Bitwa na Morzu Koralowym
Z Wikipedii
Bitwa na Morzu Koralowym to bitwa powietrzno-morska stoczona podczas II wojny światowej, w dniach 7 - 8 maja 1942 pomiędzy flotą amerykańską a japońską, na Morzu Koralowym, na północny wschód od Australii. Była to pierwsza bitwa morska, w której po obu stronach główną rolę odegrały lotniskowce, a uderzenia były wykonywane wyłącznie przez lotnictwo pokładowe, bez kontaktu okrętów między sobą.
Spis treści |
[edytuj] Podłoże
Po zdobyciu szeregu wysp i archipelagów w początkowej fazie działań II wojny światowej na Pacyfiku, w tym bazy morskiej Rabaul na Nowej Brytanii 23 stycznia 1942, japońskie dowództwo postanowiło opanować bazę Port Moresby na południowym wybrzeżu Nowej Gwinei. Baza ta stanowiła ostatni krok na drodze do Australii i jej opanowanie pozwoliłoby następnie zagrozić Australii. Operacja uzyskała kryptonim MO. Łącznie z Port Moresby miała być opanowana mała wysepka Tulagi u brzegu wyspy Florida w archipelagu Wysp Salomona w celu założenia na niej bazy wodnosamolotów.
Zespół operacyjny przeznaczony do tych zadań dowodzony był przez admirała Shigeyoshi Inouye - dowódcę 4. Floty i obejmował:
- grupę inwazyjną Port Moresby: 11 transportowców wojska w eskorcie niszczycieli i lekkiego krążownika "Yubari",
- grupę inwazyjną Tulagi,
- grupę wsparcia, mającą założyć bazę wodnosamolotów na Luizjadach
- siły osłony: lekki lotniskowiec "Shoho", 4 ciężkie krążowniki i 1 niszczyciel, dowodzone przez kontradmirała Aritomo Goto,
- zespół uderzeniowy: 2 duże lotniskowce "Shokaku" i "Zuikaku", 2 ciężkie krążowniki i 6 niszczycieli, dowodzone przez wiceadmirała Takeo Takagi,
- 6 okrętów podwodnych.
Siły osłony miały zapewniać bezpośrednią osłonę zespołowi inwazyjnemu Moresby, a zadaniem zespołu uderzeniowego było zniszczenie ewentualnie wykrytych amerykańskich lotniskowców.
W kwietniu Japończycy zajęli ważniejsze miejscowości na północnym wybrzeżu Nowej Gwinei. W tym czasie, alianci przewidywali możliwość ataku japońskiego na Port Moresby, opierając się częściowo na danych wywiadu. Udało im się także ocenić liczebność sił przeciwnika. Na wody Morza Koralowego, rozciągającego się pomiędzy wschodnim wybrzeżem Australii, południowym wybrzeżem Nowej Gwinei oraz łańcuchem archipelagów, w tym Wyspami Salomona i Nowymi Hebrydami, skierowano okręty amerykańskie które utworzyły zespół operacyjny TF 17. Jego trzon stanowiły dwa duże lotniskowce USS "Yorktown" i USS "Lexington", 6 krążowników amerykańskich i 2 australijskie i 12 niszczycieli. Dowódcą zespołu został kontradmirał Frank Jack Fletcher na okręcie flagowym "Yorktown".
W dniu 3 maja Japończycy zajęli wysepkę Tulagi na Wyspach Salomona, położoną u północnych brzegów Guadalcanalu. Dowiedziawszy się o tym, admirał Fletcher przypuścił 4 maja atak samolotów z "Yorktowna" na siły inwazyjne przy Tulagi. Zakończył się on, poniżej oczekiwań, jedynie zatopieniem starego niszczyciela "Kikuzuki" i uszkodzeniem kilku małych jednostek.
5 i 6 maja amerykański zespół manewrował na Morzu Koralowym na południe od Wysp Salomona, oczekując japońskiego zespołu inwazyjnego, który płynął z Rabaulu na południe, zamierzając opłynąć Nową Gwineę od wschodu przez archipelag Luizjadów. Tymczasem, japoński zespół uderzeniowy, na wieść o obecności amerykańskiej floty, płynął na południe z bazy Truk na Karolinach w kierunku Morza Koralowego. 6 maja znalazł się na Morzu Koralowym, na południe od Wysp Salomona. Oba zespoły wiedziały o swoim istnieniu, ale nie znały swojej pozycji.
[edytuj] Pierwsze uderzenia - 7 maja
7 maja rano amerykański samolot rozpoznawczy odkrył japońskie siły osłony zespołu inwazyjnego, zbliżające się do Luizjadów, jednakże omylił się biorąc je za siły główne. Wkrótce wysłano przeciw nim 91 samolotów z obu amerykańskich lotniskowców. Ku rozczarowaniu Amerykanów, zespół okazał się być jedynie małym lotniskowcem "Shoho", który został szybko zatopiony z większością załogi (638 ludźmi), otrzymując aż 7 trafień torpedami i 16 bombami, przy stracie jedynie 3 amerykańskich samolotów. Spowodowało to jednak zawrócenie zespołu desantowego i odłożenie japońskich planów inwazji Port Moresby.
