Bitwa nad Bzurą

Z Wikipedii

Bitwa nad Bzurą Kampania wrześniowa 1939
Sytuacja na froncie przed 14 września 1939
Data	9 - 22 września 1939, bitwa w Puszczy Kampinoskiej trwała do 24 września
Miejsce	wzdłuż Bzury, rejon Kutna
Wynik	wygrana Niemców
Terytorium	II Rzeczpospolita
Strony konfliktu Polska III Rzesza Dowódcy Tadeusz Kutrzeba Władysław Bortnowski Gerd von Rundstedt Johannes Blaskowitz Siły 8 dywizji piechoty, 2-4 brygady kawalerii 12 dywizji piechoty, 5 dywizji pancernych i zmotoryzowanych Straty 15,000 poległych, 50,000 rannych, 100,000 jeńców (gł. ranni) 6,000 do 8,000 poległych

WBK w galopie przez Sochaczew. Bitwa nad Bzurą. Wrzesień 1939

Wielkopolska Brygada Kawalerii w bitwie nad Bzurą

Piechota 18pp w natarciu

Bitwa nad Bzurą inaczej zwana bitwą pod Kutnem rozegrała się w dniach 9-22 września 1939 roku. Była to największa bitwa podczas wojny obronnej Polski. Została stoczona przez dwie polskie armie "Poznań" (gen. Tadeusz Kutrzeba) i "Pomorze" (gen. Władysław Bortnowski) z niemieckimi 8 Armią i 10 Armią z Grupy Armii Południe ("Süd").

Dowodzący całością generał dywizji Tadeusz Kutrzeba dla zapewnienia sobie sprawnego odwrotu na Warszawę, zatrzymał się i skierował przeciw niemieckim 8 i 10 Armii.

[edytuj] Bitwa

Bitwa miała trzy główne fazy:

• I faza - natarcie Polaków na Stryków (9-12 września)
• II faza - natarcie Polaków na Łowicz (13-15 września)
• III faza - odwrót w kierunku Warszawy, w czasie którego polskie siły uległy rozbiciu.

W I fazie zgrupowanie uderzeniowe Grupy Armii Poznań-Pomorze, którego trzon stanowiła Grupa Operacyjna pod dowództwem gen. bryg. Edmunda Knoll-Kownackiego(skład: 14 Dywizja Piechoty (14 DP), 17 Dywizja Piechoty (17 DP), 25 Dywizja Piechoty (25 DP), 7 Pułk Artylerii Ciężkiej), osłaniana od wschodu przez Wielkopolską Brygadę Kawalerii (dowódca gen. bryg. Roman Abraham), a od zachodu przez Grupę Operacyjną Kawalerii gen. bryg. Stanisława Grzmota-Skotnickiego (skład: Podolska Brygada Kawalerii, Pomorska Brygada Kawalerii, 7 Batalion Strzelców), zaatakowało maszerującą wzdłuż prawego brzegu Bzury, na północnym skrzydle 8 Armii niemieckiej (dowódca gen. piech. Johannes von Blaskowitz), 30 Dywizję Piechoty, która w ciągu 3 dni została pobita, ponosząc ciężkie straty (w tym ranny dowódca gen. mjr Kurt Briesen) zepchnięta na południe. Zdobyto Łęczycę, Piątek, Uniejów, Walewice, docierając do linii Ozorków-Stryków. W następstwie tego Niemcy musieli ściągnąć początkowo całe siły 8 Armii (X Korpus Armijny: 24 DP, pozostałości 30 DP; XIII Korpus Armijny: 10 DP, 17 DP oraz 221 DP z odwodu Grupy Armii "Południe"), a potem skierowali do bitwy nad Bzurą główne siły 10 Armii, w tym XVI Korpus Armijny spod Warszawy, XV Korpus Armijny i XIV Korpus Armijny. Polacy, po wprowadzeniu do walki 11 września na kierunku Łowicz–Głowno Grupy Operacyjnej gen. bryg. Mikołaja Bołtucia (skład: 4 Dywizja Piechoty, 16 Pomorska Dywizja Piechoty), zaatakowali i zdobyli Łowicz znajdujący się na wschodnim skrzydle bitwy i wyrzucili z niego niemiecką 24. Dywizję Piechoty, która nie zdążyła jeszcze przygotować się do obrony^[1]. W nocy z 12 na 13 września siły polskie zostały wycofane na lewy brzeg Bzury.

