Ї (cyrylica)

Z Wikipedii

Ї, Її (ukr. ji) – litera alfabetu ukraińskiego oznaczająca dwugłoskę [ji], odpowiadająca więc dokładnie teoretycznemu dwuznakowi ЙІ. Jest kontynuacją analogicznej litery starocyrylickiej. Litera ta powstała przez umieszczenie nad literą І – zgodnie z grecką praktyką – diaerezy dla zaznaczenia, że litera ta w pozycji po samogłosce powinna być wymówiona jako [i], a nie zredukowana do [j]. W języku ukraińskim w takim połączeniu nastąpiło przejście [i] w [ji] i takiego też znaczenia nabrał znak Ї.

Wymowa [ji] w pozycji po samogłosce jest powszechna w językach słowiańskich – por. polskie zbroi [zbrɔji]. Jednakże na piśmie opozycja I - JI (Ї) występuje wyłącznie w językach czeskim, słowackim i ukraińskim, natomiast języki polski, białoruski i rosyjski do oznaczenia obu dźwięków [i] i [ji] używają tego samego znaku I (И).

W starej pisowni zachodnioukraińskiej litera Ї mogła występować również po spółgłosce, zastępując wówczas teoretyczny dwuznak ЬІ i oznaczając i zmiękczające. Dialekty zachodnioukraińskie jeszcze do połowy XX wieku rozróżniały bowiem i zmiękczające (pochodzące z dawnych ě, é, í) i i niezmiękczające oznaczane zwykłą literą І (pochodzące z dawnego ó). Ponieważ na Wschodzie Ukrainy opozycja ta nieodwracalnie zanikła, kompromisowa ortografia z 1928 r. wykluczyła takie użycie Ї, doprowadzając tym samym do likwidacji tego rozróżnienia również na Ukrainie Zachodniej.

[edytuj] Zobacz też

• І
• И
• Й
• Ё