Karabinek AK

Z Wikipedii

AK
AK (ostatni typ komory zamkowej)
Dane podstawowe
Państwo	ZSRR
Rodzaj	karabinek automatyczny
Historia
Prototypy	1947
Dane techniczne
Kaliber	7,62 mm
Nabój	7,62 x 39 mm wz. 43
Magazynek	30 nab.
Wymiary
Długość	870 mm (z kolbą stałą) 875/645 mm (z kolbą składaną)
Długość lufy	415 mm
Długość linii celowniczej	378 mm
Masa
broni	3,8 kg (z pustym magazynkiem) 4,3 kg (załadowany)
Inne
Prędkość pocz. pocisku	715 m/s
Szybkostrzelność teoretyczna	600 strz/min
Szybkostrzelność praktyczna	40-100 strz/min

AK (AK-47, ros. Автомат Калашникова, dosł. automat Kałasznikowa) - nazwa karabinka automatycznego AK i modeli z niego się wywodzących, pochodząca od nazwiska konstruktora Michaiła Kałasznikowa. Podstawowy model karabinka AK (określany również jako AK-47) zasilany jest amunicją pośrednią 7,62mm x 39 mm wz. 43. Prace badawcze rozpoczęto w roku 1944, w 1947 broń skierowano do testów zakończonych w rok później. Karabinek AK został oficjalnie przyjęty do uzbrojenia wojsk ZSRR w 1949.

Spis treści 1 Historia 2 Opis 3 Wpływy kulturowe 3.1 Bibliografia

[edytuj] Historia

W 1943 roku w OKB-44 opracowano nabój pośredni kalibru 7,62 mm. W tym samym roku ogłoszono konkurs na trzy wzory broni zasilane tym nabojem, które miały się stać podstawą uzbrojenia strzeleckiego Armii Czerwonej. Miały to być karabin samopowtarzalny, karabin automatyczny i ręczny karabin maszynowy.

Jeszcze przed zakończeniem wojny powstało 15 prototypowych karabinów automatycznych m.in. Baryszewa, Konstantinowa, Stieczkina, Korobowa (TKB-48) i Sudajewa (AS-44). Najbardziej udany z nich okazał się AS-44, ale śmierć konstruktora przerwała prace nad tą bronią. Po zakończeniu testów AS-44 sformułowano nowe założenia taktyczno-techniczne i w 1946 roku rozpoczęto nowy konkurs na karabin automatyczny zasilany nabojem pośrednim. Do konkursu zgłoszono 20 modeli, z których 5 przeszło do drugiej fazy, a dokładnym testom poddano 3:

• KBP-410 (Diemientiewa)
• KBP-415 (Bułkina)
• KBP-480 (Kałasznikowa)

KBP-480 był czwartą konstrukcją Michaiła Kałasznikowa. Wcześniejsze (pistolet maszynowy z 1942, rkm z 1943 i karabin samopowtarzalny z 1944) pozostały prototypami, ale ostatnia z nich stała się podstawą do opracowania karabinu automatycznego. Karabin Kałasznikowa skonstruowany w 1944 roku był bronią samopowtarzalną, działającą na zasadzie odprowadzania gazów prochowych przez boczny otwór lufy, z zamkiem ryglowanym przez obrót. Zasilanie broni odbywało się ze stałego magazynka ładowanego przy pomocy 10-nabojowego ładownika. Budowa karabinu była wyraźnie wzorowana na amerykańskim karabinie samopowtarzalnym M1 skonstruowanym przez Johna Garanda. Należy zaznaczyć że karabin Kałasznikowa nie był kopią karabinu M1 Garand, ponieważ w obu konstrukcjach zastosowano odmienne rozwiązania szczegółowe. Podobnie jak M1 karabin Kałasznikowa posiadał zamek wyposażony w występ współpracujący z krzywką odryglowującą umieszczoną na suwadle, ale karabin wyposażono w komorę gazową umieszczoną nad lufą i zamknięta komorę zamkową (podobnie jak we wcześniejszych radzieckich karabinach AWS i SWT). Podobnie jak w nich zastosowano w karabinie Kałasznikowa tłok gazowy o krótkim skoku. Dzięki temu pomimo umieszczenia tłoka i tłoczyska nad lufa było możliwe doładowywanie magazynka od góry. Karabin z 1944 roku nie został przyjęty do uzbrojenia ponieważ za lepszy uznano SKS skonstruowany przez Simonowa.

Przygotowując prototyp KBP-480 Kałasznikow zachował zasadę działania sprawdzoną w karabinie z 1944 roku, ale przystosował go do zasilania z 30-nabojowego magazynka karabinu AS-44. Broń wyposażono w mechanizm spustowy wyraźnie inspirowany mechanizmem spustowym strzelby A-5 Johna Mosesa Browninga (mechanizm został opatentowany w 1900 roku). Dużą dźwignię bezpiecznika (w KBP-480 pełniącą także rolę przełącznika rodzaju ognia) w górnym położeniu zasłaniającą wycięcie w którym porusza się rękojeść przeładowania najprawdopodobniej zapożyczono z karabinu Remington Model 8 (także skonstruowany przez Johna Browninga).

Pierwszy prototyp z 1946 roku był wyposażony w krótki, i dzięki temu lekki zamek. jego wadą było to że po rozłożeniu broni iglica wystawała z jego tylnej części co narażało ją na złamanie. Dlatego w drugim prototypie zastosowano znacznie dłuższy zamek którego tylna część tworzy tuleję z osłaniającą iglicę. Tuleja ma niewielką średnicę (mniejszą niż dno łuski) dzięki czemu zamek jest nadal stosunkowo lekki, a wycięcie stałego wyrzutnika krótkie. Prototyp z udoskonalonym zamkiem posiadał także zmienioną komorę zamkową (komora zamkowa otwierane od dołu przez odłączenie mechanizmu spustowego).

Po testach drugiego prototypu konstruktorowi zasugerowano następne zmiany. Eksploatacja karabinów AWS i SWT wykazała że cienkie tłoczysko jest podatne na zgięcia i złamania. Dlatego trzeci prototyp miał tłoczysko o większej średnicy. Zostało ono połączone z suwadłem (układ z długim skokiem tłoka gazowego) dzięki czemu wyeliminowano osobna sprężynę tłoczyska, a energia kinetyczna cofającego tłoczyska mogła być wykorzystana do wykonania prac cyklu samoczynności. W trzecim prototypie powrócono także do otwartej od góry komory zamkowej.

W okresie 16 grudnia 1947 - 11 stycznia 1948 odbyły się próby karabinów KBP-410, KBP-415, oraz KBP-480. W wyniku tych prób uznano, że ZTT najlepiej spełnia KBP-480. W 1948 roku opracowano ostateczną wersję sowieckiego naboju pośredniego 7,62 mm. Posiadała ona łuskę długości 39 mm (wersja z 1943 - 41 mm). W tym samym roku pojawił się ostatni prototyp KBP-480. Był on zasilany nabojem 7,62 x 39 mm.

W 1949 roku KBP-480 został przyjęty do uzbrojenia Armii Czerwonej jako Автомат Калашникова об. 1947 г. W tym samym roku do uzbrojenia zostały oficjalnie przyjęte nabój pośredni (jako wz. 43) oraz inne zasilane nim wzory broni (karabin samopowtarzalny СКС об. 45 (SKS-45) i rkm РПД об. 44 (RPD).

Pierwszym producentem AK były zakłady w Kowrowie. Karabiny te określane jako AK typu I posiadały komory zamkowe wykonane metodą głębokiego tłoczenia. Po przeniesieniu produkcji do zakładów w Iżewsku okazało się ze ma on kłopoty z tą technologią i opracowano nową komorę zamkową wykonywana poprzez frezowanie z odkuwki. Komora zamkowa typu II była uniwersalna i stosowaną ją zarówno w karabinach AK (z kolbą stałą), jak i AKS (z kolbą składaną), przy czym montaż kolby stałej był możliwy dzięki zastosowaniu obsady łączącej komorę zamkową z kolbą. Ponieważ element ten osłabiał mocowanie kolby od 1953 roku rozpoczęto produkcję AK z ponownie przekonstruowaną komorą zamkową. Była ona wykonywana identyczną technologią jak komora zamkowa typu II, ale była produkowana w dwóch wersjach (dla karabinów AK i AKS) różniących się sposobem montażu kolby, dzięki czemu wyeliminowano obsadę kolby stałej. Wersja z 1953 roku stała się ostateczną i jest najbardziej rozpowszechnionym modelem AK.

