelnego dowódcy WP.
[edytuj] Jednostki partyzanckie
Armia Ludowa składała się z oddziałów polowych (oddziałów, batalionów i brygad partyzanckich),grup wypadowych (bojowo-dywersyjnych), jednostek garnizonowych (zorganizowanych na ogół w sekcje, drużyny, plutony, kompanie) a na terenach silnie uprzemysłowionych także z grup sabotażowych działających w zakładach przemysłowych. Jednostki garnizonowe stanowiły oparcie i zaprzysiężoną rezerwę kadrową dla działalności oddziałów partyzanckich oraz grup wypadowych. Na początku 1944 r. liczyła 6-8 tys.[3] ludzi, w lipcu 1944 - około 30 tys.[3] (nie licząc tych na obszarach wyzwolonych). Natomiast siły partyzanckie w lipcu 1944 liczyły 6 tys..[3] ludzi (w tym 40% w brygadach podległych PSzP), głównie w brygadach AL liczących po 150 - 750[3] żołnierzy:
- 1 Brygada AL im. Ziemi Lubelskiej,
- 2 Brygada AL (nie dokończono formowania) (dca kpt.Z. Stępka - "Mara" )
- 3 Brygada AL (nie dokończono formowania)( dca kpt.Piątek)
- 1 Brygada AL im. Ziemi Kieleckiej,
- 2 Brygada AL "Świt" (por. T. Maj - "Łokietek" a od 17 października T. Łęcki - "Orkan")
- 3 Brygada AL im. gen. Józefa Bema,
- 10 Brygada AL "Zwycięstwo",
- 11 Brygada AL "Wolność",
- 1 Brygada AL Ziemi Krakowskiej im. Bartosza Głowackiego,
- Brygada AL "Synowie Ziemi Mazowieckiej".
- Brygada AL im. Hołoda
Oddziały podległe PSzP
- Zgrupowanie "Jeszcze Polska nie zginęła"
- 3 Brygada (płk R. Satanowski)
- 4 Brygada (mjr W. Rożkowski)
- Brygada Partyzancka im. Tadeusza Kościuszki
- Brygada Partyzancka "Grunwald" ( mjr Sobiesiak - "Bronicz","Maks")
- Brygada Partyzancka im. Wandy Wasilewskiej
Według danych ankietowych 74% żołnierzy AL było pochodzenia chłopskiego a 25% robotniczego. Brygady podlegały dowództwom obwodów zaś bataliony i kompanie - dowództwom brygad a w przypadku ich braku na danym terenie - dowództwu okręgów.
Oprócz brygad działały także mniejsze jednostki - bataliony i oddziały m.in. Batalion im. Czwartaków.
Spośród 99 działających w 1944 roku jednostek partyzanckich AL 56 wywodziło się z GL lub ZWM, 12 z oddziałów PSzP, 12 z BCh, 8 z AK, 4 z Milicji Ludowej RPPS, 7 z innych organizacji (GL PPS, PAL i inne).
W partyzantce AL oprócz Polaków brali licznie udział także zbiegli z niewoli niemieckiej jeńcy radzieccy oraz ukrywający się przed zagładą Żydzi nie stanowili jednak decydującej grupy tworząc drużyny, plutony i kompanie w składzie oddziałów i brygad AL.
Współdziałano w walce z partyzantką radziecką, często z BCh, czasem także z AK. Oddziały AL wspólnie z BCh i AK brały udział w utworzeniu i obronie "Republiki Pińczowskiej" - opanowanego przez partyzantów obszaru około 800 kilometrów kwadratowych zamieszkałego przez prawie 100 tysięcy ludzi położonego w pobliżu przyczółka sandomierskiego.
W lipcu 1944 roku AL podpisała porozumienie o współdziałaniu i współpracy z Korpusem Bezpieczeństwa zaś we wrześniu 1944 roku z Polską Armią Ludową. Nawiązano kontakt organizacyjny z niektórymi okręgami Batalionów Chłopskich i Socjalistycznej Organizacji Bojowej.