Równocześnie, 7 maja rano japoński samolot rozpoznawczy popełnił podobną pomyłkę, biorąc duży zbiornikowiec floty USS "Neosho", odłączony od zespołu TF 17 w eskorcie niszczyciela USS "Sims", za lotniskowiec. Japońskie samoloty zespołu uderzeniowego, wysłane przeciwko nim, zatopiły niszczyciel i ciężko uszkodziły zbiornikowiec, który ostatecznie 11 maja został opuszczony przez załogę i zatonął. Wieczorem, w trudnych warunkach atmosferycznych, dwie eskadry - 27 japońskich samolotów z doświadczonymi załogami pod dowództwem kapitana Takahashi, wysłano na poszukiwanie amerykańskich lotniskowców, lecz lotnicy nie odnaleźli ich, wyrzucając uzbrojenie do morza. Dopiero podczas powrotu, Japończycy odnaleźli przypadkiem amerykańskie lotniskowce, lecz wzięli je omyłkowo w ciemności za własne. Po omyłkowej próbie podejścia do lądowania, wysłane w pogoń amerykańskie myśliwce zestrzeliły 9 samolotów, dalsze 13 rozbiło się już podczas nocnego lądowania na własnych lotniskowcach.
[edytuj] Bitwa sił głównych - 8 maja
8 maja rano obie strony wysłały samoloty rozpoznawcze, które odnalazły główne siły przeciwników, oddalone o ok. 175 mil. Praktycznie o tej samej porze, ok. godziny 9.15 wystartowały w przeciwnych kierunkach 84 samoloty amerykańskie i 69 japońskich. W skład obu zespołów wchodziły w większości bombowce nurkujące, poza tym samoloty torpedowe i myśliwce. Amerykański zespół składał się z bombowców nurkujących SBD Dauntless, samolotów torpedowych TBD Devastator i myśliwców F4F-3 Wildcat, japoński - z bombowców nurkujących Aichi D3A 'Val', samolotów torpedowych Nakajima B5N 'Kate' i myśliwców Mitsubishi A6M2 'Zero'.
Między godziną 11 a 12 amerykańskie bombowce nurkujące uszkodziły poważnie 3 bombami lotniskowiec "Shokaku", natomiast torpedy okazały się nieskuteczne z uwagi na zrzut ze zbyt dużej odległości (pilot bombowca z "Lexingtona" zginął podczas ataku, prawdopodobnie celowo zrzucając bombę ze zbyt małej wysokości dla pewności trafienia). Na lotniskowcu zginęło 109 osób, 114 odniosło rany. W ataku na "Zuikaku" przeszkodziły chmury, pod którymi się skrył.
Również po godzinie 11 zaczął się japoński atak. Amerykańskie myśliwce i użyte z konieczności w tej roli bombowce Dauntless oraz artyleria przeciwotnicza zestrzeliły kilka japońskich samolotów, w tym prowadzącego atak kapitana Takahashi, lecz nie były w stanie odeprzeć ataku. USS "Yorktown" został trafiony w pokład jedną bombą, która przebiła cztery pokłady i zabiła lub zraniła 66 ludzi, natomiast udało mu się uniknąć kilku innych oraz wymanewrować rzucone torpedy. Bliskie wybuchy bomb uszkodziły jednak nieco kadłub. Starszy i większy USS "Lexington", o mniejszych możliwościach manewrowych, został trafiony dwiema torpedami i kilkoma bombami, po czym ogarnął go pożar. Po godzinie 17 został opuszczony przez załogę, a następnie płonący okręt został dobity torpedami amerykańskiego niszczyciela USS "Phelps" ok. godziny 20. Zginęło na nim 216 ludzi spośród załogi.
Oba zespoły następnie wycofały się z Morza Koralowego, na którym pozostał wydzielony jeszcze 7 maja rano zespół trzech alianckich ciężkich krążowników admirała Johna Crace, pilnujący przejścia przez Luizjady w kierunku Port Moresby. 9 maja ocalałe lotniskowce obu stron próbowały jeszcze zlokalizować przeciwnika, ale bezskutecznie.
[edytuj] Podsumowanie
Porównanie strat obu stron wskazywało na niewielkie zwycięstwo Japończyków, którzy zatopili duży lotniskowiec, a także duży zbiornikowiec floty i niszczyciel, tracąc jeden lekki lotniskowiec. Jednakże, wynik bitwy nie był jednoznaczny. Przede wszystkim, na skutek bitwy na Morzu Koralowym Japończycy zostali zmuszeni do poniechania zamiaru inwazji morskiej Port Moresby. Po raz pierwszy też aliantom udało się powstrzymać niepokonany dotychczas pochód Japończyków, zadając im przy tym straty i topiąc pierwszy lotniskowiec. Co okazało się istotne, lotniskowiec "Shokaku" na skutek poważnego uszkodzenia i "Zuikaku" na skutek braków w samolotach i personelu latającym, nie wzięły udziału w kolejnej bitwie - o Midway 4-6 czerwca 1942, zakończonej klęską Japonii i uznawanej za punkt przełomowy w wojnie na Pacyfiku. Z drugiej strony, uszkodzony USS "Yorktown" został dzięki wielkiemu wysiłkowi ekip remontowych pospiesznie wyremontowany w Pearl Harbor na czas, żeby wziąć udział w bitwie o Midway. Co jest również istotne, Japończycy utracili w bitwie pewną liczbę samolotów z wyszkolonymi załogami, które szczególnie trudno było uzupełnić.
Należy jeszcze wspomnieć, że podjęta później od lipca 1942 próba opanowania Port Moresby od strony lądu, trudno dostępnym szlakiem Kokoda z północnego wybrzeża Nowej Gwinei, nie powiodła się i została odparta w ciężkich walkach przez wojska australijskie i amerykańskie do stycznia 1943.
[edytuj] Bibliografia
- Zbigniew Flisowski, Od Morza Koralowego po Midway, Poznań 1988