Od 1956 roku ZSRR rozpoczął sprzedaż licencji na karabin AK. Był on produkowany w wielu państwach świata (m.in. w Polsce (AK typu III 44 060 szt. i kbk-g wz.60 i kbk-g wz.60/72 5000 + 500 szt.), Rumunii (AIM), NRD, Chinach (Type 56), Izraelu, Finlandii (Valmet M62) i Bułgarii). W drugiej połowie lat pięćdziesiątych karabinek AK został zmodernizowany i wprowadzony do uzbrojenia armii radzieckiej jako AKM. Także licencja na tę wersję trafiła wkrótce do wielu krajów.

W 1974 wprowadzono do uzbrojenia nowy karabinek automatyczny, konstrukcji M. T. Kałasznikowa, oznaczony AK-74. Liczbę karabinów będących odmianami i pochodnymi karabinu AK/AKM szacuje się na 50 - 100 milionów sztuk co sprawia że jest on najpowszechniej produkowanym wzorem broni strzeleckiej w dziejach.

[edytuj] Opis

Jest to broń samoczynno-samopowtarzalna działająca na zasadzie odprowadzenia gazów przez boczny otwór w lufie do komory gazowej, umieszczonej nad lufą. Elementem łączącym zespoły i mechanizmy karabinka jest komora zamkowa, wykonana ze stali metodą obróbki wiórowej. Wewnątrz niej znajdują się: mechanizm powrotny, opory ryglowe, mechanizm spustowo-uderzeniowy, wyrzutnik łusek oraz zespół odrzutowy. Do komory w sposób trwały jest przyłączona lufa (za pomocą gwintu), kolba stała (AK) lub składana (AKS), rękojeść typu pistoletowego i kabłąk języka spustowego z zatrzaskiem magazynka, natomiast w sposób rozłączny - magazynek i pokrywa komory zamkowej.

Lufa karabinka ma przewód z bruzdowaną częścią prowadzącą (4 bruzdy prawoskrętne) i komorą nabojową. Na jej zewnętrznej części wylotowej jest nacięty gwint lewoskrętny, służący do nakręcania odrzutnika (do strzelenia 7,62 mm nabojami ślepymi wz. 1943 r.) lub tłumika dźwięku i płomieni PBS-1.

Na lufie za pomocą kołków są zamocowane: podstawa muszki, komora gazowa z gniazdem tłoka gazowego, pierścień oporowy do zamocowania łoża i podstawa celownika. Między komorą gazową i podstawą celownika jest zamontowana rura gazowa z nakładką ochronną, zabezpieczona przed wypadnięciem łącznikiem obrotowym. Zespół odrzutowy karabinka stanowi suwadło (tworzące z tłoczyskiem i tłokiem gazowym jedną całość) oraz prowadzony przez nie zamek. Suwadło wodzi się w prowadnicach komory zamkowej. Jest ono podparte sprężyną powrotną nałożoną współosiowo na żerdź, która jest połączona teleskopowo z prowadnicą sprężyny. Stopka prowadnicy jest oparta o tylec komory zamkowej i ma ząb stanowiący zatrzask pokrywy zamkowej. Suwadło wymusza zaryglowanie i odryglowanie zamka, napina kurek oraz stanowi prowadnicę cylindrycznej części zamka. Zamek w przedniej części ma dwa rygle, występ prowadzący - do współpracy ze skosem ryglującym i odryglowującym suwadła. Występ dosyłający nabój do komory nabojowej, czółko do pomieszczenia dna łuski oraz wyciąg łusek zaopatrzony w pazur i sprężynę. Ryglowanie przewodu lufy następuje przez obrót zamka w prawo w wyniku przesunięcia rygli zamka za opory ryglowe komory gazowej. W karabinku zastosowano mechanizm spustowo-uderzeniowy działający na zasadzie przechwytywania kurka, zawierający spust obrotowy w formie dźwigni dwuramiennej. Samoczynny bezpiecznik (uniemożliwiający odpalenie przy niezaryglowanym zamku), zaczep do prowadzenia ognia pojedynczego (spełniający funkcję przerywacza), kurek ze sprężyną spustowo-uderzeniową. Iglicę umieszczoną w zamku i przełącznik rodzaju ognia, spełniający jednocześnie funkcję bezpiecznika przed przypadkowym wystrzałem. Przełącznik uruchamiany ramieniem nastawczym umieszczonym na prawej ściance komory zamkowej może zajmować trzy położenia: dolne (P) - umożliwiające prowadzenie ognia pojedynczego, środkowe (C) - ognia ciągłego oraz górne - powodujące zabezpieczenie broni. Karabinek można zabezpieczyć zarówno podczas przerwy w strzelaniu (z kurkiem napiętym i wprowadzonym nabojem do komory nabojowej) jak i po jego zakończeniu (po rozładowaniu broni i zwolnieniu kurka). W położeniu zabezpieczonym dźwignia przełącznika unieruchamia spust uniemożliwiając zwolnienie kurka, a ramię przełącznika blokuje zespół odrzutowy w przednim położeniu.

