Kapitała

Z Wikipedii

Kapitała to najstarsza forma majuskuły, od której wywodzą się wszystkie późniejsze rodzaje pisma łacińskiego. Jej nazwa jest późniejsza i pochodzi od łacińskiego słowa caput (głowa), bo takim liternictwem pisano nagłówki tekstów.

Kapitała jest pismem monumentalnym i majestatycznym, przeznaczonym do kucia napisów w kamieniu, powstała bowiem jako pismo epigraficzne. Litery kapitały są symetryczne, rysowane linią o jednakowej grubości, mają jednakową wysokość, niemal wszystkie dają się wpisać w kwadrat. Trzonki liter są zakończone poprzecznymi kreskami, tzw. szeryfami. Szeryfy, pierwotnie ślady po dłucie kamieniarskim, w późniejszym liternictwie stanowią ozdobniki.

Na pergaminie kapitała nabrała lekkości: litery stały się lekko cieniowane – pionowe trzonki grubsze, poziome cieńsze, - L, F, Q i V zaczęły wysuwać się poza linie, pojawiły się nieśmiałe zaokrąglenia, wynikające z możliwości szybszego stawiania liter.

Wyróżniamy dwa rodzaje kapitały: kwadratową (capitalis quadrata, capitalis elegans) oraz chłopską lub wiejską (capitalis rustica). Kapitała wiejska jeszcze wyraźniej ukazuje wpływ materiału miękkiego na formę pisma. Od razu daje się zauważyć płynność pisma: trzonki liter wygięte są w łuki, kąty stają się mniej ostre, litery tracą dostojną symetrię przyjmując kształt bardziej wydłużony. Skracają się - niekiedy znacznie – poziome trzonki liter, co jest szczególnie widoczne w E i L.

Czytanie tekstów zapisanych kapitałą – zarówno kwadratową, jak wiejską – mocno utrudnia fakt, że nie stosowano odstępów między wyrazami ani znaków interpunkcyjnych (np. "GALIAESTOMNISDIVISAINPARTESTRES").