Reportaż

Z Wikipedii

Reportaż (łac. reportare - donosić, oddać, zawiadamiać) - gatunek literacki z pogranicza publicystyki, literatury faktu i literatury pięknej (przez krytykę zwany przewrotnie "bękartem literatury pięknej i brukowej popołudniówki").

Reportaż wykształcił się w 2. poł. XIX w., co wiązało się z dynamicznym rozwojem prasy w tym czasie. Obejmuje utwory, które stanowią relację z określonych wydarzeń, a których naocznym świadkiem był sam autor. Ze względu na stopień autorskiego zaangażowania reportaż przybrać może formę czysto informacyjną, relacjonującą bądź też przedstawiająco-sceniczną.

Spis treści 1 Rodzaje reportażu 2 Cechy 3 Reportaż na świecie 4 Reportaż w Polsce 5 Zobacz też

[edytuj] Rodzaje reportażu

Ze względu na poruszaną tematykę wyróżnia się różne odmiany gatunkowe:

• społeczno-obyczajowy
• podróżniczy
• sportowy
• sądowy
• wojenny
• popularnonaukowy

[edytuj] Cechy

Gatunek publicystyczno-literacki, przedstawia rzeczywiste zdarzenie i towarzyszące mu okoliczności, autor reportażu opowiada o zdarzeniach, których był świadkiem lub których przebieg zna z relacji świadków, dokumentów lub innych źródeł. Ze względu na tematykę wyróżniamy reportaże: społeczno-obyczajowe, podróżnicze, wojenne, sądowe, polityczne, popularnonaukowe. Ze względu na formę publikacji i związane z nią środki ekspresji mówi się o reportażu literackim, radiowym, telewizyjnym, filmowym i fotoreportażu. W zakresie sposobu prezentacji wydarzeń reportaż powinien cechować się obiektywizmem, rzetelnością i wiernością wobec przedmiotu narracji. Z drugiej strony reportaż jest subiektywny, zawiera ocenę, opinie autora na dany temat (niekiedy jedynie sugestie). Reportaż może zawierać cytaty, wypowiedzi świadków zdarzenia, tematem reportażu może być wszystko, co przykuwa uwagę, ważny jest problem i bohater. Reportaż można pisać w czasie teraźniejszym, co nadaje tempa relacji, wywołuje w czytelniku wrażenie obserwacji opisywanego wydarzenia (relacja unaoczniająca). Mimo iż reportaż opiera się na materiale autentycznym i zasadniczo unika fikcji literackiej, to częstokroć uformowany jest na wzór epickiej fabuły, niekiedy przybierając postać wyrazistej akcji. Wybitni twórcy reportażu, prócz typowego sprawozdania włączają doń różnorodne formy narracyjne: opis, rozbudowaną charakterystykę postaci, poetycką narrację, wspomnienie, a także wywiad, dialog.

[edytuj] Reportaż na świecie

Jako odrębny gatunek wykształcił się w wieku XIX. Jednym z jego prekursorów był zamieszkały w Pradze, lecz tworzący w języku niemieckim Egon Erwin Kisch ("Szalejący reporter"). Za klasyka nowoczesnego reportażu uważa się też Johna Reeda.

[edytuj] Reportaż w Polsce

W literaturze polskiej reportaż uprawiało wielu znanych publicystów i pisarzy, ale za mistrzów gatunku uważa się: Melchiora Wańkowicza (Szczenięce lata, Na tropach Smętka), Arkadego Fiedlera (Ryby śpiewają w Ukajali, Kanada pachnąca żywicą), czy Ksawerego Pruszyńskiego (W czerwonej Hiszpanii).

Po II wojnie światowej należy wymienić: Mariana Brandysa (O królach i kapuście), Kazimierza Dziewanowskiego, Wiesława Górnickiego, Krzysztofa Kąkolewskiego (Trzy złote za słowo, Co u pana słychać?), Józefa Kuśmierka (Uwaga człowiek), Edmunda Jana Osmańczyka (korespondencje wojenne z bitwy o Berlin, konferencji poczdamskiej oraz relacje z procesu zbrodniarzy hitlerowskich w Norymberdze), Lucjana Wolanowskiego (reportaże śledcze z "Procesu Mazurkiewicza", książki: Klejnot korony. Reporter w Hongkongu w godzinie zarazy, Upał i gorączka. Reporter wędruje szlakiem cierpienia, Poczta do Nigdy-Nigdy. Reporter w kraju Koala i białego człowieka) i innych.

Wielu powojennych dziennikarzy i reporterów ropoczynało swą etatową pracę zawodową, bądź publikowało cyklicznie w tygodniku "Świat" (wychodzącym w latach 1951-1969), będącym nieformalną kuźnią wielu talentów reporterskich po 1945 r. W latach 1945-1989 obserwuje się m.in. niezwykły rozkwit "reportażu podróżniczego", np. wydawanej przez kilkadziesiąt lat przez wydawnictwo "Iskry" (pod redakcją Krystyny Goldbergowej) serii "Naokoło świata" (z charakterystyczną białą okładką z paskiem; wśród autorów: Krzysztof Baranowski, Roman Bratny, Olgierd Budrewicz, Alina i Czesław Centkiewiczowie, Witold Chromiński, Kazimierz Dziewanowski, Antonio Halik, Ryszard Kapuściński, Wacław Korabiewicz, Maciej Kuczyński, Mieczysław Lepecki, Tadeusz Piotrowski, Jerzy Ros, Zbigniew Stolarek, Ewa Szumańska, Melchior Wańkowicz, Lucjan Wolanowski, Janusz Wolniewicz, Stanisław Zieliński).

Z kolejnego, młodszego pokolenia reporterskiego należy wymienić: Wojciecha Adamieckiego, Wojciecha Giełżyńskiego, Hannę Krall, Krzysztofa Mroziewicza, Małgorzatę Szejnert, Teresę Torańską i Ryszarda Kapuścińskiego – wieloletniego korespondenta PAP w Azji, Afryce i Ameryce Łacińskiej, autora głośnych książek reportażowych: Chrystus z karabinem na ramieniu, Wojna futbolowa, Cesarz oraz Imperium. Kapuściński pokusił się o dokonanie zapisu przełomowego wydarzenia schyłku XX w. - upadku systemu komunistycznego w Rosji i bolesnego procesu transformacji mentalności „człowieka radzieckiego” (homo sovieticus).

Najmłodsze pokolenie reporterów, to dziennikarze zgromadzeni przeważnie (w różnym okresie) wokół "Gazety Wyborczej": Anna Fostakowska, Magdalena Grzebałkowska, Wojciech Jagielski, Jacek Hugo-Bader, Lidia Ostałowska, Mariusz Szczygieł, czy Wojciech Tochman.

We współczesnym reportażu istnieją dwie tendencje - dziennikarstwo śledcze oraz tzw. human interest journalism.

[edytuj] Zobacz też

• fotoreportaż
• powieść reportażowa
• przegląd zagadnień z zakresu literatury
• reporter
• Reporterzy bez Granic
• tygodnik "Świat" (1951-1969) - kuźnia szkoły reportażu

 To jest tylko zalążek artykułu związanego z środkami masowego przekazu i literaturą. Jeśli możesz, rozbuduj go.