Godłem AL był piastowski orzeł, a hymnem pieśń "Gdy naród do boju wystąpił z orężem".
[edytuj] Kadra i uzbrojenie
Kadrę dowódczą stanowili głównie przeszkoleni i awansowani partyzanci (w Warszawie, na Lubelszczyźnie i Kielecczyźnie zorganizowano kursy oficerskie), członkowie grup Polskiego Sztabu Partyzanckiego, oficerowie i podoficerowie rezerwy WP oraz podoficerowie i oficerowie przechodzący z innych organizacji, m.in. Armii Krajowej, a także byli oficerowie i podoficerowie Brygad Międzynarodowych. Uzbrojenie i sprzęt Armia Ludowa zdobywała przede wszystkim na nieprzyjacielu oraz otrzymywała od Polskiego Sztabu Partyzanckiego (zwłaszcza od lipca 1944) drogą lotniczą. Łącznie oddziałom PSzP i AL zrzucono: 4653 pistolety maszynowe, 1417 karabinów, 246 rkm-ów, 82 rusznice ppanc, 49 moździerzy, 8 tysięcy granatów, 3 miliony naboi oraz 16 ton materiałów wybuchowych.
[edytuj] Działalność bojowa
Armia Ludowa główny wysiłek bojowy skierowała na niszczenie linii komunikacyjnych, łączności, zwłaszcza na zapleczu frontu radziecko-niemieckiego w celu wsparcia Armii Czerwonej, atakowała aparat terroru okupanta, organizowała sabotaż w gospodarce, walczyła z ekspedycjami pacyfikacyjnymi i antypartyzanckimi. Odbijano też więźniów - największa taka akcja AL to rozbicie 12 grudnia 1944 roku przez oddział J. Gałki "Kędziora" obozu karnego w miejscowości Byczki koło Skierniewic i uwolnienie 160 więźniów. Zdobywano broń -większa taka akcja to zdobycie przez grupy wypadowe 23 marca 1944 roku w magazynach uzbrojenia w Markach koło Warszawy 200 karabinów,10 pistoletów maszynowych i 2 rkmów oraz dziesiątków tysięcy naboi. Główną uwagę skupiano na rozwijaniu działalności partyzantki.
Stoczyła bitwy partyzanckie z których większe to:
- 14 maja 1944 pod Rąblowem zgrupowanie AL (600 ludzi) razem z plutonem AK i oddziałami partyzantki radzieckiej (300 ludzi) w ogólnej sile ponad 900 ludzi dowodzone przez ppłk Mieczysława Moczara "Mietka" stoczyły całodzienną bitwę z 5 batalionami dywizji SS "Wiking" realizującymi przeciwpartyzancką operację "Maigewitter" a później przebiły się z okrążenia
- od 9 do 25 czerwca 1944 w Lasach Janowskich i Lipskich oraz Puszczy Solskiej na Lubelszczyznie. W czasie pierwszej fazy operacji Sturmwind I siły niemieckie dowodzone przez dowódcę okręgu wojskowego GG generała S. Haenicke liczące 25 tysięcy żołnierzy (3 dywizje piechoty, Korpus kawalerii kałmuckiej, pułki: ochronny, policji, szkolny oraz mniejsze oddziały, policję i żandarmerię) wspierane przez czołgi, samochody pancerne, artylerię, lotnictwo po kilku dniach walk okrążyły w dniu 14 czerwca nad rzeką Branwią oddziały partyzantki radzieckiej, AL, BCh i stuosobowy oddział AK por "Konara". Partyzanci wyłonili wspólne dowództwo na czele z