Prokuratura
Z Wikipedii
Zajrzyj na stronę dyskusji, by dowiedzieć się czego brakuje i – jeśli jesteś w stanie – uzupełnij braki.
Prokuratura - urząd państwowy powołany do stania na straży praworządności. Zazwyczaj swój cel prokuratura realizuje poprzez zaskarżanie do sądów decyzji niezgodnych z prawem, ściganie przestępstw, pomoc prawną społeczeństwu oraz branie udziału w procesie legislacyjnym jako czynnik opiniodawczy.
W niektórych państwach (zwłaszcza w tych, w których panuje system prawa o charakterze anglosaskim), prokuratura jest instytucją niezależną, niezawisłą i samorządną (tak jak sądownictwo). W większości państw prokuratura jest podległa rządowi lub określonemu ministrowi. Powszechny jest też podział na pion cywilny i wojskowy (tak jak sądownictwo).
Spis treści
|
[edytuj] Instytucja prokuratury na świecie
[edytuj] Państwa
[edytuj] Brazylia
-
Zobacz więcej w osobnym artykule: Prokuratura w Brazylii.
[edytuj] Francja
-
Zobacz więcej w osobnym artykule: Prokuratura we Francji.
[edytuj] Niemcy
-
Zobacz więcej w osobnym artykule: Prokuratura w Niemczech.
[edytuj] Rosja
-
Zobacz więcej w osobnym artykule: Prokuratura w Rosji.
Prokuratura w Rosji funkcjonuje zgodnie z Konstytucją Federacji Rosyjskiej na zasadzie centralizmu i hierarchicznego podporządkowania, a szczegółowe zasady działania określa prawo federalne. Oprócz funkcji śledczych i oskarżycielskich pełni również nadzór nad wykonywaniem prawa przez organy władzy państwowej i samorządowej.
Prokurator Generalny Federacji Rosyjskiej jest jednym z naczelnych organów władzy państwowej, organem konstytucyjnym. Prokuratora Generalnego powołuje i odwołuje Rada Federacji na wniosek Prezydenta Federacji Rosyjskiej. Prokuratorów mianuje Prokurator Generalny, po konsultacji z władzami regionalnymi Federacji.
[edytuj] Stany Zjednoczone
-
Zobacz więcej w osobnym artykule: Prokuratura w USA.
[edytuj] Międzynarodowe trybunały
[edytuj] Historia
-
Zobacz więcej w osobnym artykule: Historia prokuratury na świecie.
[edytuj] Geneza
[edytuj] Etymologia
[edytuj] Powstanie i rozwój
[edytuj] Prokuratura w Polsce
-
Zobacz więcej w osobnym artykule: Historia prokuratury w Polsce.
[edytuj] Przed II Rzeczpospolitą
[edytuj] Okres międzywojenny
[edytuj] Polska Ludowa
[edytuj] Zadania prokuratury
Zadaniem prokuratury jest strzeżenie praworządności oraz czuwanie nad ściganiem przestępstw. Zadanie to prokuratorzy wykonują przez:
- prowadzenie lub nadzorowanie postępowań przygotowawczych w sprawach karnych oraz sprawowanie funkcji oskarżyciela publicznego przed sądami
- wytaczanie powództw w sprawach karnych i cywilnych oraz składanie wniosków i udział w postępowaniu sądowym w sprawach cywilnych, ze stosunku pracy i ubezpieczeń społecznych, jeżeli tego wymaga ochrona praworządności, interesu społecznego, własności lub praw obywateli,
- podejmowanie środków przewidzianych prawem, zmierzających do prawidłowego i jednolitego stosowania prawa w postępowaniu sądowym, administracyjnym, w sprawach o wykroczenia oraz w innych postępowaniach
- sprawowanie nadzoru nad wykonaniem postanowień o tymczasowym aresztowaniu oraz innych decyzji o pozbawieniu wolności
- prowadzenie badań w zakresie problematyki przestępczości oraz jej zwalczania i zapobiegania,
- zaskarżanie do sądu niezgodnych z prawem decyzji administracyjnych oraz udział w postępowaniu sądowym w sprawach zgodności z prawem takich decyzji
- koordynowanie działalności w zakresie ścigania przestępstw, prowadzonej przez inne organy państwowe
- współdziałanie z organami państwowymi, państwowymi jednostkami organizacyjnymi i organizacjami społecznymi w zapobieganiu przestępczości i innym naruszeniom prawa
- współpracę z Szefem Krajowego Centrum Informacji Kryminalnych w zakresie niezbędnym do realizacji jego zadań ustawowych
- opiniowanie projektów aktów normatywnych
- podejmowanie czynności określonych w ustawach
[edytuj] Ustrój
-
Zobacz więcej w osobnym artykule: Ustrój prokuratury.
