Stanisław Wokulski

Z Wikipedii

Ten artykuł wymaga dopracowania zgodnie z zaleceniami edycyjnymi.
Należy w nim poprawić: sekcję o pierwowzorach postaci, ogólny styl, układ i zweryfikować przypisy .
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdziesz na stronie dyskusji tego artykułu.
Po naprawieniu wszystkich błędów można usunąć tę wiadomość.

Stanisław Wokulski - fikcyjna postać stworzona przez Bolesława Prusa, główny bohater powieści "Lalka". Jego postać w polskiej kulturze masowej stała się symbolem przedsiębiorczości.

[edytuj] Pochodzenie

Pochodził ze zubożałej rodziny szlacheckiej. Jego ojciec oddał go znajomym kupcom, którzy mieli przyuczyć Stacha do zawodu. Tam poznaje Rzeckiego, który wspiera go finansowo i umożliwia podjęcie studiów (prawdopodobnie fizyka lub chemia). Jego naukę przerywa wybuch powstania, w które się angażuje. Po klęsce zostaje zesłany na Sybir. Po powrocie do kraju zatrudnia się w sklepie Minclów, a po śmierci właściciela żeni się z jego żoną (głównie z powodów finansowych). Szybko zostaje wdowcem i przejmuje sklep. Całkowity przełom w jego życiu stanowi poznanie Izabeli Łęckiej. Prus prezentuje czytelnikowi Wokulskiego jako dorosłego, 45-letniego mężczyznę. Charakterystyczną rysą tej postaci jest fakt, iż łączy ona w sobie cechy bohatera romantyka i pozytywisty.

[edytuj] Wokulski jako romantyk

Romantyczna biografia okresu młodości - udział w powstaniu i szybki awans społeczny
Niezwykłe zdolności i szczęście - umożliwiają mu sukces finansowy i awans społeczny
Nieszczęśliwa miłość - Wokulski jest nieszczęśliwie zakochany, a jego nieszczęście wynika z niemożności pokonania uprzedzeń klasowych. Miłość równocześnie motorem wszelkich jego działań: wyprawy po majątek na wojnę, wizyt w teatrze, podejmowanych operacji finansowych, a w końcu rezygnacji z handlu.
Skłonność do idealizacji - niemal do końca Stanisław wyobraża sobie Łęcką, jako kobietę-anioła, marzy o niej, jest jej wdzięczny za najdrobniejszy przyjazny gest, spojrzenie. Dopiero scena w pociągu uświadamia mu, że jego ukochana jest wyrachowana i wiarołomna.
Niestałość uczuciowa - na początku powieści Wokulski jawi się czytelnikowi, jako prawdziwy wulkan, kipiący życiem - wraca z olbrzymimi pieniędzmi i od razu je inwestuje: powiększa sklep, najmuje nowych subiektów, udziela się charytatywnie. Ale dramatyczne przeżycia wpływają na niego fatalnie - gorzka prawda o obiekcie jego miłości skłania go do podjęcia dramatycznej decyzji - próby samobójczej. Do końca czytelnik nie jest pewny, jak Wokulski skończył - czy zginął przysypany gruzami zamku, czy wyjechał, pozostawiając fortunę bez zarządcy i spadkobiercy.
Poczucie wyobcowania - Wokulski obraca się w dwóch środowiskach: mieszczaństwie i arystokracji, w żadnym jednak nie czuje się dobrze. Wie, że arystokracja ledwie akceptuje go w swoim gronie i to wyłącznie za względu na jego majątek. Zaś jego "koledzy po fachu", są zwyczajnie zazdrośni o powodzenie w interesach, stąd nieprawdziwe pogłoski, o jego rzekomych oszustwach i kochankach.
Walka w powstaniu o niepodległość kraju i wolność jego obywateli

[edytuj] Wokulski jako pozytywista

Realizacja społecznego programu pozytywistycznego (praca organiczna i praca u podstaw) - Wokulski stara się podnieść poziom gospodarczy kraju: inwestuje w swój sklep, stwarza nowe miejsca pracy, stopniowo podnosi pensje swoim pracownikom, a jednocześnie interesuje się losem najuboższych: prostytutki Marii, Węgiełka, Wysockiego. Pomaga im w najtrudniejszych życiowych sytuacjach: znajduje pracę, funduje mieszkanie, organizuje ślub. Wciąż porównuje swój majątek z dochodami najuboższych i ma wyrzuty sumienia, gdyż miłość poniekąd odciąga go od spraw biedoty.
Fascynacja nauką i techniką - wyniesiona jeszcze z młodości. Stanisław, mimo, że kocha Izabellę, jest rozdarty pomiędzy karierą naukową, a miłością. Podziwia młodego wynalazcę Ochockiego i profesora Geista, planuje pomóc im, ale nie jest w stanie zdobyć się na poświęcenie się nauce. Wierzy przy tym w utopię techniczną - cudowne wynalazki (machiny latające), które są w stanie odmienić świat i człowieka (por. mit o szklanych domach z Przedwiośnia Żeromskiego).
Zdolność do efektywnego działania - widać ją najlepiej po sposobie zdobywania Izabelli - stopniowo osacza ją, zaprzyjaźnia się z jej ojcem i ciotką, uzależnia Łęckich finansowo, w końcu wykorzystuje romantyczną scenerię jako tło do oświadczyn.
Akceptacja ideałów tolerancji i asymilacji - co doskonale widać po stosunku Wokulskiego do Żydów. Warszawskie kupiectwo traktuje ich z pogardą, jak nieuczciwą konkurencję. Wokulski tymczasem nawiązuje z nimi znajomość, szczerze zaprzyjaźnia się z żydowskim lekarzem Szumanem, nie waha się przekazać im interesu.

