Gryf (mitologia)

Z Wikipedii

Ten artykuł wymaga uzupełnienia źródeł podanych informacji.
Aby uczynić go weryfikowalnym, należy podać przypisy do materiałów opublikowanych w wiarygodnych źródłach.
Adnotacja: grudzień 2007.

Gryf

Gryf – mityczne zwierzę przedstawiane jako lew z głową, przednimi łapami i skrzydłami orła. Niektóre źródła dodają końskie bądź kocie uszy.

Jego pierwsze wizerunki pochodzą ze starożytnej Mezopotamii oraz Indii i liczą około 6 tysięcy lat. Gryf był wyobrażeniem babilońsko-assyryjskiej bogini Tiamat. W sztuce tych kultur spotyka się gryfy oraz uskrzydlone lwy z ludzką głową. Gryf jest strażnikiem bursztynu. Starożytni wierzyli, że włada Scytią. W mitologii greckiej gryf strzeże podziemnych skarbów Apollina, a w starożytnym Rzymie jest opiekunem boga mórz Neptuna.

Gryf występuje w baśniach i podaniach ludowych, a także w fantastycznym herbie Chama, syna Noego, tworzonym przez dawnych heraldyków. U władcy Tarsusu stoi na straży Cylickich Wrót. W V w. p. n. e. wizerunek gryfa pojawia się u naddunajskich Celtów. Gryf był symbolem przebiegłości i podstępu, a także zręczności oraz siły. Już w okresie wypraw krzyżowych umieszczali go na proporcach rycerze najodważniejsi i najprzebieglejsi w boju.

[edytuj] Symbolika

Połączenie cech niebiańskich i ziemskich, poświęcony słońcu, pogromca mocy piekielnych, a jednocześnie przez Biblię określany jako zwierzę nieczyste
W chrześcijaństwie, jako połączenie cech boskich i ludzkich, uznawany za symbol Chrystusa
Jako połączenie symboli siły wśród ptaków i zwierząt lądowych – symbol dzielności rycerskiej

[edytuj] Gryf w popkulturze

Gryf pojawia się także we współczesnej literaturze fantastycznej, np. w Alicji w Krainie Czarów Lewisa Carrolla, w książkach Mercedes Lackey, w książkach Andre Norton z cyklu Świat czarownic, wspominany jest w cyklu wiedźmińskim Andrzeja Sapkowskiego.

W trylogii Sherwood Tomasza Pacyńskiego gryfy są niewielkie i przypominają skrzydlate żbiki. Gumisie Grafi i Kabi w jednym z odcinków uratowali małe gryfiątko, którego mama wzięła Kabiego za swoje pisklę.

[edytuj] Gryf w heraldyce

Gryf występuje w heraldyce wielu krajów, szczególnie często na Pomorzu , co wiąże się z herbem pomorskiej dynastii Gryfitów. Gryf lub części jego ciała występują w herbach :

rodu Gryfitów - najczęściej czarny w złotym polu;
Kaszub - czarny w złotym polu;
Krymu - srebrny w czerwonym polu;
Meklemburgii - złoty w błękitnym polu;
Podkarpacia - srebrny w czerwonym polu;
Pomorza - czerwony w srebrnym polu;
królestwa Prus (jako herb prowincji pomorskiej) - czerwony w srebrnym polu;
w herbach miast, m.in. Greifswaldu (czerwony w srebrnym polu), Stargardu Szczecińskiego (czerwony w srebrnym polu);
jako trzymacze heraldyczne w herbie Pragi, Antwerpii, Genui, Białegostoku;
w herbie szlacheckim Gryf, srebrny w polu czerwonym, taki sam, z mieczem w tarczy dwudzielnej z Kościeszą w herbie Chodkiewicz;
jako godło, trzymacze herbowe lub klejnot w wielu herbach rodowych w Europie, min. papieża Grzegorza XIII, francuskiej rodziny de Saint-Brieuc, niemieckiej rodziny Donath
występuje jako motyw heraldyczny na wielu byłych i obecnych odznakach jednostek wojskowych, zwłaszcza związanych z Pomorzem.

[edytuj] Symbolika gryfa w herbach

Herb Polic

Herb Nowego Warpna

Herb Darłowa

Herb Gryfowa Śląskiego

Herb Szczecinka

Herb Greifswaldu (Niemcy)

Miasta:
- Anklam
- Altentreptow
- Balzers (FL)
- Białogard
- Brzesko
- Darłowo
- Demmin
- Dębica
- Freystadt
- Genua
- Golczewo
- Greifensee (CH)
- Greifswald
- Grimmen
- Gryfice
- Gryfino
- Gryfów Śląski
- Kartuzy
- Leonding (AT)
- Lubsko
- Malmö (SE)
- Niederorschel
- Nowe Warpno
- Nowogard
- Pasewalk
- Penkun
- Police
- Pyrzyce
- Rostock
- Schramberg
- Schwedt
- Sławno
- Słupsk
- Stargard
- Świnoujście
- Szczecin
- Szczecinek
- Świdnica
- Tczew
- Torgelow
- Trzebiatów
- Ueckermünde
- Wolgast
- Wolin
- Wolphaartsdijk (NL)
- Volterra (I)

Gminy:
- Kołbaskowo

Herby regionów:

Godła państw:
- Łotwa

Inne:
- występuje na logo i plastronach żużlowej Polonii Bydgoszcz

[edytuj] Galeria

Greifswald	Dębica	Nowe Warpno	Świdnica
Rostock	Tczew	Volterra (I)	Gmina Zabierzów
Województwo podkarpackie	Województwo pomorskie	Województwo zachodniopomorskie	Powiat lubaczowski
Powiat mielecki	Powiat dębicki	Gryf na sklepieniu Wielkiej Sieni ratusza poznańskiego	Gryf na plastronie żużlowca Polonii Bydgoszcz
Sejm RP, detale: gryf na ścienie rogatek przy budynkach Kancelarii Prezydenta	Herb Polic