W II fazie gen. dyw. Tadeusz Kutrzeba zdecydował o ataku w kierunku Skierniewic. Natarcie miała wykonać Armia "Pomorze" pod dowództwem gen. dyw. Władysława Bortnowskiego (skład: 26. Dywizja Piechoty; GO gen. Bołtucia: 4 DP, 16 DP). Pod osłoną natarcia na Skierniewice, pozostałe siły Armii Poznań miały się przegrupować: Grupa Operacyjna (GO) gen. Abrahama (Wielkopolska Brygada Kawalerii, Podolska Brygada Kawalerii) nad dolną Bzurę; Grupa Operacyjna gen. Knoll-Kownackiego (w poprzednim składzie) na podstawy wyjściowe do natarcia w rejonie Sochaczewa. 14 września GO Bołtucia musiała ponownie zaatakować, opuszczony dzień wcześniej, a teraz silnie obsadzony przez Niemców Łowicz. W krwawych walkach oddziałom tym udało się sforsować Bzurę i zagrozić niemieckim pozycjom. Całkowitą tragedią zakończył się natomiast atak 26 DP na wschód od Łowicza. Rozwijające się pod ciężkim niemieckim ogniem natarcie zostało wstrzymane w godzinach południowych na (przedwczesny?) rozkaz (najprawdopodobniej przeżywającego załamanie nerwowe) gen. Bortnowskiego (gen. Bołtuć wnioskował w związku z tym o odebranie gen. Bortnowskiemu dowodzenia), na podstawie niesprawdzonych informacji o marszu niemieckich oddziałów pancernych w rejon Sochaczewa. Cała 26 DP wraz z częścią 16 DP odpłynęła na północny brzeg Bzury, ponosząc niewspółmierne i niepotrzebne straty w ludziach i uniemożliwiając oddziałom Bołtucia sukces w rejonie Łowicza (atak na Łowicz). Pod koniec dnia gen. Bortnowski wydał kolejny, nie konsultowany z gen. Kutrzebą, defensywny rozkaz o odwrocie całości sił Armii Pomorze na lewy brzeg Bzury.

W III fazie bitwy, 16-18 września dowodzący polskimi oddziałami podjęli decyzję o próbie przerwania okrążenia w celu przebicia się do Warszawy. Miał do tego doprowadzić atak pomiędzy Sochaczewem a Witkowicami. W odpowiedzi Niemcy rozpoczęli kontrnatarcie z rejonu Sochaczewa oraz ataki lotnicze bombowców na polskie pozycje. Do okolic Puszczy Kampinoskiej udało się przebić 50 tys. żołnierzom, do niewoli dostało się ok. 100 tys.

Bitwa nad Bzurą była jedyną przeprowadzoną na tak wielką skalę operacją zaczepną przeciwko III Rzeszy aż do 1941 roku.

Polskie działko przeciwlotnicze i zbombardowana kolumna podczas bitwy nad Bzurą

pamiątkowy obelisk w Orłowie

[edytuj] Bibliografia

• Ignacy Bukowski Z minionych lat : wspomnienia oficera sztabu wyd. MON Warszawa 1974.
• Apoloniusz Zawilski Bitwy polskiego Września wyd. Łódzkie 1989/1990 ISBN 83-218-0217-4 ISBN 83-218-0817-4
• Piotr Bauer, Bogusław Pawlak Armia Poznań w wojnie obronnej 1939 wyd. Poznańskie 1983 ISBN 83-210-0385-0
• Konrad Ciechanowski Armia "Pomorze" 1939 wyd. MON Warszawa 1982 ISBN 83-110-6793-7

[edytuj] Przypisy

1. ↑ Paweł Piotr Wieczorkiewicz: Kampania 1939 roku. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 2001. ISBN 83-88072-53-6. 

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Rekonstrukcja Bitwy nad Bzurą (16-18 września 2005 r.) - zdjęcia i informacja