Borys Spasski

Z Wikipedii

Borys Spasski (ros. Борис Васильевич Спасский, fr. Boris Spassky, ur. 30 stycznia 1937 roku w Sankt Petersburgu) - rosyjski szachista, były mistrz świata w szachach, od roku 1978 obywatel Francji.

Pierwszy duży sukces na arenie międzynarodowej Spasski osiągnął w wieku 18 lat wygrywając mistrzostwa świata juniorów w Antwerpii. Za ten wynik otrzymał tytuł arcymistrza. Spasskiego uważano za wszechstronnego szachistę o "uniwersalnym stylu". W przeciwieństwie np. do Michaiła Tala, któremu błyskotliwe poświęcenia i niewiarygodne komplikacje w grze środkowej przyniosły miano "Czarodzieja z Rygi" lub Tigrana Petrosjana zwanego "Żelaznym Tigranem" z powodu niezwykle uważnej i konsekwentnej gry, styl gry Spasskiego trudno było jednoznacznie określić. Potrafił on wybrać taki sposób gry, który najbardziej nie odpowiadał przeciwnikowi. Ta jego niezwykła elastyczność dawała mu sporą przewagę nad innymi współczesnymi mu arcymistrzami. W finałowym meczu pretendentów w 1965 roku w Tbilisi przeciwko Talowi potrafił skierować grę na spokojne tory, by uniknąć taktycznych komplikacji i nie pozwolić legendarnemu taktykowi na rozwinięcie jego umiejętności. Po pokonaniu Tala przed Spasskim otworzyła się pierwsza możliwość zdobycia tytułu mistrza świata, jednak w rozegranym rok później meczu z Petrosjanem doznał porażki.

Lata 1966 – 1969 to okres umacniania się Spasskiego w światowej elicie szachistów. W tym czasie wygrywał bez porażki prestiżowe turnieje, m.in. w Santa Monica (podczas którego pokonał w bezpośrednim pojedynku Roberta Fischera), w Beverwijk i Soczi. W meczach pretendentów w 1968 roku pokonał kolejno Jefima Gellera, Benta Larsena i Wiktora Korcznoja przegrywając w sumie zaledwie dwie partie i wygrywając jedenaście. Nie ulegało wątpliwości, że jest na dobrej drodze do odebrania tytułu mistrza świata Petrosjanowi. I tak też się stało. Rok później w emocjonującym meczu, w którym przeciwnicy na przemian osiągali przewagę, finisz należał do Spasskiego.

Zdobycie tytułu mistrza świata nie przyniosło Spasskiemu szczęścia. Sam określał lata panowania na szachowym tronie jako najnieszczęśliwszy okres w jego życiu. Z trudem mógł podźwignąć wielki ciężar odpowiedzialności, który na nim spoczął. Szachy w Związku Radzieckim były sportem narodowym, tytuł mistrza świata – niemalże kwestią racji stanu. Niechęć Spasskiego do polityki, presja "czynników oficjalnych" i otoczenia oraz samotność mistrza sprawiały, że czuł on coraz większą niechęć do szachów. Tymczasem stawało się jasne, że w obronie tytułu będzie musiał zmierzyć się z odnoszącym niewiarygodne sukcesy Bobbym Fischerem, którego Tal nazwał "największym geniuszem, jakiego mogło zesłać szachowe niebo". Do meczu doszło w 1972 roku w Reykjavíku. Przez radzieckie władze był on postrzegany jako starcie postępowego świata socjalizmu ze zgniłym amerykańskim imperializmem. Meczowi towarzyszyły dramatyczne okoliczności, trudności z ustaleniem terminu i miejsca, długa lista warunków, przedstawiona przez Fischera. Już po rozpoczęciu meczu, przed trzecią partią władze radzieckie kazały Spasskiemu przerwać mecz i wracać do Moskwy, jednak mistrz wolał ulec w boju, niż ustąpić przeciwnikowi pola. Mecz zakończył się dotkliwą porażką Spasskiego, który wrócił do kraju w niesławie. W ZSRR pojawiły się całkiem poważnie głoszone teorie o spisku amerykańskich służb specjalnych. Powołano specjalną komisję śledczą do zbadania wszystkich okoliczności niezrozumiałej klęski. Naród potrzebował jakiegoś racjonalnego wytłumaczenia faktu, że mistrzem świata może zostać człowiek nie-radziecki. Spasski miał do meczu spory dystans, kiedyś powiedział: "Fischer walczył przeciwko organizacjom – producentom telewizyjnym, organizatorom meczu. Nigdy nie był agresywny wobec mnie. Przegrałem ten mecz, zanim się rozpoczął. Po prostu, Fischer jest już ode mnie lepszy".

Po przegranym meczu Spasski kontynuował grę, wygrywając m.in. silnie obsadzony finał mistrzostw Związku Radzieckiego w 1973 roku. Rok później przegrał mecz pretendentów ze wschodzącą gwiazdą radzieckich szachów, przyszłym mistrzem świata Anatolijem Karpowem. Wkrótce, zniechęcony represjami, jakie go spotkały za przegranie meczu z Amerykaninem, przeprowadził się do Francji. Nie zerwał związków z ojczyzną, mieszkając we Francji bronił jeszcze barw ZSRR na olimpiadach szachowych.

Dwadzieścia lat po meczu stulecia, w 1992 roku Fischer i Spasski rozegrali w Czarnogórze i Belgradzie nieoficjalny mecz rewanżowy. Wielkich przeciwników zachęcił jugosłowiański biznesmen, który ufundował pulę nagród w wysokości pięciu milionów dolarów. Fischer dość łatwo ten mecz wygrał, dla obu był to ostatni występ na światowej scenie szachowej.

Notowania na liście rankingowej FIDE w październiku 2006 roku:

Ranking - 2548
Miejsce na liście krajowej - niesklasyfikowany (nieaktywny)

[edytuj] Mecze Spasskiego o mistrzostwo świata

Rok	Przeciwnik	Wynik
1969	Petrosjan	przegrana (+3-4=17)
1969	Petrosjan	wygrana (+6-4=13)
1972	Fischer	przegrana (+3-7=11)
nieoficjalny rewanż za mecz stulecia:
1992	Fischer	przegrana (+5-10=15)
W nawiasach: liczba wygranych, przegranych i zremisowanych partii.

a oto wyniki meczów pretendentów z udziałem Spasskiego 1965: Spasski-Keres 6-4; Spasski-Geller 5,5-2,5; Spasski-Tal 7-4; 1968: Spasski-Geller 5,5-2,5; Spasski-Larsen 5,5-2,5; Spasski-Korcznoj 6,5-3,5; 1974: Spasski-R.Byrne 4,5-1,5; Spasski-Karpow 4-7; 1977: Spasski-Hort 8,5-7,5; Spasski-Portisch 8,5-6,5; Spasski-Korcznoj 7,5-10,5; 1980: Spaski-Portisch 7-7 (Spasski odpadł z rozgrywek mniejszą liczbą zwycięstw czarnymi)

[edytuj] Bibliografia

Boris Spassky - Spassky w serii Weltgeschichte des Schachs (Verlag Dr. E. Wildhagen, 1972);
Bernard Cafferty - Spassky’s 100 Best Games (Batsford, 1972).