Samolot bombowy
Z Wikipedii
Samolot bombowy (bombowiec) to rodzaj samolotu wojskowego, którego podstawowym przeznaczeniem jest niszczenie obiektów naziemnych lub jednostek pływających nieprzyjaciela za pomocą bomb, ewentualnie pocisków rakietowych.
W zależności od wielkości i rodzaju, bombowce to samoloty jednosilnikowe lub wielosilnikowe, o załodze od 2 do 4-5 osób (sporadycznie od 1 do 10 osób). Ich podstawową cechą wspólną jest konstrukcyjne przystosowanie do przenoszenia ładunku bojowego w postaci bomb lub pocisków rakietowych. Konstrukcja bombowców podlegała ewolucji wraz z rozwojem techniki lotniczej i samolotów: od samolotów dwupłatowych o konstrukcji drewnianej krytej płótnem, przez metalowe jednopłatowce do samolotów odrzutowych.
Spis treści |
[edytuj] Uzbrojenie
Uzbrojenie bombowców dzieli się na ofensywne i obronne. Główne uzbrojenie ofensywne bombowców stanowią bomby lotnicze, zabierane w zamykanych komorach bombowych lub podwieszane pod skrzydłami lub kadłubem. Bombowce okresu I wojny światowej zabierały od kilkudziesięciu kilogramów do 2-3 ton bomb (największy: Handley Page V/1500), bombowce okresu II wojny światowej od kilkuset kilogramów do 6 ton bomb (największe: superforteca B-29 i Avro Lancaster do 10 ton). Od końca II wojny światowej na uzbrojenie bombowców weszły bomby jądrowe. Od lat 60. bomby były wypierane przez pociski rakietowe powietrze-ziemia, zwłaszcza w bombowcach strategicznych. Współczesne bombowce strategiczne zabierają do ok. 30 ton uzbrojenia.
Zamiast bomb, niektóre typy bombowców okresu międzywojennego i II wojny światowej, a także niektóre współczesne, mogły przenosić torpedy lotnicze do zwalczania okrętów (samoloty bombowo-torpedowe). Wiele typów mogło zabierać lotnicze miny morskie do minowania wód. Stosowano też bomby głębinowe jako uzbrojenie do zwalczania okrętów podwodnych.
Uzbrojenie obronne bombowców składało się początkowo z kilku lub kilkunastu karabinów maszynowych, następnie działek lotniczych, montowanych zwykle w kilku stanowiskach lub wieżyczkach strzeleckich, zapewniających szerokie pole ostrzału w różnych kierunkach (najsilniej uzbrojonym w broń maszynową bombowcem była "Latająca Forteca" B-17, posiadająca 13 wkm-ów). W latach po II wojnie światowej uzbrojenie strzeleckie bombowców pełniło znacznie mniejszą rolę i zostało znacznie ograniczone, lub na większości konstrukcji zanikło, zwłaszcza na bombowcach strategicznych. Współczesne bombowce taktyczne mogą posiadać do samoobrony pociski rakietowe powietrze-powietrze.
Głównym sposobem działania bombowców jest bombardowanie celu z lotu poziomego, z małej lub dużej wysokości. W tym celu stosowane były specjalne celowniki bombowe, pozwalające na obliczenie wyprzedzenia, z jakim należy zrzucić bomby, aby upadły w cel. Technika ta skuteczna jest przede wszystkim do atakowania celów powierzchniowych. W celu precyzyjnego atakowania celów punktowych, opracowano bombowce nurkujące, zrzucające bomby z lotu nurkowego, szczególnie przydatne do zwalczania okrętów. Pod koniec II wojny światowej pojawiły się bomby kierowane, po wojnie trwał też rozwój doskonalszych celowników bombowych. Wraz z wprowadzeniem na uzbrojenie pocisków kierowanych powietrze-ziemia, bombowce strategiczne nie musiały już nadlatywać nad cel, co stało się zbyt niebezpieczne w erze rakiet przeciwlotniczych, a stały się latającymi platformami do odpalania pocisków (w latach 90., podczas nowych konfliktów lokalnych z udziałem USA, nastąpił jednak powrót do wykorzystania bombowców strategicznych do tańszego bombardowania z lotu poziomego).
[edytuj] Podział
Podstawowy podział bombowców był dokonywany pod względem ich wielkości i udźwigu bomb. Od I wojny światowej do lat 50. bombowce dzieliły się przede wszystkim na lekkie, średnie i ciężkie.
W okresie I wojny światowej, bombowce lekkie były 1-silnikowe i zabierały do 400 kg bomb, średnie były zwykle 2-silnikowe o udźwigu do 1 t bomb, a ciężkie były wielosilnikowe (2-5) o udźwigu od 400 kg do 3 t bomb.
W okresie II wojny światowej ich orientacyjne średnie charakterystyki były następujące:
- lekkie - 1-silnikowe, rzadziej 2-silnikowe, udźwig do ok. 1 t, załoga 2-3 osoby
- średnie - 2-silnikowe, rzadziej 3-silnikowe, udźwig do ok. 3 t, załoga 3-6 osób
- ciężkie - 4-silnikowe, rzadziej 2- lub 6-silnikowe, udźwig powyżej 3 t, załoga 5-10 osób
W zależności od zasięgu, bombowce dzieliły się na bliskiego, średniego i dalekiego zasięgu. Podział ten zwykle pokrywał się z podziałem na bombowce odpowiednio lekkie, średnie i ciężkie; najczęstszym odstępstwem były konstrukcje średnich bombowców dalekiego zasięgu.