ppłk Nikołajem Prokopiukiem któremu podlegało ponad 3000 partyzantów. Po całodziennej ciężkiej bitwie toczonej głównie w rejonie Porytowego Wzgórza nocą w sposób zorganizowany zabierając rannych, tabory i ciężki sprzęt wydostali się z okrążenia i po czterdziestokilometrowym marszu w większości przeszli do Puszczy Solskiej. Zginęło, zmarło z ran albo dostało się do niewoli 200 partyzantów. Niemcy ponieśli większe straty - Wehrmacht stracił 495 zabitych i rannych, nie są znane straty policji, żandarmerii i Kałmuków. 22 czerwca 1944 roku znajdujące się w puszczy oddziały AL i PszP (około 800 partyzantów) dowodzone przez kpt. "Wicka" (Ignacego Borkowskiego), partyzanci radzieccy (ponad 2000 ludzi) dowodzeni przez ppłk. Prokopiuka oraz stacjonujące tu zgrupowanie AK i BCh (około 1000 ludzi) dowodzone przez mjr E. Markiewicza "Kalinę" zostało ponownie okrążone przez wzmocnione siły Niemców realizujących drugą fazę operacji "Sturmwind II". Tym razem nie udało się wyłonić wspólnego dowodzenia i uzgodnić współdziałania z AK. Partyzanci AL po całodziennej bitwie przebili się w nocy z 22 na 23 czerwca pod Góreckiem Kościelnym tracąc w puszczy około 200 ludzi, za cenę utraty 150 żołnierzy powiodła się także trzecia z kolei próba przebicia zgrupowania radzieckiego podjęta w nocy z 23 na 24 czerwca pod wsią Kozaki - natomiast zgrupowanie AK, BCH nie podjęło próby zorganizowanego przebicia większością sił i zostało zniszczone pod Osuchami do 25 czerwca - większość partyzantów wraz z mjr "Kaliną" poległa, wszystkich jeńców Niemcy rozstrzelali. Była to największa bitwa partyzancka stoczona na ziemiach polskich w okresie II wojny światowej.
- na przełomie lipca i sierpnia 1944 roku Brygada AL Ziemi Krakowskiej brała udział wraz z AK i BCh w walkach o Republikę Pińczowską staczając bitwy pod Młodzawami i w Skalbmierzu
- 12 września 1944 pod Ewiną w powiecie radomszczańskim bitwa 3 brygady AL im Bema (około 600 partyzantów) oraz 15 skoczków radzieckich dowodzone przez kpt B. Borutę "Hanicza" z oddziałami hitlerowskimi liczącymi 6 tysięcy żołnierzy wspieranymi przez czołgi, artylerię i lotnictwo zakończona przebiciem się partyzantów.
- w dniach 29-30 września pod Gruszką w powiecie Koneckim - połączone oddziały brygad AL oraz partyzantów radzieckich w ogólnej sile 1500 partyzantów dowodzone przez mjra Henryka Połowniaka "Zygmunta" po bitwie z hitlerowcami (5 tysięcy żołnierzy wspieranych przez czołgi i artylerię przełamały okrążenie)
- oddziały AL stoczyły największą bitwę partyzancką na wcielonych do Rzeszy ziemiach polskich - bitwę pod Pokrytkami w powiecie Ciechanów 20 sierpnia gdy 2 bataliony AL starły się z batalionem Waffen SS wspieranym przez samochody pancerne, własowców, żandarmerię oraz artylerię i lotnictwo.
