Logarytm
Z Wikipedii
W matematyce logarytm jest wykładnikiem potęgi, do której należy podnieść stałą wartość podstawową, aby otrzymać daną liczbę. Logarytmowanie jest operacją odwrotną do potęgowania (podobnie jak pierwiastkowanie).
Spis treści |
[edytuj] Formalna definicja
Logarytm o podstawie a liczby dodatniej b to wykładnik c potęgi, do której należy podnieść a, aby otrzymać liczbę b:
- ,
Liczbę b nazywa się liczbą logarytmowaną. Zakłada się, że a i b są liczbami dodatnimi oraz . Liczby a i b mogą być ujemne (w ogólnym przypadku zespolone), ale logarytm wówczas będzie wieloznaczny.
Z określenia logarytmu natychmiast wynika, że potęga o podstawie a i wykładniku logab jest równa b:
Liczbę przeciwną do logarytmu nazywało się kologarytmem i oznacza clg lub colog. Dzisiaj po prostu pisze się − logx. Wyrażenie to występuje np. w chemii przy określaniu pH.
[edytuj] Funkcja logarytmiczna
-
Zobacz więcej w osobnym artykule: funkcja logarytmiczna.
Często logarytm utożsamia się z funkcją logarytmiczną - funkcją określoną wzorem f(x) = logax.
Można ją zdefiniować także jako funkcję odwrotną funkcji wykładniczej.
[edytuj] Zapis
Zapis bez indeksu log x nie jest jednoznaczny. W różnych dziedzinach może oznaczać logarytm naturalny, dziesiętny, binarny lub o nieistotnej dodatniej podstawie (w teorii złożoności obliczeniowej). Dlatego, gdy podstawa nie wynika z kontekstu użycia, należy używać zapisu jednoznacznego:
- logarytm dziesiętny — log10x = logx;
- logarytm naturalny — logex = lnx;
- logarytm binarny — log2x = lgx;
- logarytm o podstawie a — logax.
[edytuj] Prawa
Prawa działań na logarytmach wynikają z praw dotyczących wyrażeń potęgowych:
- każda liczba dodatnia i liczba ujemna posiada logarytm. Logarytmy liczb dodatnich sa liczbami rzeczywistymi z przedzialu +/- nieskończoność, a logarytmami liczb ujemnych sa liczby zespolone (np. :logarytm naturalny z (-1)} jest rowny : , czyli o czym więcej w temacie Wzór Eulera. Zero logarytmu nie posiada;
- logarytm jedności równa się zero:
- loga(1) = 0
- logarytm danej liczby dąży do minus nieskończoności, gdy liczba ta dąży do zera, przy podstawie logarytmu większej od jedności:
- , gdy , przy a > 1;
- logarytm danej liczby dąży do plus nieskończoności, gdy liczba ta dąży również do plus nieskończoności, przy podstawie logarytmu większej od jedności:
- , gdy , przy a > 1;
- logarytm danej liczby dąży do plus nieskończoności, gdy liczba ta dąży do zera, przy podstawie logarytmu większej od zera a mniejszej od jedności:
- , gdy , przy 0 < a < 1;
- logarytm danej liczby dąży do minus nieskończoności, gdy liczba ta dąży do plus nieskończoności, przy podstawie logarytmu większej od zera a mniejszej od jedności:
- , gdy , przy 0 < a < 1;
- logarytm podstawy logarytmu równa się jedności:
- logaa = 1
- logarytm liczby w danej potędze równa się iloczynowi wykładnika potęgi i logarytmu tej liczby:
- logarytm o podstawie w formie potęgowej an równa się iloczynowi odwrotności potęgi n i logarytmowi o podstawie a
[edytuj] Zależności między logarytmami o różnych podstawach
- iloraz logarytmów dwóch liczb (b, a) przy jednakowej podstawie (c) równa się logarytmowi pierwszej liczby (b) przy podstawie równej drugiej liczbie (a):
- jeśli jedna liczba logarytmowana jest równa podstawie logarytmu drugiej liczby logarytmowanej i odwrotnie, to iloczyn tych liczb równa się jedności:
- ,
[edytuj] Zastosowania
Dawniej logarytmy były używane do szybkiego mnożenia liczb. Dzisiaj, z powodu wyparcia przez kalkulatory i komputery znacznie rzadziej używa się tablic logarytmicznych.
Najczęściej spotykamy logarytmy:
- logarytm dziesiętny, zwany logarytmem Briggsa (o podstawie 10),
- logarytm naturalny, zwany logarytmem Napiera (o podstawie e),
- logarytm binarny (a. dwójkowy) (o podstawie 2).
[edytuj] Logarytm dyskretny
-
Zobacz więcej w osobnym artykule: logarytm dyskretny.
Potęgowanie można określić w grupie skończonej. Można wtedy stworzyć działanie analogiczne do logarytmowania liczb.