Garri Kasparow

Z Wikipedii

Garri Kasparow (ros. Гарри Кимович Каспаров, właściwie Garri Weinstein, ur. 13 kwietnia 1963 roku w Baku) - szachista rosyjski ormiańsko-żydowskiego pochodzenia, mistrz świata w latach 1984 - 1993, jeden z najwybitniejszych szachistów w historii.

Garri Kasparow

Spis treści

1 Początki kariery
2 Niedokończony mecz
3 Tytuł mistrza świata
4 Rozłam na szachowym szczycie
5 Mecze Kasparowa o mistrzostwo świata
6 Kasparow kontra komputery
7 Linki zewnętrzne

[edytuj] Początki kariery

Kasparow zainteresował się szachami bardzo wcześnie, za przyczyną swoich rodziców, którzy dawali mu do rozwiązania problemy szachowe. Gdy miał dwanaście lat, jego ojciec umarł. Kasparow to zrusycyzowane nazwisko jego ormiańskiej matki - Kasparian. Pierwszym sukcesem Kasparowa na arenie międzynarodowej był występ w turnieju arcymistrzowskim w Banja Luce w 1979 roku. Szesnastoletni Kasparow został wysłany na ten turniej przez pomyłkę, ponieważ w Rosyjskiej Federacji Szachowej pomylono tę imprezę z turniejem juniorskim. Kasparow osiągnął w tym turnieju wynik rankingowy 2595 punktów, dzięki czemu bardzo szybko awansował na liście rankingowej FIDE. W następnym roku zdobył tytuł mistrza świata juniorów, wygrywając turniej mistrzowski w Dortmundzie.

Wschodzącą gwiazdę szachów szybko dostrzeżono i zaczęto upatrywać w nim kandydata na następnego mistrza świata. Kasparow musiał najpierw wygrać cykl meczów pretendentów. Pierwszym przeciwnikiem w meczach pretendentów był Aleksander Bielawski, którego Kasparow pokonał zadziwiająco łatwo. Kolejnemu meczowi zagroziła polityka. Kasparow miał spotkać się z Wiktorem Korcznojem w Pasadenie (Kalifornia), który po emigracji ze Związku Radzieckiego był najsilniejszym nieradzieckim szachistą. Ówczesna sytuacja międzynarodowa, a zwłaszcza wzrost napięcia pomiędzy ZSRR i USA spowodowały, że mecz się nie odbył i Kasparowowi groziła dyskwalifikacja. Korcznoj rozwiązał trudną sytuację w sposób wielkoduszny i zgodził się na powtórzenie meczu w Londynie. Mecz zakończył się zwycięstwem Kasparowa.

W meczu finałowym Kasparow zmierzył się ze wskrzeszonym Wasilijem Smysłowem, który dość niespodziewanie wygrał półfinał z Robertem Hübnerem. Smysłow był siódmym mistrzem świata w 1957 roku, w latach osiemdziesiątych jego wola walki w znacznym stopniu była już ograniczona. Dla młodego Kasparowa był łatwym przeciwnikiem i ostatecznie młodzieniec z Baku zwycięsko zakończył cykl eliminacji.

[edytuj] Niedokończony mecz

Mecz w 1984 roku pomiędzy Kasparowem a Anatolijem Karpowem był najbardziej kontrowersyjnym meczem o mistrzostwo świata w historii. Regulamin meczu nie ograniczał liczby rozegranych partii, grano do sześciu zwycięstw. Karpow rozpoczął mecz w doskonałej formie, po dwunastu partiach miał cztery wygrane i żadnej przegranej. Spodziewano się szybkiego pogromu Kasparowa 6-0 w co najwyżej osiemnastu partiach. Jednak Kasparow dzielnie stawiał opór, remisując siedemnaście kolejnych partii. Karpow wygrał następną i był już o krok od wygrania całego meczu. Nastąpiła kolejna seria remisów, aż w końcu Kasparow wygrał trzydziestą szóstą partię. Karpow, o dwanaście lat starszy od swego oponenta, wyglądał już na kompletnie wyczerpanego, w niczym nie przypominał zawodnika, który rozpoczął mecz serią zwycięstw. W kilku następnych partiach Kasparow odniósł dwa zwycięstwa. Po pięciu miesiącach zmagań, przy stanie 5-3 dla Karpowa mecz został przerwany przez prezydenta FIDE Florencio Campomanesa i uznany za nierozstrzygnięty.