Udział AL w powstaniu warszawskim
Mimo sprzeciwu części kierownictwa PPR, które wydało AL rozkaz nawiązania walk w Warszawie dopiero w przypadku natarcia na stolicę Armii Czerwonej[4] - część oddziałów AL walczyło w powstaniu warszawskim. Według różnych danych brało w nim udział od 270[4],[5] żołnierzy AL i 120[4] ludzi z lewicowo-socjalistycznej Polskiej Armii Ludowej, do kilkuset[3] żołnierzy, przy czym najnowsze badania historyczne podają liczbę 400[6][7] żołnierzy AL biorących udział w walkach. Jednocześnie jeden z dowódców PAL, płk. Julian Skokowski, prowadził działania dezinformacyjne ogłaszając jeszcze 31 lipca 1944 nieprawdziwą informację iż dowództwo AK uciekło z Warszawy[4] i podpisując się pod plakatami z tą informacją jako generał dywizji. AL oficjalnie przyłączyła się do walk 2 sierpnia na wydany tego dnia rozkaz dowódcy okręgu AL Warszawa-miasto majora "Ryszarda" (Bolesław Kowalski) wydany w uzgodnieniu z oficerami Sztabu Głównego AL podporządkowując się taktycznie AK i dokonując mobilizacji swoich zaskoczonych wybuchem sił w Warszawie lewobrzeżnej. We wrześniu 1944 sowieci wysłali do sztabu AL w Warszawie kapitana Iwana Kołosa[6], mającego informować Stalina o sytuacji w Warszawie - został on zaopatrzony przez NKWD w fałszywe dokumenty na nazwisko Kołosowski i zrzucony 21 września na spadochronie nad miastem. Następnie skontaktował się z AL, stwierdzając z zaskoczeniem iż AL praktycznie nie ma żołnierzy[6]. Pierwszy zwarty oddział AL zmobilizowany na odgłos strzałów i dowodzony przez ppor "Stacha" Z. Paszkowskiego przystąpił do walk na Woli już wieczorem 1 sierpnia zaś na Starówce włączyły się tego dnia do walk znajdująca się tam część 3 kompanii batalionu Czwartaków z jej dowódcą porucznikiem "Żarłokiem" R. Suskim, grupa specjalna okręgu warszawskiego AL por "Skóry" N. Bielińskiego oraz drużyny, sekcje i pojedynczy żołnierze AL. Najsilniejszą jednostką AL walczącą w powstaniu było liczące około 400 żołnierzy zgrupowanie AL na Woli i Starówce z batalionem "Czwartaków" na czele dowodzone przez dowódcę okręgu Warszawa-miasto AL mjra "Ryszarda" Bolesława Kowalskiego a podporządkowane taktycznie Grupie "Północ" AK. W składzie zgrupowania AL na Starówce walczył pluton ŻOB. Oddziały zwarte AL walczyły na Woli, Starówce, Śródmieściu, Żoliborzu, Czerniakowie.
Po śmierci mjra "Ryszarda", który zginął wraz z innymi członkami Sztabu warszawskiej AL na ul. Freta na Starówce wskutek uderzenia niemieckiej bomby w dniu 26 sierpnia, 1944 dowództwo AL w Warszawie przejął zastępca szefa Sztabu Głównego AL mjr Józef Małecki "Sęk". 26 i 27 sierpnia część oddziałów AL bez rozkazu[8] dowództwa powstania warszawskiego wycofała się kanałami na Żoliborz, a 28 sierpnia większość oddziałów AL opuściło tą drogą Warszawę[9][10] i od tego momentu nie brała udziału w walkach - dowodzący postaniem warszawskim gen. Antoni Chruściel potraktował to jako ucieczkę i nakazał zatrzymywanie żołnierzy AL u wylotu kanałów na Żoliborzu i traktowanie ich jako dezerterów[8]
Grupa żołnierzy AL w liczbie 160 ludzi zostaje zatrzymanych, udaje się sformować z nich pluton szturmowy złożony z 36 żołnierzy walczących później na barykadzie w rejonie ulic Mostowa-Boleść.
15 września AL wraz z KB i PAL współtworzyła Połączone Siły Zbrojne AL, PAL, KB a mjr Małecki został szefem sztabu ich dowódcy płk Skokowskiego z PAL. Poza oddziałami zwartymi AL walczyli także w składzie oddziałów AK pojedynczy żołnierze,sekcje i drużyny AL, ZWM i Milicji Ludowej RPPS nie ujawniając na ogół swojej przynależności organizacyjnej a część żołnierzy znalazła się także w PAL.
2 oficerów warszawskiej AL por Edwin Rozłubirski "Gustaw" i por. J. Szelubski "Leszek" zostało odznaczonych przez generała "Bora" Komorowskiego Virtuti Militari a kilku krzyżami walecznych.
Późną jesienią 1944 roku część oddziałów i brygad partyzanckich przebiła się na tereny wyzwolone a pozostałe skadrowały swoje stany w związku z nadchodzącym okresem zimowym niepomyślnym dla partyzantki.
Okręgi i skadrowane oddziały partyzanckie AL zakończyły działalność do końca stycznia 1945 roku wraz z ofensywą styczniową i końcem okupacji hitlerowskiej.
AL przeprowadziła 1550 akcji zbrojnych przeciwko okupantowi w tym 774 wymierzonych w transport i łączność (co najmniej 326 akcji na transporty kolejowe, 47 na tory, mosty i urządzenia stacyjne, 117 akcji na drogach i mostach, 21 uderzeń na urządzenia łączności), 220 akcji przeciwko aparatowi terroru, 190 wymierzone w obiekty gospodarki i administracji. Stoczono 380 walk z siłami Wehrmachtu, SS i policji z których kilka nosiło charakter dużych bitew partyzanckich.
Na terenach wyzwolonych żołnierze AL wstępowali do Wojska Polskiego i stanowili główną grupę zasilającą szeregi milicji a także UB.
[edytuj] Kontrowersje
W 2007 rozgorzał spór wokół projektu nowelizacji obecnego prawa kombatanckiego, Urząd do spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych przygotował projekt nowelizacji dotychczasowych zapisów dotyczących kombatantów: "Projekt ustawy o kombatantach, uczestnikach walki cywilnej z lat 1914-1945, działaczach opozycji wobec dyktatury komunistycznej oraz niektórych ofiarach represji systemów totalitarnych" który w pierwszej połowie roku 2007 miał trafić do Sejmu RP. Zakładał on odebranie uprawnień kombatanckich osobom, służącym w Armii Czerwonej lub polskiej organizacji podziemnej (wykaz organizacji wymienionych w projekcie powinien sporządzić Instytut Pamięci Narodowej i Urząd do spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych), której działania były wymierzone w suwerenność, niepodległość i integralność Rzeczypospolitej Polskiej - Instytut Pamięci Narodowej do takich organizacji zaliczył m. in. PPR i jej formacje zbrojne, Gwardię Ludową i Armię Ludową[11]. Według autorów projektu taka działalność, jako niezwiązana z walką o niepodległość Polski, nie powinna być honorowana specjalnymi przywilejami kombatanckimi.
Projekt miał symboliczny charakter, gdyż większość byłych żołnierzy AL i GL pod koniec II wojnie światowej i po jej zakończeniu wstąpiła do Wojska Polskiego, Milicji Obywatelskiej oraz innych formacji - proponowane zmiany nie ograniczały uprawnień kombatanckich wynikających z członkostwa w tych organizacjach.
W marcu 2007 Rada Krajowa Żołnierzy Armii Ludowej w wydanym oświadczeniu oprotestowała projekt, żądając wycofania z projektu nowelizacji ustawy kontrowersyjnych zapisów i uznała je za skandaliczne. Płk. Tadeusz Szymański, przewodniczący Rady Krajowej Środowiska Żołnierzy Armii Ludowej, nie wykluczył pozwania autorów projektu do sądu.
Ze względu na samorozwiązanie Sejmu V kadencji projekt nie został rozpatrzony. W 3 września 2007 Rada Legislacyjna Sejmu RP wymieniła także kilka zastrzeżeń dotyczących zmian proponowanych w projekcie, zaznaczając iż po niezbędnych poprawkach projekt nadaje się do dalszych prac legislacyjnych.[12]
W 2007 Oddziałowa Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Poznaniu prowadziła kilkuletnie śledztwo w sprawie zamordowania w dniu 4 maja 1944 w Owczarni (tzw. mord w Owczarni), przez oddział Armii Ludowej,[13][14] 18 żołnierzy 15 Pułku Piechoty Armii Krajowej "Wilków" i usiłowania zabójstwa 13 innych. Propaganda okresu PRL przez długi okres twierdziła, że było odwrotnie. Instytut Pamięci Narodowej w lipcu 2007 umorzył postępowanie w sprawie tego mordu - z powodu dużego dystansu czasowego, śmierci potencjalnych świadków i braku dostatecznych dowodów uzasadniających popełnienie zbrodni przeciwko ludzkości. Takie postanowienie otrzymał ostatni żyjący żołnierz oddziału AK który padł ofiarą zbrodni, Edward Szanc-Leźnicki, pseudonim "As".[15]. Od 2001 roku toczy się także proces przeciwko członkowi Rady Krajowej Żołnierzy AL Stanisławowi Supruniukowi, zwanemu "katem Rzeszowszczyzny".
