Sátoraljaújhely
Z Wikipedii
| Sátoraljaújhely | |
| Państwo |  Węgry |
| Komitat | Borsod-Abaúj-Zemplén |
| Powiat | Sátoraljaújhely |
| Populacja (2001) - liczba ludności - gęstość |
17.992 osób/km² |
| Położenie | 48°24' N 21°40' E |
| Kod pocztowy | 3980 |
| Numer kierunkowy | 47 |
Położenie na mapie Węgier  Sátoraljaújhely
|
|
| Strona internetowa miasta | |
Sátoraljaújhely (słow. Nové Mesto pod Šiatrom, niem. Neustadt am Zeltberg) – miasto powiatowe w północno-wschodnich Węgrzech, w komitacie Borsod-Abaúj-Zemplén.
Sátoraljaújhely leży nad rzeką Roňava, w dolinie Bodrogu, u południowych podnóży Gór Tokajsko-Slańskich, na północnej granicy regionu Bodrogköz. W mieście znajduje się drogowe i kolejowe przejście graniczne Slovenské Nové Mesto - Sátoraljaújhely. Zaczyna się tu droga 37 do Miszkolca. Lokalne drogi łączą miasto z miejscowościami Gönc i Zemplénagárd.
Na miejscu dzisiejszego Sátoraljaújhely już od czasów objęcia tych terenów przez Węgrów aż do najazdu mongolskiego lat 1240-1241 istniała węgierska osada Sátoralja (węg. "pod namiotem" – od kształtu pobliskiego wzgórza). W XIII wieku osada została odbudowana, a do nazwy dodano człon újhely – "nowe miasto". W 1261 król Stefan V nadał osadzie prawa miejskie. W tym samym okresie zbudowano zamek. Miasto zyskiwało na znaczeniu dzięki położeniu na skrzyżowaniu szlaków handlowych do Polski, Rosji i Siedmiogrodu i stawało się ośrodkiem kultury. Od XVII wieku miasto należało do rodu Rakoczych, wtedy też do Sátoraljaújhely przeniesiono władze komitatu Zemplén. W XVII i XVIII wieku ludność Sátoraljaújhely brała udział w powstaniach przeciwko Habsburgom. W połowie XIX wieku zaczął się intensywny rozwój przemysłu. Po powstaniu Czechosłowacji miasto zostało przedzielone granicą państwową biegnącą wzdłuż Roňavy – dzielnica przemysłowa wraz z węzłem kolejowym znalazły się po stronie czechosłowackiej jako Slovenské Nové Mesto (25% ludności i 20% powierzchni przedwojennego miasta; obie części były ponownie połączone w latach 1938-1945). Podczas II wojny światowej Sátoraljaújhely zostało poważnie zniszczone. Po wojnie miasto odbudowano. Obecnie jest ośrodkiem turystyki i sportów zimowych.
Do atrakcji turystycznych Sátoraljaújhely zaliczają się:
- muzeum Franciszka Kazinczy'ego – węgierskiego poety i działacza narodowego z XVIII wieku,
- barokowy ratusz,
- cmentarz żydowski z grobem cadyka Mojżesza Tajtelbauma,
- zabytkowe centrum miasta,
- Kalwaria węgierska - miejsce upamiętniające stracone przez Węgrów tereny po traktacie w Trianon,
- archiwum komitatu Zemplén z XVIII i XIX stulecia,
- tzw. Kościół Winny - jedyny zachowany na Węgrzech, w którego podziemiach składowano wino,
- kolejka linowa na górę Magas. Największa na Węgrzech - 1334 metry z 3 stacjami przesiadkowymi. Na górze istnieje możliwość uprawiania sportów zimowych,
- dworzec kolejowy z przełomu XIX i XX wieku.
[edytuj] Sátoraljaújhely w filmie
W Sátoraljaújhely toczy się akcja pierwszej części filmu C.K. Dezerterzy - w rzeczywistości jednak zdjęcia kręcono w innych miejscach (m.in. w Twierdzy Modlin, która odgrywała rolę koszar w Sátoraljaújhely).
[edytuj] Linki zewnętrzne
miasta: Sátoraljaújhely (stolica powiatu) • Pálháza
wsie (gminy): Alsóregmec • Bózsva • Felsőregmec • Filkeháza • Füzér • Füzérkajata • Füzérkomlós • Füzérradvány • Hollóháza • Kishuta • Kovácsvágás • Mikóháza • Nagyhuta • Nyíri • Pusztafalu • Vágáshuta • Vilyvitány