Przerwanie meczu wzbudziło spore kontrowersje. Na konferencji prasowej Campomanes tłumaczył swoją decyzję troską o stan zdrowia zawodników, jednak obaj uczestnicy meczu wyrażali chęć do kontynuowania meczu. Szczególnie Kasparow uważał się za pokrzywdzonego, ponieważ mimo niekorzystnego stanu meczu poczuł się faworytem, uzyskał psychiczną przewagę nad Karpowem i w drugiej fazie meczu grał pewniej od przeciwnika. Dziennikarze komentowali decyzję Campomanesa jako koło ratunkowe rzucone Karpowowi. Jedną z konsekwencji przerwanego meczu była nieskrywana wrogość Kasparowa wobec Campomanesa, która zaowocowała w 1993 roku secesją Kasparowa z FIDE.

[edytuj] Tytuł mistrza świata

Następny mecz o mistrzostwo świata odbył się w 1985 roku. Regulamin meczu został zmieniony. Liczba partii została ograniczona do dwudziestu czterech. Zdobywca 12,5 punktu wygrywał mecz. Remis w meczu oznaczał obronę tytułu przez aktualnego mistrza, Karpowa. Kasparow udowodnił, że wiele nauczył się podczas poprzedniej batalii. Chociaż mecz miał wyrównany przebieg, kilka spektakularnych zwycięstw w obronie sycylijskiej przyniosło sukces Kasparowowi. Został on trzynastym mistrzem świata w szachach. Tytuł zdobył w wieku 22 lat, czym pobił dotychczasowy rekord Michaiła Tala, który był o rok starszy detronizując w 1960 roku Michaiła Botwinnika.

Po zdobyciu mistrzostwa świata Kasparow wspiął się na szczyt listy rankingowej. Swoją pozycję lidera światowych szachów umocnił serią bardzo dobrych występów w najsilniejszych turniejach. Z Karpowem spotykał się jeszcze trzykrotnie w obronie tytułu mistrza świata w 1986, 1987 i 1990 roku. Najbliżej porażki był w roku 1987, gdy wygraną w ostatniej partii zapewnił sobie remis.

Wykorzystując pozycję mistrza świata Kasparow przystąpił do batalii przeciwko FIDE, podobnie jak to uczynił Robert Fischer dwanaście lat wcześniej. Różnica polegała na tym, że Kasparow zaczął walkę "od wewnątrz", poprzez utworzenie w ramach FIDE Stowarzyszenia Arcymistrzów (GMA od GrandMaster's Association). Poprzez GMA Kasparow chciał zjednoczyć najwybitniejszych aktywnych szachistów w rodzaj związku zawodowego, który miałby realny wpływ na decyzje podejmowane przez kierownictwo FIDE.

[edytuj] Rozłam na szachowym szczycie

W 1993 roku kolejny cykl turniejów FIDE wyłonił kandydata do meczu o mistrzostwo świata z Kasparowem. Eliminacje wygrał Anglik Nigel Short. Obaj nie byli zadowoleni z warunków, na jakich FIDE chciała zorganizować mecz. Postanowili wyłączyć ten mecz spod jurysdykcji FIDE. Kasparow powołał do życia Stowarzyszenie Zawodowych Szachistów (PCA) i zapewnił mu dobre źródła finansowania. Kasparow i Short rozegrali sowicie sponsorowany mecz w Londynie. Mecz zakończył się łatwym zwycięstwem Kasparowa. FIDE zdyskwalifikowała obu szachistów i zorganizowała mecz Jana Timmana (pokonanego w finałowym meczu pretendentów przez Shorta) z poprzednim mistrzem świata Karpowem, który ten mecz wygrał. Był to największy rozłam w historii szachów, a jego skutki trwają do dziś. Oba nurty wyłaniają "własnych" mistrzów świata.

Kasparow obronił swój tytuł w 1995 roku, po meczu z Viswanathanem Anandem, zanim PCA upadła z powodu wycofania się najważniejszego sympatyka i sponsora - firmy Intel. Kolejne próby Kasparowa utworzenia nowej silnej organizacji, mogącej stawić czoło potężnej FIDE, przynosiły połowiczne skutki. W kolejnym meczu eliminacyjnym do meczu o mistrzostwo świata Aleksiej Szirow zwyciężył niespodziewanie Władimira Kramnika, jednak do meczu nie doszło. Negocjacje z Anandem też nie przyniosły rezultatu. Ostatecznie Kasparow rozegrał mecz z Kramnikiem pod egidą nowej organizacji o nazwie Braingames.com. Mecz odbył się w 2000 roku w Londynie i przyniósł ogromną niespodziankę. Doskonale przygotowany Kramnik wygrał dwie partie nie przegrywając żadnej. Po raz pierwszy od szesnastu lat Kasparow został pozbawiony w meczu tytułu mistrza świata.