[edytuj] Rys biograficzny

Uwaga! W dalszej części artykułu znajdują się szczegóły fabuły lub zakończenia utworu.

Urodzony prawdopodobnie w 1832 roku, pochodził ze zubożałej rodziny szlacheckiej. Zmuszony przez ojca do pracy w Warszawie jako subiekt i kelner w winiarni u Hopfera, gdzie miał się przyuczać do zawodu. Tam poznał Ignacego Rzeckiego, z którym zamieszkał, co umożliwiło mu podjęcie studiów (prawdopodobnie fizycznych lub chemicznych - wskazują na to jego zainteresowania oraz wykonane wynalazki, m.in. model maszyny latającej z ograniczonymi możliwościami sterowania).

Jego studia przerwał wybuch powstania styczniowego, zaciągnięcie się do oddziału powstańczego i będąca skutkiem tego zsyłka na Sybir. Wrócił stamtąd po 7 latach z niewielką sumą pieniędzy, których zdobycie umożliwiła mu znajomość z rosyjskim kupcem Suzinem.

Po powrocie do kraju zatrudnił się w sklepie należącym do Jana Mincla (u którego Rzecki był subiektem). Po śmierci Mincla brak możliwości awansu życiowego skłonił Wokulskiego do ożenienia się z jego żoną Małgorzatą. Wiek małżonki oraz jej zamiłowanie do eksperymentowania ze środkami poprawiającymi urodę szybko doprowadziły do owdowienia Wokulskiego. Całkowity przełom w jego życiu stanowiło poznanie arystokratki Izabelli Łęckiej. Chęć zdobycia jej miłości stanowił główny motor późniejszych działań Wokulskiego.

By zdobyć majątek potrzebny do wkupienia się w łaski arystokracji wyjechał w 1877 roku do Bułgarii, gdzie właśnie wybuchła wojna rosyjsko-turecka (zwana "bułgarską"). Wzbogaciwszy się znacznie na dostawach dla wojska, wrócił do Polski z majątkiem, który pozwolił mu na otworzenie nowego sklepu i założenia wspólnie z arystokratami spółki do handlu z cesarstwem rosyjskim, która sprowadzając tanie wyroby rosyjskie podkopywała interesy dominującego obcego kapitału w rodzimym przemyśle. Jednakże zniechęcenie spowodowane niemożnością zdobycia względów Łęckiej skłoniło go do wyjazdu do Paryża, gdzie przez kilka miesięcy prowadził interesy Suzina. Poznał tam również naukowca Geista, prowadzącego wykpiwane badania nad powstaniem metalu lżejszego od powietrza.

Po nagłym powrocie do kraju (spowodowanym listem Prezesowej, informującym o wizycie Izabeli w Zasławku) dalej adorował Pannę Łęcką podczas pobytu u Prezesowej. Doprowadziło to w końcu do sprzedaży przez Wokulskiego sklepu (by pozbyć się kompromitującego tytułu kupca galanteryjnego). W końcu jego zaręczyny z Łęcką doszły do skutku, jednakże podsłuchanie znieważającej go rozmowy Izabeli z jej kuzynem Starskim zaowocowało zerwaniem narzeczeństwa i nieudaną próbą samobójczą Wokulskiego. Popadł w zupełną apatię, w końcu któregoś dnia wyprzedał cały majątek i po prostu zniknął (podejrzewano, że zginął w wybuchu podczas doświadczenia; lub po prostu zamknął ten etap swojego życia, by zacząć od nowa.).

Tu kończą się szczegóły fabuły lub zakończenia utworu.

[edytuj] Pierwowzór Wokulskiego

Jakub Lange^[1] (szwajcarski przedsiębiorca)
Józef Wokulski ^[2] (kielecki lekarz)

[edytuj] Film

Powieść Prusa doczekała się dwóch adaptacji filmowych: produkcji kinowej^[3] z 1968 r. i serialu TV z 1977. Rolę Wokulskiego grali w nich:

Mariusz Dmochowski - (1968) nagrodzoną w 1969 na MFF-Panama nagrodą aktorską^[4]
Jerzy Kamas - serial tv (1977)

[edytuj] Wokulski w kulturze masowej

na ulicy Krakowskie Przedmieście w Warszawie znajduje się tablica pamiątkowa wmurowana w budynek zidentyfikowany na podstawie powieści jako dom Wokulskiego. Tekst tablicy: ^[5]

"W tym domu mieszkał w latach 1878-79 Stanisław Wokulski, postać powołana do życia przez Bolesława Prusa w powieści pt. »Lalka«. Uczestnik powstania 1863, były zesłaniec syberyjski, były kupiec i obywatel m.st. Warszawy. Filantrop i uczony, urodzony w roku 1832"

istnieje sieć centrów handlowych "CH Wokulski"^[6]

od 1998 Fundacja Bankowa im. Leopolda Kronenberga organizuje studencki konkurs "Wokulski" na najlepszy biznesplan^[7]

Stanisław Wokulski jest jednym z bohaterów komiksu "Pierwsza Brygada" Janusza Wyrzykowskiego, Tobiasza Piątkowskiego i Krzysztofa Janicza. Seria utrzymana jest w stylistyce steampunkowej, do której idealnie pasuje wątek latających maszyn, którymi interesował się Wokulski. W komiksie występują również inni słynni Polscy bohaterowie literaccy i historyczni np. Józef Piłsudski i Stanisław Tarkowski, jest to tzwn. "crossover"