Prezbiter
Z Wikipedii
Prezbiter (gr. presbytérion – grupa, urząd prezbiterów od presbýteros starszy) — w wielu kościołach chrześcijańskich duchowny mający prawo prowadzenia nabożeństw i sprawowania sakramentów - w niektórych Kościołach tylko części.
We wczesnym okresie funkcjonowania tych urzędów były one tożsame z urzędami biskupów. Kolegia prezbiterów (prezbiteria, rady starszych) stały na czele starożytnych Kościołów lokalnych. Na przełomie III i IV w. prezbiterów zaczęto nazywać kapłanami (większość osób tytułowanych "księżmi" w chrześcijańskich Kościołach w Polsce, w tym w Kościele katolickim jest właśnie prezbiterami).
[edytuj] Prezbiter w katolicyzmie
| Artykuł serii Kościół katolicki |
|
 |
|
| Organizacja | |
|---|---|
|
Papież • Benedykt XVI |
|
| Początki i przeszłość | |
|
Jezus Chrystus |
|
| Teologia | |
|
Trójca Święta |
|
| Liturgia | |
|
Diakon • Prezbiter • Biskup |
|
| Portal katolicki |
|
W Kościele katolickim, prezbiterat jest stopniem kapłaństwa wyższym od diakonatu i niższym od episkopatu.
Zgodnie z przyjętą tradycją prezbiterzy są ściśle związani z biskupami a ich podstawową rolą jest pomoc biskupowi w jego pracy zgodnie z powierzonymi obowiązkami. Głównym zadaniem prezbiterów jest celebracja eucharystyczna, a wszelka władza prezbitera zależna jest od decyzji biskupa. Do tej tradycji nawiązują znaki sakramentu święceń, którymi są: gest nałożenia rąk przez biskupa oraz przysięga wierności biskupowi. Prezbiter podlega wyłącznie władzy biskupa diecezji, który udzielił mu święceń, natomiast biskup nie może udzielić święceń nikomu kto nie chce być mu podległy (np. pochodzi z innej diecezji, w której chce pracować). Wyjątek stanowią odrębne, pisemne umowy między biskupami lub biskupem a zgromadzeniem zakonnym. Po otrzymaniu święceń prezbiter może zmienić swoją diecezję pracy wyłącznie na podstawie dokumentów umowy pomiędzy biskupami (→ inkardynacja).
Prezbiterem może zostać wyłącznie ochrzczony mężczyzna. Decyzja o udzieleniu święceń prezbiteratu należy jednak wyłącznie do biskupa. Prawo kanoniczne od czasów soboru trydenckiego nakłada na prezbiterów obowiązek posiadania, oprócz predyspozycji moralnych, również intelektualne, stąd wynika obowiązek kształcenia się prezbiterów (→ seminarium duchowne). W tradycji łacińskiej przyjętą zasadą i wymogiem jest bezżenność prezbiterów w czasie gdy tradycje wschodnie nie nakładają takiego zobowiązania. Inne konieczne wymagania do zostania prezbiterem to konieczność bierzmowania i ukończenia dwudziestego piątego roku życia.
Do obowiązków prezbitera należy zgodnie z prawem kanonicznym: posłuszne wypełnianie obowiązków poleconych przez ordynariusza, sprawowanie Eucharystii i liturgii godzin, stały rozwój intelektualny (studia) i duchowy (rekolekcje), zachowywanie wstrzemięźliwości, a ci, którzy są do tego zobowiązani - celibatu.
Prezbiterowi nie wolno należeć do partii politycznych i związków zawodowych oraz dobrowolnie wcielać się do wojska. Nie wolno również zarządzać majątkiem nie należącym do Kościoła, nawet gdy jest o to proszony. Zgodę na odstąpienie od tych zasad może wydać jedynie biskup i jedynie w słusznej sprawie, dla dobra innych ludzi.