Zasilanie broni odbywa się z dwurzędowego magazynka łukowego o pojemności 30 nabojów wykonanego z blachy stalowej metodą tłoczenia.

W karabinku zastosowano muszkę typu słupkowego oraz celownik krzywkowy wyposażony w odchylne ramię z otwartą szczerbinką prostokątną i naniesioną podziałką odległości. Żądaną nastawę celownika w zakresie od 100 do 800 m (co 100 m) ustawia się suwakiem ramienia celownika, którego zatrzask wchodzi w nacięcia prawej krawędzi ramienia. Każdy karabinek jest wyposażony w pas do noszenia broni oraz przybory, przeznaczone do rozkładania, składania i konserwacji. W ich skład wchodzą: wycior, przybornik (z przecieraczem, szczoteczką do konserwacji przewodu lufy i komory gazowej oraz kluczem-wkrętakiem) a także olejarka dwukomorowa.

[edytuj] Wpływy kulturowe

Karabin Kałasznikowa jest zapewne najlepiej rozpoznawanym rodzajem karabinu w popkulturze, pojawia się w niezliczonych filmach i grach komputerowych. Opowiada o nim m.in. piosenka pt. Kałasznikow skomponowana przez Gorana Bregovicia do filmu Underground Emira Kusturicy. To z niego, jako Franz Maurer, strzela Bogusław Linda w finale Psów Władysława Pasikowskiego.

AK często określa się skróconą, slangową nazwą "kałach" (ros. Калаш). W produktach popkultury amerykańskiej karabin cieszy się złą sławą, używają go zwykle postaci negatywne. Jest to dziedzictwo zimnej wojny, kiedy ZSRR dostarczał tę broń krajom należącym lub aspirującym do obozu socjalistycznego, zwalczanego przez USA. Dla wielu rewolucjonistycznych, lewackich ruchów kałasznikow jako podstawowe narzędzie walki stał się symbolem pozytywnym. W ten sposób znalazł się m.in. na godle Mozambiku i fladze Hezbollahu. AK-47 trafił w sumie do 55 armii na świecie.

[edytuj] Bibliografia

1. Stanisław Torecki, 1985, Broń i amunicja strzelecka LWP, Warszawa, WMON, ISBN 83-11-07146-2.
2. Stanisław Kochański, 1991, Automatyczna broń strzelecka, Warszawa, SIGMA-NOT, ISBN 83-85001-45-X.
3. Stanisław Kochański, 1985, Broń strzelecka lat osiemdziesiątych, Warszawa, WMON, ISBN 83-1-07784-3.
4. Bogusław Trzaskała, Pochodzenie karabinu AK, Broń i amunicja 2/06. ISSN 1644-339X
5. Leszek Erenfeicht, Konie robocze zimnej wojny, Strzał 5/06. ISSN 1644-4906

Broń strzelecka armii radzieckiej/rosyjskiej z okresu po 1945 roku
Pistolety i Pistolety maszynowe	Karabiny, karabinki i karabiny wyborowe
PM | APS | PSM | PSS | SPP-1 | PJa | SPS Giurza	SKS | AK | AKM | AK-74 | AN-94 | SWD | OSW-96 | APS | ASM-DT
Karabiny maszynowe	Strzelby
rkm RP-46 | rkm RPD | rkm RPK | rkm RPK-74 | ukm PK/PKS | wkm KPW | wkm NSW	Sajga | KS-23
Granatniki i granatniki przeciwpancerne	Granaty ręczne
AGS-17 | BG-15 | GP-25 | RG-6 RPG-2 | RPG-7 | RPG-18 | RPG-22 | RPG-26 | RPG-27 | RPG-29	RPG-57 | RKG-3 | RGD-5 | RGN | RGO | RGD-2
Konstrukcje doświadczalne i prototypowe