Prokuraturę w Polsce stanowią:
- Prokurator Generalny
- prokuratorzy powszechnych jednostek organizacyjnych prokuratury
- prokuratorzy wojskowych jednostek organizacyjnych prokuratury
- prokuratorzy Instytutu Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu.
[edytuj] Prokurator Generalny
-
Zobacz więcej w osobnym artykule: Prokurator Generalny.
Prokurator Generalny jest naczelnym organem prokuratury i podlegają mu wszyscy prokuratorzy. Funkcję Prokuratora Generalnego (od 31 marca 1990) sprawuje z urzędu Minister Sprawiedliwości. Zastępcami Prokuratora Generalnego są Prokurator Krajowy, Naczelny Prokurator Wojskowy, Dyrektor Głównej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu oraz inni prokuratorzy powoływani i odwoływani ze stanowiska zastępcy spośród prokuratorów Prokuratury Krajowej (przez Prezesa Rady Ministrów na wniosek Prokuratora Generalnego).
[edytuj] Powszechne jednostki organizacyjne
[edytuj] Prokuratura Krajowa
-
Zobacz więcej w osobnym artykule: Prokuratura Krajowa.
Prokuraturę Krajową stanowią Prokurator Krajowy oraz podlegli mu prokuratorzy Prokuratury Krajowej i wchodzi ona w skład Ministerstwa Sprawiedliwości. Prokuratora Krajowego powołuje i odwołuje na wniosek Prokuratora Generalnego Prezes Rady Ministrów.
Do zadań Prokuratury Krajowej należy w szczególności:
- nadzorowanie i koordynowanie prac prokuratur niższego szczebla (apelacyjnych, okręgowych i rejonowych)
- występowanie przed Trybunałem Konstytucyjnym, Sądem Najwyższym i Naczelnym Sądem Administracyjnym.
- współpraca międzynarodowa w zakresie zwalczania przestępczości
- podejmowanie działań związanych z uprawnieniami Prokuratora Generalnego
[edytuj] Prokuratury apelacyjne
-
Zobacz więcej w osobnym artykule: Prokuratura apelacyjna.
Prokuraturę apelacyjną tworzy się dla obszaru właściwości co najmniej dwóch prokuratur okręgowych. Właściwości miejscowe prokuratur apelacyjnych nie pokrywają się z podziałem administracyjnym Polski, chociaż są zbliżone do obszaru województw. Prokuraturą apelacyjną kieruje prokurator apelacyjny, który jest prokuratorem przełożonym prokuratorów prokuratury apelacyjnej oraz prokuratur niższego szczebla (okręgowych i rejonowych).
Organem samorządu prokuratorskiego na szczeblu apelacji jest kolegium prokuratury apelacyjnej. W prokuraturze apelacyjnej działa też zgromadzenie prokuratorów.
Istnieje 11 prokuratur apelacyjnych (stan na lipiec 2006).
[edytuj] Prokuratury okręgowe
-
Zobacz więcej w osobnym artykule: Prokuratura okręgowa.
Prokuraturę okregową tworzy się dla obszaru właściwości co najmniej dwóch prokuratur rejonowych. Właściwości miejscowe prokuratur okręgowych nie pokrywają się z podziałem administracyjnym Polski, chociaż bywają zbliżone do obszaru powiatu. Prokuraturą okręgową kieruje prokurator okręgowy, który jest prokuratorem przełożonym prokuratorów prokuratury okręgowej oraz prokuratur niższego szczebla (prokuratur rejonowych).
Organem samorządu prokuratorskiego na szczeblu okręgu jest kolegium prokuratury okręgowej.
Istnieje 45 prokuratur okręgowych oraz 3 ośrodki zamiejscowe prokuratur okręgowych (stan na lipiec 2006).
[edytuj] Prokuratury rejonowe
-
Zobacz więcej w osobnym artykule: Prokuratura rejonowa.
Prokuraturę rejonową tworzy się dla jednej lub większej liczby gmin. Prokuraturą rejonową kieruje prokurator rejonowy, który jest prokuratorem przełożonym prokuratorów prokuratury rejonowej.
Na szczeblu rejonu nie ma samoistnego organu samorządu prokuratorskiego, jednak prokuratury rejonowe delegują swoich przedstawicieli do zgromadzenia prokuratorów oraz kolegiów prokuratur okręgowych.
Istnieje 342 prokuratur rejonowych oraz 7 ośrodków zamiejscowych prokuratur rejonowych (stan na czerwiec 2006).
[edytuj] Wojskowe jednostki organizacyjne
Wojskowymi jednostkami organizacyjnymi prokuratury są Naczelna Prokuratura Wojskowa, wojskowe prokuratury okręgowe i wojskowe prokuratury garnizonowe oraz inne wojskowe jednostki organizacyjne prokuratury, tworzone w miarę potrzeby.
Wojskowe prokuratury okręgowe i garnizonowe oraz inne wojskowe jednostki organizacyjne prokuratury tworzy i znosi Minister Obrony Narodowej w porozumieniu z Ministrem Sprawiedliwości, ustalając ich siedziby i zakres terytorialny działania.
[edytuj] Naczelna Prokuratura Wojskowa
-
Zobacz więcej w osobnym artykule: Naczelna Prokuratura Wojskowa.
Naczelną Prokuraturę Wojskową stanowią Naczelny Prokurator Wojskowy oraz podlegli mu prokuratorzy Naczelnej Prokuratury Wojskowej.
[edytuj] Wojskowe prokuratury okręgowe
-
Zobacz więcej w osobnym artykule: wojskowa prokuratura okręgowa.
Wojskową prokuraturą okręgową kieruje wojskowy prokurator okręgowy, który jest prokuratorem przełożonym prokuratorów wojskowej prokuratury okręgowej oraz prokuratorów prokuratur niższego szczebla (wojskowych prokuratur garnizonowych).
Istnieją dwie wojskowe prokuratury okręgowe, w Warszawie i Poznaniu, oraz trzy ośrodki zamiejscowe (stan na lipiec 2006).
[edytuj] Wojskowe prokuratury garnizonowe
-
Zobacz więcej w osobnym artykule: wojskowa prokuratura garnizonowa.
Wojskową prokuraturą okręgową kieruje wojskowy prokurator garnizonowy, który jest prokuratorem przełożonym prokuratorów wojskowej prokuratury garnizonowych.
Istnieje 13 wojskowych prokuratur garnizonowych (stan na lipiec 2006).
[edytuj] Prokuratorzy IPN - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu
-
Zobacz więcej w osobnym artykule: Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu.
Prokuratorami IPN są prokuratorzy Głównej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu oraz oddziałowych komisji ścigania zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu.
[edytuj] Prokuratorzy Głównej Komisji
-
Zobacz więcej w osobnym artykule: Główna Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu.
[edytuj] Prokuratorzy oddziałowych komisji
-
Zobacz więcej w osobnym artykule: oddziałowa komisja ścigania zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu.
[edytuj] Urząd prokuratora
-
Zobacz więcej w osobnym artykule: prokurator.
[edytuj] Status
[edytuj] Obowiązki
[edytuj] Uprawnienia
[edytuj] Aplikanci i asesorzy prokuratury
[edytuj] Aplikant prokuratury
-
Zobacz więcej w osobnym artykule: aplikant prokuratury.