[edytuj] Pisma wydawane przez AL
- "Gwardzista" - dwutygodnik, organ prasowy Sztabu Głównego AL
- "Armia Ludowa" - dwutygodnik, centralny organ prasowy AL) (pierwszy numer wydany 1 lutego 1944 roku)
- "Wiadomości Radiowe"
- "Instruktor dla Propagandzistów w Armii Ludowej"
- "Uczymy się walczyć" - miesięcznik szkoleniowo-instruktażowy
- "Tygodniowy Przegląd Prasowy" - tygodnik Oddziału II, Informacji Sztabu Głównego AL
[edytuj] Ciekawostki
Nazwę Armii Ludowej nosi warszawska ulica, część Trasy Łazienkowskiej pomiędzy Mostem Łazienkowskim a ulicą Wawelską.
Przypisy
- ↑ 1,0 1,1 Piotr Gontarczyk: Polska Partia Robotnicza. Droga do władzy (1941-1944). Warszawa: Wydawnictwo Fronda, 2006, ss. 330-360. ISBN 83-60335-75-3.
- ↑ Janusz Marszalec Zdobycie Archiwum Delegatury Rządu przez AL i gestapo Biuletyn IPN nr 3-4 2006
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Nowa Encyklopedia Powszechna PWN. Warszawa: 2004, ss. 346-347 (tom 1). ISBN 83-01-14179-4.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 Wojciech Roszkowski: Najnowsza historia Polski 1914-1945. Warszawa: Świat Książki, 2003, ss. 588, 589. ISBN 83-7311-991-4.
- ↑ Meldunek sztabu gen. Antoniego Chruściela "Montera", początek sierpnia 1944: "AL zgłasza zapotrzebowanie na żywność i zaopatrzenie dla mniej więcej 300 ludzi. Ponieważ jest wiadomo, że każda jednostka melduje dla przydziału żywności zawsze większe stany, by mieć nadwyżki, więc oceniamy ich liczebność na około 200-250 ludzi": Stefan Korboński "W imieniu Rzeczypospolitej" Wydawnictwo Bellona, Warszawa, 1991, s. 326
- ↑ 6,0 6,1 6,2 Norman Davies: Powstanie`44. Kraków: Wydawnictwo Znak, 2004, s. 511. ISBN 83-240-0459-9.
- ↑ Marek Chodakiewicz, Piotr Gontarczyk, Leszek Żebrowski: Tajne oblicze GL-AL i PPR. Dokumenty. Warszawa: Burchard Edition, 1999, ss. 74-84 (tom 1). ISBN 83-87654-03-5.
- ↑ 8,0 8,1 Piotr Gontarczyk: Polska Partia Robotnicza. Droga do władzy (1941-1944). Warszawa: Wydawnictwo Fronda, 2006, s. 397. ISBN 83-60335-75-3. "[Meldunek AK dotyczący wydarzeń z 28.08.1944] (...) w ciągu nocy dowództwo i oddziały AL (...) bez rozkazu wyszły na Żoliborz, zmuszając swych żołnierzy, którzy chcieli zostać, i terroryzując posterunek ochrony włazu (...) Żoliborz otrzymał rozkaz rozbrojenia i izolowania winnych i traktowania ich jak dezerterów".
- ↑ Władysław Pobóg-Malinowski: Najnowsza historia polityczna Polski. Warszawa: Wydawnictwo Platan, 2000, ss. 716 (tom 3). ISBN 83-89711-10-9.