Pomimo utraty tytułu Kasparow pozostał postacią numer jeden w światowych szachach. Od lat jest na czele listy rankingowej FIDE z dużą przewagą nad rywalami. Występuje już nieco rzadziej w turniejach, jednak w dalszym ciągu jest niezwykle trudny do pokonania. W 2001 roku zwyciężył w doskonałym stylu turniej w Wijk aan Zee. W 2004 roku na turnieju w Linares dał się jednak wyprzedzić Kramnikowi, dzieląc drugie miejsce z Péterem Lékó.

W ostatnich latach podejmowano wiele działań na rzecz zjednoczenia światowych szachów i wyłonienia niekwestionowanego mistrza świata, jednak konflikty interesów najważniejszych postaci okazały się zbyt trudne do przezwyciężenia. W 2003 roku nie doszło do planowanego meczu unifikacyjnego pomiędzy Kasparowem a mistrzem świata FIDE Rusłanem Ponomariowem. Fiaskiem zakończyły się również próby zorganizowania meczu Kasparowa z następcą Ponomariowa, Rustamem Kasimdżanowem.

10 marca 2005 roku, po zwycięstwie w prestiżowym turnieju szachowym rozgrywanym w Linares, Garri Kasparow oficjalnie ogłosił zakończenie kariery zawodowego szachisty. Od tej pory ma rozgrywać wyłącznie pokazowe turnieje oraz partie symultaniczne. Jego głównym zajęciem staną się teraz pisanie książek i wielka polityka - Kasparow jest zdecydowanym przeciwnikiem Władimira Putina i nie wyklucza ubiegania się o prezydenturę Federacji Rosyjskiej podczas następnych wybórów prezydenckich w tym kraju, jako kandydat obecnie konstruowanego przez siebie samego frontu demokratycznego.

[edytuj] Mecze Kasparowa o mistrzostwo świata

Rok	Przeciwnik	Wynik
1984	Karpow	nierozstrzygnięty (+3-5=40)
1985	Karpow	wygrana (+5-3=16)
1986	Karpow	wygrana (+5-4=15)
1987	Karpow	remis (+4-4=16)
1990	Karpow	wygrana (+4-3=17)
1993	Short	wygrana (+6-1=13) PCA
1995	Anand	wygrana (+4-1=13) PCA
2000	Kramnik	przegrana (+0-2=13) Braingames
W nawiasach: liczba wygranych, przegranych i zremisowanych partii.

[edytuj] Kasparow kontra komputery

W lutym 1996 roku komputer IBM z programem szachowym Deep Blue wygrał partię z Kasparowem przy zastosowaniu normalnego tempa gry. Była to pierwsza partia meczu i pierwsza oficjalna porażka aktualnego mistrza świata z komputerem. Cały mecz jednak zakończył się zwycięstwem Kasparowa, który odpowiedział trzema wygranymi i dwiema zremisowanymi partiami. W maju 1997 ulepszona wersja programu Deep Blue na komputerze IBM była przeszkodą zbyt trudną dla Kasparowa, który wygrał jedną partię lecz przegrał dwie w sześciopartiowym meczu. Tę datę uważa się za symboliczną datę pokonania człowieka przez program szachowy.

We wrześniu 2003 roku Kasparow rozegrał mecz z programem X3D Fritz. Pod tą nazwą krył się program przygotowany specjalnie do tego meczu przez ekipę reprezentującą firmę X3D. Oprawa meczu była niezwykła, partie rozgrywano na wirtualnej szachownicy, przy użyciu specjalnych okularów dla uzyskania efektu przestrzennego. Kasparow dyktował swoje posunięcia. Mecz nazwany pompatycznie "Meczem Człowieka przeciwko Maszynie o Szachowe Mistrzostwo Świata" zakończył się remisem. Złote trofeum zabrał ze sobą człowiek, maszyna otrzymała wirtualną kopię.

Notowania na liście rankingowej FIDE w październiku 2006 roku: