Wilhelm Furtwängler
Z Wikipedii
Wilhelm Furtwängler (ur. 25 stycznia 1886 r. w Berlinie, zm. 30 listopada 1954 r. w Baden-Baden) – wybitny niemiecki dyrygent i kompozytor.
Spis treści |
[edytuj] Biografia
Wilhelm Furtwängler objawił talent muzyczny już w wieku 7 lat. Ojciec Wilhelma, Adolf (1853-1907) – światowej sławy archeolog, zadbał o doskonałą edukację dla syna, którą uwieńczyły studia muzyczne i humanistyczne. Na dyrygenckim podium debiutował w wieku 20 lat; próbował swoich sił z kilkoma orkiestrami, by w efekcie otrzymać posadę w Mannheim, tuż przed osiągnięciem trzydziestego roku życia. Jego talent znalazł uznanie krytyki muzycznej tamtych czasów i już w 1922 roku kierował dwoma najważniejszymi orkiestrami w Niemczech: Filharmonią Berlińską i Lipskim Gewandhausem (w obu przypadkach był następcą legendarnego Artura Nikischa). Szybko zdobył sławę i kolejno objął stanowiska szefa orkiestry wiedeńskiej, festiwalu w Salzburgu i festiwalu wagnerowskiego w Bayreuth. W roku 1933, po dojściu do władzy nazistów, Wilhelm Furtwängler zaczyna popadać w konflikty z "nowym prądem" i, występując w obronie muzyków pochodzenia żydowskiego, szybko zostaje zmuszony do ustąpienia ze stanowisk. W roku 1934 nowe władze uniemożliwiają mu wystawienie opery Paula Hindemitha Mathis der Maler (Mateusz Malarz), a sam dyrygent w proteście rezygnuje z wystąpień w berlińskiej operze. Nie tylko nie decyduje się na opuszczenie Niemiec, jak uczyniło wielu jego kolegów, ale pozostaje na stanowisku szefa Berlińskich Filharmoników do końca wojny i wielokrotnie koncertuje również z innymi niemieckimi orkiestrami, także na terenach okupowanych (np. w Paryżu), co rodzi kontrowersje. Zawsze jednak próbuje zachować niezależność artystyczną i z reguły unika angażowania się w wielkie przedsięwzięcia propagandowe, czego przeciwieństwem jest młody lew dyrygentury, lojalny wobec władzy Karajan. Z tym dyrygentem, ze względu zarówno na postawę życiową, jak artystyczną, Furtwängler pozostanie skłócony do końca życia. Trudno nie docenić jakości dokonań Furtwänglera na polu dyrygentury i pracy z orkiestrą. Jego wpływ na bezpośrednie audytorium i na ludzi którzy słyszeli jego wykonania był ogromny. Muzyka pod jego batutą stawała się przemożną magią, materializacją niemiecko-romantycznej wizji i celów muzyki. Pod koniec 1944 roku, kiedy administracyjna ochrona zapewniona Furtwänglerowi przez wysokich funkcjonariuszy (Baldura von Schiracha, Alberta Speera) zaczęła się uginać pod naciskami Goebbelsa chcącego awansować ambitnego i posłusznego Karajana, Furtwängler zdecydował się na wyjazd do Szwajcarii. Po zakończeniu działań wojennych wrócił do Niemiec. Po II wojnie Światowej został oskarżony o współdziałanie z partią nazistowską, sąd jednak oczyścił go z zarzutów. Mimo tego wyroku, USA zakazały Furtwänglerowi działalności koncertowej na swoim terytorium. Dyrygent osiadł w Szwajcarii; koncertował z sukcesami w Bayreuth, Rzymie, Londynie, Salzburgu i Sztokholmie. Dużo nagrywał. Na dwa lata przed śmiercią otrzymał propozycję powtórnego objęcia Berlińskich Filharmoników, niestety stan zdrowia dyrygenta coraz częściej uniemożliwiał mu pracę. Zmarł w roku 1954 w Baden-Baden. Jego następcą został Herbert von Karajan.
[edytuj] Osiągnięcia
Niewielu dyrygentów w historii sztuki kierowania orkiestrą otacza tak wielka legenda. Wczesne, przedwojenne nagrania, mimo słabej jakości technicznej, prezentują niezwykły talent dyrygencki Furtwänglera. Pod jego batutą orkiestra nabywa cech samodzielnego organizmu, tutti zespołów brzmi potężnie; choć wiele decyzji o doborze temp bywa kontrowersyjnych, zawsze jednak są to kreacje wizjonerskie. Potrafi dyrygować tak powoli, jak szybko – dotyczy to nieraz tego samego utworu, co rodzi problemy przy próbach jasnego zdefiniowania podejścia Furtwänglera do kwestii tempa. Zawsze jednak jego tempa są niejednakowe – umiejętnie przyśpiesza i zwalnia – każdy takt może być zagrany szybciej lub wolniej, wszystko stosownie do całościowego zamysłu i w zamiarze wywarcia odpowiedniego wpływu na słuchacza. W jego ciszy, zwolnieniach i subtelnym operowaniu sekcjami orkiestry słychać brzmienie, którego nikt przedtem ani później nie wydobył z orkiestry. Pośrednim kontynuatorem indywidualnej i humanistyczno-psychologicznej szkoły dyrygentury był jego uczeń, inny słynny dyrygent, Sergiu Celibidache.
[edytuj] Nagrania
 |
Ten artykuł wymaga dopracowania zgodnie z zaleceniami edycyjnymi. Należy w nim poprawić: styl. Po naprawieniu wszystkich błędów można usunąć tę wiadomość. |
Szczególną rękę miał Furtwängler do symfoniki Beethovena, Brahmsa, Brucknera oraz dzieł Wagnera. Nagrania z czasów wojny dokonywane w Niemczech zostały zabrane z Berlina przez Armię Czerwoną; wiele z nich opublikowała radziecka Melodia, m. in. świetną wagnerowską Walkirię, Zygfryda i Zmierzch bogów. Powojenne nagrania Brucknera i Beethovena są do dziś uznawane za natchnione. Najbardziej niezwykła wydaje się rejestracja koncertu w Sztokholmie w 1948 roku, gdzie artysta wykonywał m. in. Ein Deutsches Requiem (Requiem niemieckie) Brahmsa.
[edytuj] Kompozycje
Jego dorobek kompozytorski obejmuje: Te Deum na chór i orkiestrę, Schwindet ihr dunklen Wölbungen für Chor und Orchester na podstawie Fausta Goethego, Hymny Religijne – także na chór i orkiestrę, trzy symfonie, Uwerturę Es Dur, koncert fortepianowy, kwintet smyczkowy oraz dwie sonaty skrzypcowe.
