Wanda (legendarna księżniczka)
Z Wikipedii
Ilustracja z książki Dzieje Polski z 1909 roku zatytułowana:
Wanda, córka Krakusa, rzuca się w nurty Wisły.
Wanda - bohaterka znanej legendy. Według najbardziej znanej wersji Wanda, polska księżniczka, nie zgodziła się na małżeństwo z księciem niemieckim. Urażony książę najechał ze swoimi wojskami ziemie polskie. Armia pod dowództwem Wandy zdołała jednak odeprzeć atak. Wanda jednak zdecydowała się na samobójstwo, rzucając się w nurt Wisły, aby nie prowokować kolejnych napaści (według innej wersji była to ofiara za odniesione zwycięstwo).
Postać najprawdopodobniej wymyślona przez Wincentego Kadłubka. Według Kadłubka Wanda rządziła Polską po odsunięciu od władzy syna Kraka, splamionego zbrodnią bratobójstwa. Najechana przez niejakiego "tyrana Lemańskiego" staje na czele wojsk i zmusza wroga do odwrotu. Wódz Lemański wygłasza pochwalną pieśń na cześć Wandy i... popełnia samobójstwo. Zaś królewna rządzi długo i szczęśliwie, zostając do śmierci dziewicą. Nie ma tu najmniejszej wzmianki o utopieniu się w Wiśle. Pojawia się ona dopiero w późniejszej Kronice wielkopolskiej. Powszechnie znaną wersję zawdzięczamy natomiast Janowi Długoszowi.
W średniowiecznych kronikach polskich i czeskich (np. Długosza, Kosmasa) wspomina się o jej dwóch siostrach. Jedną z nich miała być założycielka Pragi, Libusza, a drugą, Walaska, uchodząca za budowniczą śląskiego Kłodzka.
Motyw Wandy był często wykorzystywany politycznie jako dowód, że w Polsce może panować kobieta (Jadwiga, Anna Jagiellonka) oraz w propagandzie antyniemieckiej (Wanda leży w naszej ziemi, bo nie chciała Niemca).
Historia Wandy jest tematem wielu utworów literackich, zwłaszcza z okresu walki o niepodległość.
Być może nawiązuje do losu Wandy śmierć Ofelii, córki Poloniusza, w "Hamlecie" Williama Szekspira. Pisał o niej także Goethe. Z przedstawień plastycznych najbardzie znany jest obraz Piotrowskiego z krakowskich Sukiennic oraz cykl "Dzieje Wandy" M. Stachiewicza z klasztoru w Mogile. Ten ostatni zainspirował Norwida do napisania dramatu "Wanda". Za grobowiec Wandy uchodzi kopiec znajdujący się dziś na terenie Nowej Huty, niedaleko wejścia do kombinatu. Jej imię nosi także: osiedle, dom handlowy, stadion sportowy i most. Dzień jej imienin (23 czerwca) jest jednocześnie dniem rozpoczęcia budowy Nowej Huty.
Zobacz też
