Ustrój polityczny Islandii

Z Wikipedii

Islandia

Ten artykuł jest częścią serii: Ustrój i polityka Islandii Ustrój polityczny Konstytucja Althing Prezydent Ólafur Ragnar Grímsson Premier Geir Haarde Rząd Podział administracyjny Partie polityczne Polityka zagraniczna Wikiprojekt Polityka

Islandia jest republiką.

Spis treści 1 Symbole narodowe 2 Prezydent 3 Rząd 4 Parlament 5 Instytucja ombudsmana Althingu 6 Partie polityczne

[edytuj] Symbole narodowe

Flaga: czerwony krzyż z białą obwódką na niebieskim tle (więcej).
Godło: tarcza z flagą Islandii (biała obwódka zastąpiona srebrną - heraldycznie srebro zastępuje się barwą białą), oparta na płycie bazaltowej, podtrzymują duchy cztery opiekuńcze kraju opisane przez Snorriego Sturlusona w Heimskringla: byk, orzeł, smok (lub gryf) i olbrzym (więcej).

Hymn narodowy: Lofsöngur (O Guð vors lands - O Boże ziemi naszej) (1874, słowa: Matthias Jochumsson, muzyka: Sveinbjörn Sveinbjörnsson;).

Język urzędowy: islandzki.

Święto narodowe: 17 czerwca - rocznica proklamacji republiki Islandii (1944) i rocznica urodzin bohatera narodowego Jóna Sigurdssona.

[edytuj] Prezydent

Prezydent wybierany w wyborach powszechnych, bezpośrednich co 4 lata; w przypadku braku innych kandydatur poza urzędującym prezydentem wybory nie odbywają się; liczba kadencji nie jest ograniczona. Prezydenci rezydują w Bessastadir koło Rejkjawiku.

Prezydenci Islandii:

• Ólafur Ragnar Grimsson, 1996 -
• Vigdis Finnbogadóttir, 1980-1996,
• Kristián Eldjárn, 1968-1980,
• Ásgeir Ásgeirsson, 1952-1968,
• Sveinn Björnsson, 1944-1952.

Obecny prezydent został wybrany po raz pierwszy w 1996, w 2000 z powodu braku kontrkandydata wybory nie odbyły się. W 2004 Ólafur ponownie zdobył najwięcej głosów podczas wyborów prezydenckich.

[edytuj] Rząd

Premier wskazywany przez prezydenta. Rząd wskazywany przez premiera, zatwierdzany przez Parlament. Choć konstytucja islandzka gwarantuje największe uprawnienia prezydentowi, a znacznie mniejsze premierowi, to rząd posiada faktyczne prawo inicjatywy ustawodawczej i często je wykorzystuje.

Premierzy Islandii:

• Geir Haarde, od czerwca 2006 r.

[edytuj] Parlament

Parlament Islandii, Althing, jest jednoizbowy. Zasiada w nim 63 parlamentarzystów, wybieranych co 4 lata w wyborach bezpośrednich, które przebiegają według ordynacji proporcjonalnej (52 mandaty rozdzielane są w okręgach wyborczych, a 11 to mandaty wyrównawcze. Czynne i bierne prawo wyborcze przysługuje obywatelom Islandii powyżej 18 roku życia. W Islandii obowiązuje zakaz łączenia mandatu parlamentarnego i sprawowania funkcji członka rządu (incompatibilitas). Althing:

• posiada prawo inicjatywy ustawodawczej (projekty mogą składać zarówno komisje parlamentarne, jak i sami deputowani) oraz uchwala ustawy
• akceptuje zmiany w konstytucji (o zatwierdzeniu zmian decyduje większość 2/3 głosów oddanych za projektem, przy czym musi to być już nowy parlament, zwołany po uchwaleniu przez poprzedni propozycji zmiany konstytucji)
• zatwierdza wprowadzenie ustawodawstwa wyjątkowego w sytuacjach nadzwyczajnych
• składa prezydenta z urzędu za pomocą referendum (wniosek o przeprowadzenie referendum w tej sprawie zostaje uchwalony większością kwalifikowaną 3/4 ogólnej liczby deputowanych)
• decyduje o dymisji rządu (wotum nieufności)

[edytuj] Instytucja ombudsmana Althingu

W Islandii z instytucją ombudsmana mamy do czynienia od 1987 roku (najpóźniej spośród państw skandynawskich). Obecnie funkcjonowanie tej instytucji reguluje ustawa z 1997 roku.

Kadencja ombudsmana trwa 4 lata. Jest on powoływany przez Althing i musi spełniać takie same kryteria, jak kandydat na stanowisko sędziego w Sądzie Najwyższym. Jego immunitet jest ograniczony (nie może być przeciwko niemu prowadzone postępowanie dotyczące sprawy, którą się zajmuje). Odwoływany jest większością kwalifikowaną 2/3 głosów ogólnej liczby posłów. W określonych sytuacjach może mieć zastępcę.

Ombudsman Althingu:

• sprawuje nadzór nad ochroną praw i wolności obywatelskich przed organami państwowymi, osobami fizycznymi i prawnymi oraz innymi podmiotami naruszającymi te prawa

• wszczyna postępowanie na skutek wniesienia skargi, z własnej inicjatywy lub z urzędu

• prowadzi postępowanie przed Althingem i przed sądami

• ma dostęp do wszelkich informacji związanych ze sprawą, oprócz informacji związanych z tajemnicą pańtwową dotyczących bezpieczeństwa państwowego i stosunków międzynarodowych

Od 1995 roku w Islandii funkcjonuje także instytucja Ombudsmana do spraw Dzieci, który jest powoływany przez premiera na 5-letnią kadencję. Pełni funkcję opiniodawczą i doradczą.

[edytuj] Partie polityczne

Zobacz też: Partie polityczne Islandii

Ważniejsze partie polityczne i ich liderzy:

• Partia Niepodległościowa (konserwatywna) - David Oddsson
• Partia Postępowa (liberalna) - Halldór Ágrímsson
• Ruch Lewica-Zieloni - Steinsvímur Sigfusson,
• Partia Liberalna - Sverri Hermannsson;
• Partia Ludowa (socjaldemokratyczna) - Sighvatyr Bjorgivinsson
• Związek (koalicja Związku Ludowego, Partii Socjaldemokratycznej, Ruchu Ludowego, Listy Kobiet) - Ossur Skarphedinsson,
• Lista Kobiet - Kristin Astgeirsdóttir.

Wyniki wyborów z maja 1999 r.:

• Partia Niepodległości - 40,7% głosów, 26 mandatów,
• Sojusz lewicowy - 26,8%, 17,
• Partia Postępowa - 18,4%, 12,
• Ruch Lewica-Zieloni - 9,1%, 6,
• Partia Liberalna - 4,2%, 2,
• inne - 0,8%, 0.

Wyniki wyborów z 10 maja 2003 (frekwencja - ok. 90%): koalicyjne Partia Niepodległości - 33% i Partia Postępowa - 17%, opozycyjny Sojusz Lewicowy - 31%.

Zobacz: Islandia