Aszurbanipal

Z Wikipedii

Popiersie Aszurbanipala

Aszurbanipal, Asurbanipal, w tradycji greckiej Sardanapal, był ostatnim wybitnym królem Asyrii w latach 669-631 p.n.e. z dynastii Sargonidów. Mimo rozruchów wewnętrznych utrzymał państwo w granicach od Zatoki Perskiej do Morza Śródziemnego. Założył wielką bibliotekę w Niniwie.

Początek jego rządów był pomyślny, państwo przeżywało apogeum rozwoju terytorialnego i militarnego: wyprawa na Egipt zakończyła się zdobyciem Teb. Stłumił rebelię swojego brata Szamaszszumukina, który rządził w Babilonii. Zniszczył Elam w 639 roku p.n.e. Po jego śmierci ok. roku 630 p.n.e. władzę objęli dwaj synowie Sinsariszkun i Aszuretiliani, a po nich Aszuruballit II, co pogłębiło chaos w imperium, które w nieodległej przyszłości w wyniku splotu wielu czynników ostatecznie upadło.

Aszurbanipal założył ogromną bibliotekę w Niniwie, gromadząc w niej całą ówczesną wiedzę (około 30 tysięcy glinianych tabliczek z pismem klinowym z poezją oraz tekstami filozoficznymi, medycznymi, historycznymi, astronomicznymi i administracyjnymi). Wśród zachowanych do dnia dzisiejszego tekstów znajdują się fragmenty najstarszej znanej księgi alchemicznej pt. Wrota pieca. Księga ta zawiera opis pieca alchemicznego oraz opisy różnych operacji alchemicznych. Wymienione są w niej nazwy metali połączone z bóstwami: srebro - Anu (Niebo), miedź - Ea (Powietrze). Traktat ten zawiera ponadto wyraźną tezę o przemianie metali. W tej bibliotece odnaleziono epos o Gilgameszu, z fragmentami o raju i potopie.

Pod koniec panowania Aszurbanipal oddał się zbytkowi, a nawet, jak podają greckie źródła, zniewieściał, nosząc damskie stroje.

Z tym królem wiąże się postać Sardanapala z tradycji greckiej. Miał on ulec zniewieściałości i rozwiązłemu trybowi życia. Na roku 639 p.n.e. urywa się kronika asyryjska, co może świadczyć o zaniechaniu przez władcę ważniejszych wypraw wojennych i skupieniu się na konsumowaniu owoców wcześniejszych zwycięstw. Echa tej zmiany Aszurbanipala odnajdujemy właśnie w przekazach greckich.