[edytuj] Asesor prokuratury
-
Zobacz więcej w osobnym artykule: asesor prokuratury.
[edytuj] Urzędnicy i inni pracownicy prokuratury
-
Zobacz więcej w osobnym artykule: Urzędnicy i inni pracownicy prokuratury.
[edytuj] Bibliografia
Cytowana w artykule:
- Adam Lityński, Historia prawa Polski Ludowej, Warszawa 2005, Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis, ISBN 83-7334-388-1.
- Halina Zięba-Załucka, Instytucja prokuratury w Polsce, Warszawa 2003, Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis, ISBN 83-7334-228-1.
- Witold Kulesza, Andrzej Rzepliński (red.), Przestępstwa sędziów i prokuratorów w Polsce lat 1944-1956, Warszawa 2001, Instytut Pamięci Narodowej - Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, Uniwersytet Warszawski - Instytut Profilaktyki Społecznej i Resocjalizacji, ISBN 83-88385-65-8.
- Joanna Bodio, Grzegorz Borkowski, Tomasz Demendecki, Ustrój organów ochrony prawnej: część szczegółowa, Kraków 2005, Kantor Wydawniczy Zakamycze, ISBN 83-908819-2-6.
Pozostała:
- Michał Rojewski Aplikacje prawnicze, Warszawa 2005, Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis, ISBN 83-7334-468-3.
- Juliusz Bardach, Bogusław Leśnodorski, Michał Pietrzak, Historia ustroju i prawa polskiego, Warszawa 2003, Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis, ISBN 83-88296-02-7.
- Tadeusz Mołdawa, Ludzie władzy 1944-1991: władze państwowe i polityczne Polski według stanu na dzień 28 II 1991, Warszawa 1991, Wydawnictwo Naukowe PWN, ISBN 83-01-10386-8.
- Krzysztof Szwagrzyk, Prawnicy czasu bezprawia: sędziowie i prokuratorzy wojskowi w Polsce 1944-1956, Warszawa 2005, Instytut Pamięci Narodowej - Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, ISBN 83-88385-65-8.
- Bogumił Szmulik, Marek Żmigrodzki (red.), Ustrój organów ochrony prawnej, Lublin 2005, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, ISBN 83-227-2418-7.
- Informacje statystyczne o działalności powszechnych jednostek organizacyjnych prokuratury:
- I półrocze 2005 pobierz
[edytuj] Zobacz też
- Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego
- Centralne Biuro Antykorupcyjne
- Ministerstwo Obrony Narodowej
- Ministerstwo Sprawiedliwości
- Policja
- Prokuratoria Generalna Skarbu Państwa
- sądownictwo
- Straż Graniczna
- straż miejska
- lista zwierzchników prokuratury w Polsce
[edytuj] Linki zewnętrzne
Artykuły prasowe i naukowe
- Artykuł na podstawie referatu Stanisława Waltosia o instytucji prokuratury
- Konstytucja dla prokuratury, Janusz Kaczmarek, Tygodnik "Wprost", Nr 1197 (13 listopada 2005)
- Prokuratura jutra - Krzysztof Parulski
- Zarys historii Prokuratury w Polsce - Prokuratura Okręgowa w Świdnicy
Strony internetowe:
- Strona Prokuratury Krajowej
- Strona Naczelnej Prokuratury Wojskowej
- Strona Prokuratury Okręgowej w Świdnicy
- Strona Prokuratury Okręgowej w Zielonej Górze
Ustawy i akty wykonawcze:
- Ustawa z dnia 20 czerwca 1985 r. o prokuraturze
- Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 11 kwietnia 1992 r. - Regulamin wewnętrznego urzędowania powszechnych jednostek organizacyjnych prokuratury
- Zarządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 11 października 2005 r. w sprawie organizacji i zakresu działania sekretariatów oraz innych działów administracji powszechnych jednostek organizacyjnych prokuratury
- Regulamin pracy w jednostkach organizacyjnych prokuratur okręgu zielonogórskiego
- Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 20 grudnia 2005 r. w sprawie utworzenia prokuratur apelacyjnych, okręgowych i rejonowych oraz ustalenia ich siedzib i obszarów właściwości
- Rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej z dnia 15 grudnia 1998 r. w sprawie utworzenia oraz ustalenia siedzib i terytorialnego zakresu działania wojskowych jednostek organizacyjnych prokuratury
- Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 2 listopada 2004 r. w sprawie określenia szczegółowego sposobu i trybu postępowania prokuratorów wojskowych przy wnoszeniu sprzeciwów i wystąpień oraz przeprowadzaniu kontroli przestrzegania prawa
- Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 27 listopada 2000 r. w sprawie określenia stroju urzędowego prokuratorów powszechnych jednostek organizacyjnych prokuratury i wojskowych jednostek organizacyjnych prokuratury biorących udział w rozprawach sądowych
- Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 22 lutego 2005 r. w sprawie ustalenia stanowisk prokuratorów, asesorów i aplikantów wojskowych jednostek organizacyjnych prokuratury równorzędnych ze stanowiskami prokuratorów, asesorów i aplikantów powszechnych jednostek organizacyjnych prokuratury
- Aplikacja i asesura:
- Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 5 września 2002 r. w sprawie aplikacji sądowej i prokuratorskiej
- Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 25 kwietnia 2003 r. w sprawie aplikacji prokuratorskiej w wojskowych jednostkach organizacyjnych prokuratury
- Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 21 września 2001 r. w sprawie przedłużenia aplikacji prokuratorskiej do trzech lat
- Sprawy płacowe i socjalne:
- Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie stawek podstawowych wynagrodzenia zasadniczego prokuratorów, asesorów i aplikantów prokuratury oraz stawek dodatku funkcyjnego prokuratorów
- Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 25 kwietnia 2003 r. w sprawie sposobu planowania i wykorzystania środków na zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych prokuratorów oraz warunków przyznawania pomocy finansowej z tych środków
- Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 26 sierpnia 2005 r. w sprawie wysokości wynagrodzenia członków komisji egzaminacyjnej za przeprowadzenie konkursu dla kandydatów na aplikantów prokuratorskich
- Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 16 października 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu ustalania i wypłacania uposażeń oraz uposażeń rodzinnych sędziom i prokuratorom w stanie spoczynku oraz członkom ich rodzin
- Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 21 maja 2004 r. w sprawie dodatku wyrównawczego dla żołnierzy zawodowych pełniących zawodową służbę wojskową na stanowiskach aplikantów, asesorów i sędziów sądów wojskowych oraz aplikantów, asesorów i prokuratorów wojskowych jednostek organizacyjnych prokuratury
- Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 26 lutego 1999 r. w sprawie szczegółowych zasad waloryzacji składek na ubezpieczenie społeczne od wynagrodzeń sędziów i prokuratorów
- Ustawa z dnia 18 grudnia 1998 r. o pracownikach sądów i prokuratury
- Ustawa z dnia 16 września 1982 r. o pracownikach urzędów państwowych
- Ustawa z dnia 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu
Akty prawa międzynarodowego:
- Wskazania ONZ dotyczące prokuratorów
- Zalecenie Rec(2000)19 Rady Europy z dnia 6 października 2000 r. dotyczące roli prokuratury w wymiarze sprawiedliwości w sprawach karnych
Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego:
- Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 10 kwietnia 2002 r. sygn. akt K. 26/00
- Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 27 stycznia 1999 r. sygn. akt K. 1/98
- Uchwała Trybunału Konstytucyjnego z dnia 17 lutego 1993 r. w sprawie wykładni art. 71 paragraf 1 i 2 ustawy z dnia 20 czerwca 1985 r. - Prawo o ustroju sądów powszechnych, art. 45 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 20 września 1984 r. o Sądzie Najwyższym, art. 62 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 20 czerwca 1985 r. o prokuraturze, art. 3 ust. 2 i 3 a ustawy z dnia 31 lipca 1981 r. o wynagrodzeniu osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe nieobowiązujący
- To jest tylko zalążek artykułu związanego z prawem. Jeśli możesz, rozbuduj go.