Teofila Strzeżysława z Jabłonowskich Sapieha

Z Wikipedii

Teofila Strzeżysława z Jabłonowskich Sapiehowa - (ur. 8 sierpnia 1742 - 1816), krajczyna litewska, działaczka konfederacji barskiej, żona Józefa.

Była córką Karoliny z Radziwiłłów z drugiego jej małżeństwa z Józefem Aleksandrem Jabłonowskim (1711-1777), przyrodnią siostrą Aleksandra Michała, Michała Ksawerego i Anny.

Otzymała staranne wykształcenie, od młodości interesowała się polityką. W 1757 ostałą damą Krzyża Gwiaździstego.

W 1761 wyszła za mąż za Józefa Sapiehę.

Podczas trwania konfederacji barskiej wspierała cały czas męża, odbywając z nim wspólnie większość podróży związanych z koorydanacją działań wojennych. W roku 1770 przerwali na kilka miesięcy działalność, przebywając w gościnie u bpa Ignacego Krasickiego. W 1772 za namową Anny Jabłonowskiej wyjechali do Francji. Długo wierzyła w możliwość porozumienia środowisk konfederackich z królem. Próbowała rozszerzyć wpływy środowiska konfederackiego we Francji, prowadząc w imieniu przywódców konfederacji m. in. z Ludwikiem XV.

Powrócili do kraju pomiędzy 1779 a 1784, gdzie przeprowadziła formalną separację z mężem. Osiadła w Czołhaniu, nazwanym przez nią Teofilpolem. Stopniowo coraz rzadziej pojawiała się w Warszawie, dążąc do osiadłego trybu życia. W 1805 roku podarowala Liceum Krzemienieckiemu część swojego księgozbioru liczącego ponad 2000 woluminów. Korespondowała ze Franciszkiem Karpińskim.

Pod koniec życia popadała w coraz większy ekscentryzm, polegający m.in. na hodowli coraz większej ilości psów (szczególnie białych mopsów) i papug. Jej gospodarka stawała się coraz bardziej nierentowna, co okazało się dopiero po jej śmierci, kiedy podliczono zadłuzenie jej dóbr wynoszące 5 milionów złotych.

Zmarła w osamotnieniu w Teofilpolu w 1816.

Pozostawiła bardzo szczegółowy dziennik prowadzony w latach 1771-1776, wydany w 1914 pod tytułem Z pamiętnika konfederatki. Zawiera on cenne informacje o sposobie myślenia i działania elity konfederacji barskiej w czasie trwania i po jej upadku.