Tomasz Strzembosz

Z Wikipedii

Tomasz Strzembosz (11 września 1930 - 16 października 2004 r.) - polski historyk, brat Adama Strzembosza. Mieszkał w Warszawie.

Profesor Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego (KUL) (od 1991) i Instytutu Studiów Politycznych PAN. W latach 1989-1993 przewodniczący Rady Naczelnej ZHR, następnie honorowy przewodniczący ZHR. Badacz historii Polski okresu II wojny światowej.

[edytuj] Życiorys

Ukończył szkołę powszechną i dwie klasy gimnazjalne na tajnych kompletach w Gimnazjum i Liceum im. Św. Stanisława Kostki w Warszawie. Maturę zdał w 1949 r. w Samorządowym Gimnazjum i Liceum w Falenicy i w tym roku rozpoczął studia na Wydziale Historii Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Od jesieni 1951 r. studiował historię na Uniwersytecie Warszawskim ze specjalizacją archiwalną.

Z powodów politycznych magisterium uzyskał dopiero w 1959 r. Od jesieni 1952 r. rozpoczął pracę zawodową w Wojewódzkim Archiwum Państwowym w Warszawie, następnie w Archiwum Głównym Akt Dawnych, skąd w sierpniu 1953 r. na wniosek Koła ZMP przy Państwowej Służbie Archiwalnej w Warszawie został usunięty z pracy.

Pracował krótko jako robotnik i od 1954 r. przez następne 12 lat, w Dziale Oświatowym Muzeum Historycznego Miasta Stołecznego Warszawy. W 1966 r. rozpoczął pracę w Pracowni Dziejów Polski w II wojnie światowej w Instytucie Historii PAN, w 1972 r. obronił doktorat na Uniwersytecie Warszawskim (promotor - prof. Stanisław Herbst), w 1982 r. habilitował się na Wydziale Humanistycznym KUL, w 1991 r. otrzymał tytuł profesora; od 1984 r. pracował na KUL, a od 1991 r. także w Instytucie Studiów Politycznych PAN, gdzie był kierownikiem Samodzielnej Pracowni Dziejów Ziem Wschodnich II RP.

[edytuj] Zainteresowania naukowe

Zainteresowania prof. Tomasza Strzembosza koncentrowały się na tematyce konspiracji warszawskiej. Od 1982 r. zaczął badać partyzantkę antysowiecką, najpierw w białostockiem, nad Biebrzą, potem w dawnych województwach północno-wschodnich II RP. Był prekursorem badań nad konspiracyjną walką zbrojną w okupowanej Warszawie, dziejami partyzantki i konspiracji na Kresach Północno-Wschodnich RP w czasie pierwszej okupacji sowieckiej 1939-1941 oraz znawcą sowieckiego systemu okupacyjnego.

Pod koniec życia pracował nad obszerną monografią polskiej partyzantki na ziemiach północno-wschodnich w latach 1939-1941 oraz kończył pracę nad książką "Rewolucja na postronku. Sowiecki system okupacyjny na ziemiach wschodnich II RP 1939-1941".

[edytuj] Harcerstwo

Tomasz Strzembosz od 1945 roku był związany z harcerstwem.

Ta sekcja jest zalążkiem. Jeśli możesz, rozbuduj ją.

W 1980 był jednym z inicjatorów Kręgów Instruktorów im. Andrzeja Małkowskiego (KIHAM), w 1981 współtworzył Niezależny Ruch Harcerski (NRH) i był jego wiceprzewodniczącym.

W 1989 był jednym z twórców Związku Harcerstwa Rzeczypospolitej, przez dwie kadencje jego przewodniczącym (1989-1992), a od 1992 roku honorowym przewodniczącym ZHR.

Pośmiertnie Przewodniczący ZHR hm. Kazimierz Wiatr nadał Tomaszowi Strzemboszowi tytuł (stopień) Harcmistrza Rzeczypospolitej, co należy traktować jako honorowe docenienie wkładu Tomasza Strzembosza w powstanie ZHR.

[edytuj] Działalność polityczna i społeczna

W latach 1972-1980 był członkiem Polskiego Klubu Górskiego. Od jesieni 1980 roku uczestniczył w pracach NSZZ Solidarność w IH PAN jako wiceprzewodniczący Koła, w latach 1982-1989 był członkiem podziemnej Rady Edukacji Narodowej i uczestniczył (od 1983) w pracach Społecznego Komitetu Wydawnictw Niezależnych, był także wiceprzewodniczącym Rady Naukowej Archiwum Wschodniego w latach 1989-1994 oraz wiceprzewodniczącym Rady Naukowej Instytutu Studiów Politycznych PAN. Był współzałożycielem "Komitetu Upamiętniającego Polaków Ratujących Żydów".

10 października 2004 odebrał tytuł Honorowego Obywatela Miasta Jedwabne, przyznany za obronę dobrego imienia mieszkańców miasta Jedwabne, upamiętnionego tragicznym pogromem Żydów w 1941 roku.

[edytuj] Autor książek

"Tumult warszawski 1525 r.",
"Saga o "Łupaszce" ppłk. Jerzym Dąmbrowskim 1889-1941",
"Szare Szeregi jako organizacja wychowawcza",
"Oddziały szturmowe konspiracyjnej Warszawy 1939-1945", PWN 1979, ISBN 8301000856
"Odbijanie i uwalnianie więźniów w Warszawie 1939-1944" (wyd.1972),
"Akcje zbrojne podziemnej Warszawy 1939-1945" (wyd.1978, 1983),
"Refleksje o Polsce i podziemiu 1939-1945" (wyd.1987, 1990),
"Bohaterowie "Kamieni na szaniec" w świetle dokumentów" (wyd.1994),
"Rzeczpospolita podziemna".

Ponadto był autorem ponad 100 publikacji naukowych, oraz redaktorem naukowym kilkunastu innych pozycji.

[edytuj] Źródła

Tomasz Strzembosz, "Refleksje o harcerstwie i wychowaniu", Wstęp, wybór i opracowanie: Adam F. Baran, Przedmowa: Marcin Jędrzejewski ZHR, Wyd. Poznańczyk Sp. z o.o. na zlecenie Naczelnictwa ZHR, Warszawa - Poznań 2006, ISBN 10-83-924740-0-7; ISBN 13-97883-924740-0-5
Informacje na stronach IPN
Wystawa w KUL poświęcona T. Strzemboszowi
Wojciech Borek , Andrzej Urbański, "Strzembosz - portret rodzinny", Wydawnictwo: Baran i Suszczyński, 1995; ISBN 83-85845-38-0