Łabuńki Pierwsze

Z Wikipedii


Łabuńki Pierwsze
Województwo	lubelskie
Powiat	zamojski
Gmina	Łabunie
Położenie	50° 41' 02'' N 23° 20' 28'' E
Strefa numeracyjna (do 2005)	84
Kod pocztowy	22-437 (Łabunie)
Tablice rejestracyjne	LZA
Położenie na mapie Polski Łabuńki Pierwsze

Łabuńki Pierwsze – wieś w Polsce położona w województwie lubelskim, w powiecie zamojskim, w gminie Łabunie.

W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa zamojskiego.

Łabuńki wraz z Łabuniami w XV wieku były własnością Oleskich, a w następnym stuleciu należały do Zamoyskich, lecz nie wchodziły w skład ordynacji. We wsi, położonej zaledwie kilka kilometrów od Zamościa (przy drodze do Tomaszowa Lubelskiego), obozował Bohdan Chmielnicki.

Było to w 1648 r., gdy oblegał zamojską twierdzę, zaś w 1656 r. stacjonowało tu wojsko szwedzkie.

Na początku XIX wieku właścicielem Łabuniek był Michał Wielhoński. Od niego kupił je były prezes sądów szlacheckich we Lwowie, Stanisław Grzębski, który zaczął budować rezydencję. Jego córka, Teofila, żona szambelana austriackiego, dopilnowała ukończenia budowy. W czasie powstania listopadowego urządziła ona w pałacu szpital.

Jej syn, Władysław, w 1865 r. sprzedał majątek Teodorowi Kaszowskiemu. W tym czasie Łabuńki liczyły 728 mieszkańców (682 katolików, 27 prawosławnych i 9 protestantów).

1058 morgów urodzajnej ziemi uprawiało 68 rodzin.

Folwark, do którego należały jeszcze: Barchaczów, Brudek i Jatutów, stanowił jakby kombinat przemysłowo – rolny. W jego skład wchodziły młyny wodne, browar i duża gorzelnia. Podczas wojny pałac i przylegający do niego park uległy zniszczeniu, a mieszkańcy Łabuniek zostali wysiedleni (1942 r.).

Do wyzwolenia w pałacu mieściła się szkoła podstawowa. W 1947 r. zabytkiem zainteresował się miejscowy nauczyciel, Stanisław Strózik, którego staraniem budynek został częściowo wyremontowany.

Pośrodku pałacu jest portyk, wsparty na czterech kolumnach gotyckich. Ma charakterystyczne zwieńczenia. Zamiast typowego trójkątnego frontu, jest tam attyka. Pałacyk zaskakuje elewacją południową. Tutaj nad fasadą nie króluje portyk, ale niespotykany w dworach szlacheckich XVII i XIX w. taras. Wspiera się on na dziesięciu kolumnach. Z niego już tylko krok do ciągnącego się aż do rzeki Łabuńki parku.

W dawnych salonach pałacu dziś mieści się Zgromadzenie Misjonarzy Krwi Chrystusa. W oficynach powstał Dom Świętego Ducha i Hospicjum Santa Galla.

W latach dziewięćdziesiątych wybudowano w Łabuńkach szkołę podstawową i gimnazjum. Szkoła Podstawowa nosi imię Prymasa Stefana Wyszyńskiego.

We wsi działa Ochotnicza Straż Pożarna. Mieszkańcy zajmują się głównie rolnictwem i ogrodnictwem.

Zobacz też: Łabuńki Drugie