- ↑ Piotr Gontarczyk: Polska Partia Robotnicza. Droga do władzy (1941-1944). Warszawa: Wydawnictwo Fronda, 2006, s. 397. ISBN 83-60335-75-3. "[Meldunek gen. Antoniego Chruściela "Montera" z dnia 28 sierpnia 1944] (...) po zbombardowaniu D-ctwa AL na Freta, gdzie zginął mjr [Bolesław Kowalski] "Piasecki" wraz ze Sztabem, całą AL ogarnęła panika i masowo rzuciła się do kanału. Patrole zbrojne AK obsadziły włazy i cofnęły około 160 AL-owców, przygotowanych do ucieczki, z których ppor [Lech Kobyliński] "Konrad" z AL zorganizował pluton szturmowy, składający się z 12 uzbrojonych plus dwie zmiany nieuzbrojone - razem 36 osób walczących na barykadzie Mostowa-Boleść (...)".
- ↑ Informacja Historyczna Instytutu Pamięci Narodowej o Gwardii Ludowej i Armii Ludowej
- ↑ Opinia o projekcie ustawy o kombatantach, uczestnikach walki cywilnej lat 1914 - 1945, działaczach opozycji wobec dyktatury komunistycznej oraz niektórych ofiarach represji systemów totalitarnych. Warszawa: Rada Legislacyjna Sejmu RP, 03.09.2007.
- ↑ Poszukiwani świadkowie wydarzeń - Instytut Pamięci Narodowej - 5.10.2005
- ↑ Oświadczenie prezesa Instytutu Pamięci Narodowej, Leona Kieresa - 5.09.2003
- ↑ Nie ma winnych zamordowania 18 osób, PolskaLokalna.PL
[edytuj] Bibliografia
- Marek J. Chodakiewicz, Piotr Gontarczyk, Leszek Żebrowski, Tajne oblicze GL-AL i PPR. Dokumenty, Burchard Edition, Warszawa, 1999, ISBN 83-904446-6-6, tom 1, 2, 3
- Piotr Gontarczyk, Polska Partia Robotnicza. Droga do władzy (1941-1944), Wydawnictwo Fronda, Warszawa, 2006, ISBN 83-60335-75-3
[edytuj] Linki zewnętrzne
- Janusz Marszalec – Zdobycie Archiwum Delegatury Rządu przez AL i gestapo Biuletyn IPN nr 3-4 2006
- Informacja Historyczna Instytutu Pamięci Narodowej o Gwardii Ludowej i Armii Ludowej
- Łukasz Jastrząb "Należy im się taka sama pamięć" Przegląd nr 35
- Nieoficjalna strona o walkach Gwardii i Armii Ludowej
Rodowód: Związek Patriotów Polskich * PSZ w ZSRR (1943-1944) * Armia Ludowa Instytucje centralne: Naczelne Dowództwo (1944) * Sztab Główny ND * Główny Sztab Formowania * Szefostwo Mobilizacji i Uzupełnień * Główny Zarząd Polityczno-Wychowawczy * Główne Kwatermistrzostwo Formacje: Piechota na froncie wsch. * Broń pancerna na froncie wsch. * Artyleria na froncie wsch. Wojska Ochrony Pogranicza * Wojskowa Służba Wewnętrzna
Struktura organizacyjna: OdB 1 Korpusu PSZ w ZSRR * OdB WP wiosną 1945 * OdB WP w 1949 * OdB WP w okresie stalinizmu * OdB WP na przełomie lat 50/60 XX w. * OdB WP schyłku PRL
Działania bojowe: Bitwa pod Lenino * Przyczółek warecko-magnuszewski * Szarża pod Borujskiem * Bitwa o Kołobrzeg * GO Rzeszów * Akcja Wisła * GO Wisła * Operacja Dunaj
Stalinizm w wojsku: Główny Zarząd Informacji * Obława augustowska * Proces Tatar-Utnik-Nowicki * Proces generałów * Uroczysko Baran * Wojskowy Korpus Górniczy
Szkolnictwo wojskowe: ASG * WAP * WAT * WSOWOP * SOR * TOSWLot * COS WSW
Agenturalny Wywiad Operacyjny * Front Polski * Oddział II SG WP * Oficer polityczny * Viritim * Wojskowa Centrala Handlowa * Żołnierz Wolności