Od lat powojennych, zasady podziału bombowców zmieniły się i dzielą się one na:
- taktyczne - przeznaczne do atakowania celów na polu walki i jego zapleczu
- strategiczne - przeznaczone do dokonywania strategicznych ataków jądrowych.
Odrębną podkategorią bombowców lekkich lub taktycznych są bombowce pokładowe - przeznaczone konstrukcyjnie do bazowania na lotniskowcach (często były to samoloty bombowo-torpedowe lub bombowce nurkujące). Oprócz tego wyróżnia się samoloty bombowo-rozpoznawcze - bombowce przystosowane też dzięki wyposażeniu dodatkowemu do pełnienia roli samolotów rozpoznawczych. Wyróżnia się również samoloty bombowo-patrolowe (samoloty patrolowe) - przeznaczone głównie do patrolowania nad morzem, a w drugim rzędzie do zwalczania wykrytych celów morskich. Kategorią istniejącą w latach 30. i 40. były bombowce nurkujące - były to lekkie (rzadziej średnie) bombowce konstruowane z myślą o atakach z lotu nurkowego.
Od okresu II wojny światowej, lżejsze bombowce zaczęły być wypierane przez samoloty szturmowe, wyspecjalizowane do ataków na silnie bronione cele naziemne, a z drugiej strony przez bardziej uniwersalne samoloty myśliwskie przystosowane do przenoszenia bomb (samoloty myśliwsko-bombowe). Od około lat 70. bombowce taktyczne zostały w większości zastąpione przez samoloty szturmowe i myśliwce wielozadaniowe.
[edytuj] Historia
[edytuj] Początki i I wojna światowa
Po raz pierwszy samolot został wykorzystany do bombardowania 1 listopada 1911 przez Włochów podczas konfliktu z Turcją w Afryce Północnej - zrzucono wtedy ręcznie cztery małe bomby z samolotu Etrich Taube na żołnierzy tureckich. Na niewielką skalę wykorzystwano samolotów do bombardowania także podczas wojen bałkańskich 1910-13. W tym okresie, oraz na początku I wojny światowej do bombardowania wykorzystywano zwykłe dostępne wówczas lekkie samoloty zwiadowcze (m.in. Bleriot XI, Farman IV, Taube), a bomby przeważnie zrzucano ręcznie. Szczególnie często wykorzystywano w tym charakterze w krajach ententy samoloty Voisin, dwupłatowce z silnikiem pchającym, a w państwach centralnych jednopłatowe Taube. Samoloty te nie rozwijały na ogół prędkości większej, niż 110-120 km/h. Dopiero w latach 1915-1916 zaczęły się pojawiać samoloty specjalnie przystosowane do bombardowania, a w 1917 powstały nowe udane konstrukcje lekkich bombowców, jak francuskie Breguet XIV i Salmson 2, brytyjskie DH.4 i następnie DH.9. W odróżnieniu od Ententy, w dziedzinie lekkich samolotów, Niemcy przede wszystkim budowali dwupłatowe wielozadaniowe samoloty rozpoznawczo-bombowe, używane także do bombardowania. Były to samoloty kategorii "C", zwłaszcza serii Albatrosów C, AEG C i LVG (LVG C.V, C.VI).
W toku I wojny światowej wprowadzono też bombowce średnie i ciężkie. Z samolotów średnich najbardziej znane stały się niemieckie dwusilnikowe bombowce serii Gotha G.II - G.VI i Friedrichshafen G.III, powstałe już w latach 1915-16. Przenosząc od 300 do 900 kg bomb, razem z ciężkimi bombowcami, używane były do strategicznych bombardowań Londynu, aczkolwiek umiarkowanie skutecznych z powodu niewielkiej ilości samolotów i zabieranych przez pojedyncze samoloty ładunków. Używane też były w znacznej ilości dwusilnikowe bombowce AEG G.IV. Państwa ententy używały średnich bombowców na małą skalę, dość licznie rozwijane były natomiast przez główne państwa biorące udział w wojnie bombowce ciężkie, począwszy od rosyjskiego czterosilnikowego Ilia Muromiec z 1914. Jako drugie państwo, ciężkie bombowce zaczęli wprowadzać Włosi, serii Caproni Ca.3 (1914), Ca.4 (1916) i Ca.5 (1917), stanowiły one także wyposażenie jednostek innych krajów ententy. Największe bombowce budowali jednak Niemcy - SSW R i seria wielkich Staaken R o udżwigu 1000-2000 kg bomb. Później od innych krajów do tworzenia ciężkich bombowców przystąpili Brytyjczycy, tworząc udane samoloty Handley Page O z 1916 oraz wielkie Handley Page V/1500 o rekordowym udźwigu bomb 3300 kg, które jednak nie zdążyły wziąć udziału w wojnie. Znaczącą konstrukcją okazał się bombowiec ciężki Vickers Vimy, który również nie zdążył wziąć udziału w wojnie, lecz stał się pierwszym samolotem, który przeleciał bez lądowania nad Atlantykiem.
[edytuj] Okres międzywojenny do połowy lat 30.
Bombowce konstruowane w latach 20. nie różniły się zazwyczaj znacząco od ostatnich konstrukcji okresu I wojny światowej, mając jedynie nieco lepsze osiągi. Były to głównie dwupłatowe samoloty o konstrukcji drewnianej lub mieszanej. Jednymi z najbardziej znaczących i rozpowszechnionych konstrukcji początku lat 30. były jednosilnikowe dwupłatowe bombowce lekkie: francuski Breguet 19 i brytyjskie Hawker Hart i jego wersje pochodne.