Prezbiter ma obowiązek rezydowania w diecezji w miejscu wyznaczonym przez biskupa. Ma jednak prawo opuszczać diecezję, zwłaszcza w czasie przysługującego mu miesięcznego urlopu. O miejscu pobytu powinien jednak informować swoich przełożonych.
Podstawowym, przysługującym na podstawie prawa kanonicznego wynagrodzeniem prezbitera jest stypendium mszalne. Pozostałe formy wynagrodzenia pieniężnego dla prezbitera zależne są od decyzji biskupa.
Prezbiter jest zwykłym szafarzem Eucharystii. Za zgodą biskupa ma prawo do głoszenia w czasie mszy kazań i homilii oraz do katechizacji. Zwykłym strojem liturgicznym prezbitera podkreślającym jego urząd w liturgii jest stuła przewieszona przez szyję oraz ornat.
Za zgodą biskupa prezbiter ma prawo do bycia szafarzem sakramentu pojednania oraz bierzmowania.
Na mocy urzędu kapłańskiego jest zwykłym szafarzem sakramentów: chrztu i chorych oraz asystującym małżonkom w czasie sakramentu małżeństwa. Również na mocy swego urzędu kapłańskiego prezbiter jest szafarzem sakramentaliów. Egzorcyzmy wolno jednak prezbiterowi sprawować wyłącznie na polecenie lub za zgodą biskupa.
Święcenia prezbiteratu nigdy nie tracą swej ważności, jednak wyrok Stolicy Apostolskiej może prezbitera wykluczyć ze stanu duchownego (→ Kara kościelna). Wykluczenie z duchowieństwa nie zwalnia celibatariusza od zachowania bezżeństwa. Dyspensy od celibatu udziela w oddzielnym procesie papież. Prezbiter wykluczony ze swojego stanu nie może ponownie do niego powrócić.
Prezbiterzy stanowią najliczniejszą grupę spośród katolickiego duchowieństwa.
[edytuj] Prezbiter w kościołach ewangelickich
Kapłaństwo w ewangelicyzmie nie jest sakramentem, lecz sprawowanym na mocy powołania urzędem posługi w Kościele. Uznając biblijną naukę o powszechnym kapłaństwie wszystkich wierzących powołanych poprzez Chrzest Święty, Kościół powołuje tych, którzy w zgromadzeniu wierzących sprawować mają to kapłaństwo w sposób szczególny przez posługę Słowa i Sakramentów.
Urząd duchowny, rozumiany jako całość, wykonuje różne posługi: biskupa, prezbitera, diakona. Powołanie na każdy z trzech stopni urzędu duchownego następuje przez osobną ordynację, czyli wyświęcenie (diakon, ksiądz) lub konsekrację (biskup). W odróżnieniu od Kościoła Rzymskokatolickiego pomiędzy tymi trzema stopniami urzędu duchownego w ewangelicyzmie nie zachodzi jednak hierarchiczne podporządkowanie (w pionie), lecz jedynie różnica z zakresie przyznanych kompetencji (w poziomie) - tzw. "władza kluczy". Urzędu duchownego w ewangelicyzmie można kogoś pozbawić bądź z niego zrezygnować.
Niektóre kościoły ewangelickie na określenie stanowiska zwierzchnika diecezji (biskupa diecezji) lub kościoła krajowego (Biskupa Kościoła), używają tytułu senior diecezji i superintendent. Np. zwierzchnik Kościoła Ewangelicko-Reformowanego w RP pełni stanowisko superintendenta z tytułem biskupa.
Część Kościołów ewangelickich ordynuje na urząd duchownego także kobiety. Takie ordynacje mają miejsce także w Polsce i są to zazwyczaj ordynacje diakonackie (diakonki) a na Zachodzie Europy są to nawet konsekracje biskupie. Jak dotąd w kościołach protestanckich na świecie zostały konsekrowane na urząd biskupa trzy kobiety.
Duchowni (i duchowne) ewangeliccy od czasów Reformacji mają prawo zawierać związki małżeńskie, mogą jednak ponieść konsekwencje na swoim urzędzie w przypadku rozwodu.
