Konstantyn XI Dragazes

Z Wikipedii

Konstantyn XI Dragazes (ur. 8 lutego 1404 r., zm. 29 maja 1453 r.), cesarz bizantyjski z dynastii Paleologów, ostatni władca Bizancjum, panujący od 1448 r. aż do śmierci.

Konstantyn urodził się w Konstantynopolu jako ósme z dziesięciorga dzieci cesarza Manuela II i serbskiej księżniczki Heleny Dragasz; przydomek "Dragazes" jest właśnie nazwiskiem rodowym jego matki (serb. Dragaš / Драгаш, gr. Dragases). Większość dzieciństwa spędził w Konstantynopolu. W 1443 r. został despotesem Morei (średniowieczna nazwa Peloponezu), z siedzibą w Mistrze. Dwukrotnie był żonaty: z Magdaleną Tocco, siostrzenicą włoskiego władcy Epiru (1428, zmarła następnego roku), oraz z Katarzyną Gattusilo, córką genueńskiego pana Lesbos, jednak i ona wkrótce (1442) zmarła. Z żadnego z tych małżeństw Konstantyn nie miał dzieci.

Gdy zmarł cesarz Jan VIII Paleolog, między Konstantynem a jego bratem Demetriuszem rozpoczął się spór o tron. Demetriusz pierwszy dotarł z Morei do Konstantynopola, lecz nie zdobył dla siebie uznania arystokracji ani żyjącej matki, Heleny Dragasz, która popierała kandydaturę najstarszego żyjącego syna - Konstantyna. W takiej sytuacji Demetriusz musiał ustąpić, a Konstantyn został koronowany w Mistrze, 6 stycznia 1449 r.

Konstantyn próbował wejść w koligacje rodzinne z sułtanem Muradem II poprzez ewentualny ślub z jedną z jego krewnych i w ten sposób zneutralizować istniejące nad cesarstwem zagrożenie tureckie, jednak nic z tych planów nie wyszło. Sułtan zaczął bowiem domagać się zwierzchności nad Konstantynopolem, na co cesarz nie chciał i nie mógł się zgodzić. W takiej sytuacji Konstantyn zwrócił się do władców państw zachodnich z prośbą o pomoc, ci jednak uzależnili ją od zawarcia unii między kościołem bizantyjskim a rzymskim. Podobne próby podejmowali także poprzednicy Konstantyna na tronie, choć bez większego skutku. Tak stało się i tym razem. Cesarz w 1452 r. podpisał akt o zjednoczeniu obu kościołów, jednak unia została powszechnie odrzucona zarówno przez prawosławne duchowieństwo, jak i przez lud.

Przed rozpoczęciem ostatecznego szturmu na Konstantynopol sułtan Mehmed II zaproponował Konstantynowi, by ten poddał mu stolicę i osiadł w Mistrze jako despotes Morei, gdzie mógłby panować, jednak on odrzucił tę propozycję. Zdecydował się na walkę i śmierć w obronie cesarstwa. Tak też się stało: Konstantynopol został zdobyty 29 maja 1453 r., a Konstantyn zginął w boju.

Niektóre kościoły prawosławne uznają ostatniego cesarza bizantyjskiego za świętego, choć oficjalnej kanonizacji nigdy nie przeprowadzono. Jednakże jego odwaga i bohaterska śmierć w ostatniej walce w obronie Cesarstwa są uważane przez wielu za akt wielkiego heroizmu.

Bibliografia:

S. Runciman, Upadek Konstantynopola 1453, przekł. A. Dębnicki, Warszawa 1994
D. M. Nicol, Konstantyn XI. Ostatni cesarz Bizanjum, przekł. M. Dąbrowska, Gdańsk 2004

Poprzednik
Jan VIII Paleolog