Zgrupowanie Radosław
Z Wikipedii
Zgrupowanie Radosław – kryptonim zgrupowania oddziałów Kedywu, które zostało utworzone przed wybuchem powstania warszawskiego.
[edytuj] Organizacja
Zgrupowanie "Radosław" przyjęło nazwę od pseudonimu jego dowódcy ppłk. Jana Mazurkiewicza – szefa konspiracyjnych oddziałów dywersyjnych Komendy Głównej Armii Krajowej Kedywu.
Skład zgrupowania:
- Brygada Dywersyjna Broda 53 – dowódca kpt. J. K. Andrzejewski, następnie R. Białous
- Batalion Czata 49 – dowódca mjr Tadeusz Runge ps. "Witold"
- Batalion Miotła – dowódca kpt. Franciszek Mazurkiewicz ps. "Niebora"
- Batalion "Parasol" – dowódca kpt. Adam Borys ps. "Pług"
- Batalion Pięść – dowódca mjr Alfons Kotowski ps. "Okoń"
- Batalion Zapasowy Igor – dowódca mjr Tadeusz Grzmielewski ps. "Igor".
[edytuj] Okres walk powstańczych
Przed godziną "W" zgrupowanie zostało rozlokowane na terenie Woli w rejonie cmentarzy, ulic: Okopowej, Młynarskiej i Kercelaka z zadaniem zajęcia Woli i ochrony Komendy Głównej, która stacjonowała na ul. Dzikiej.
Podczas walk zdobyto obóz "Gęsiówka", uwalniając ok. 350 więzionych tam Żydów, uzyskano połączenie ze Starym Miastem, opanowano ul. Okopową, zdobyto magazyny wojskowe. Zgrupowanie toczyło ciężkie walki w rejonie cmentarzy oraz ulic: Młynarskiej, Wolskiej, Żytniej i Karolkowej.
Podczas ciężkich walk do 9 sierpnia utrzymano stanowiska w szkołach przy ul. Okopowej i Spokojnej. Postęp wojsk niemieckich zmusił oddziały zgrupowania do wycofania się w rejon ulic Stawki, Spokojnej i Muranowskiej. 10 sierpnia zajęto pozycje obronne wzdłuż ulic Muranowskiej i Konwiktorskiej.
W połowie sierpnia zgrupowanie brało udział w nieudanym natarciu na stanowiska niemieckie w rejonie Dworca Gdańskiego, które miało na celu połączenie sił z powstańcami z Żoliborza. Wobec wzrastającego nacisku wroga, oddziały wycofały się z Muranowa. W końcu sierpnia oddziały Czaty 49 i Brody 53 podjęły nocne natarcie w celu połączenia ze Śródmieściem. Wobec niepowodzenia ataku zarządzono ewakuację powstańców i władz cywilnych kanałami do Śródmieścia. Zasadnicze oddziały zgrupowania ewakuowały się nocą z 1 na 2 września. Zgrupowanie wyszło z kanałów na Nowym Mieście przy rogu ul. Wareckiej.
W nocy z 4 na 5 września obsadzono odcinek na Czerniakowie w rejonie ul. Książęcej i Ludnej, wzdłuż ul. Rozbrat oraz Wisły do ul. Łazienkowskiej. Żołnierze Radosława wzmocnili tym samym oddziały Zgrupowania Kryska, od początku powstania walczącego na Czerniakowie.
Zadaniem oddziałów zgrupowania było utrzymanie brzegu Wisły, gdyż spodziewano się pomocy ze strony Armii Czerwonej i LWP od strony Pragi.
6 września załamał się opór powstańców na Powiślu. Niemcy rozpoczęli zmasowany atak na Czerniaków. W toku walk zostało przerwane połączenie ulicą Książęcą z placem Trzech Krzyży. Jedyną drogą do Śródmieścia i Mokotowa pozostały kanały.
Wobec dużych strat w ludziach i braku amunicji ppłk. "Radosław" zdecydował o przejściu kanałami na Mokotów nocą z 19 na 20 września. Do 22 września broniły się resztki oddziałów z Czaty i Brody.
Na Mokotowie pozostałości zgrupowania wzięły udział w dalszej walce. Po zrezygnowaniu z planów przebicia się do lasów chojnowskich, nocą z 25 na 26 września, ok. 120 ludzi przeszło kanałami do Śródmieścia, gdzie zgromadziło się ok. 230 żołnierzy i oficerów. Tyle pozostało ze stanu wyjściowego zgrupowania, które 1 sierpnia liczyło ok. 2300 ludzi.
Do zgrupowania należeli m.in. Krystyna Bełżyńska i Józef Warszawski.
[edytuj] Bibliografia
- Kirchmayer Jerzy: Powstanie Warszawskie, Warszawa 1984.
- Komornicki Stanisław: Na Barykadach Warszawy, Warszawa 1981.
- Komorowski Tadeusz: Armia Podziemna, Londyn 1951.
- Oddziały powstania warszawskiego, red. Komornicki Stanisław, Warszawa 1988.
- Polskie Siły Zbrojne w II wojnie światowej, Armia Krajowa, t. III, Londyn 1950-1960.
