25 Dywizja Piechoty (II RP)

Z Wikipedii

25 (Kaliska) Dywizja Piechoty (25 DP) – wielka jednostka piechoty Wojska Polskiego II RP.

Spis treści 1 Formowanie 2 Dywizja w kampanii wrześniowej 2.1 Działania zbrojne 2.2 Obsada personalna Kwatery Głównej 2.3 Ordre de Bataille 3 Obsada personalna Dowództwa 4 Odtworzenie dywizji w ramach AK 5 Bibliografia 6 Zobacz też

[edytuj] Formowanie

Nawiązująca do powstańczej tradycji kaliska Dywizja Piechoty została sformowana w 1921 w trakcie reorganizacji sił zbrojnych.

Powstała w wyniku wydzielenia z innych dywizji określonych pułków piechoty:

• 29 pułk piechoty - wydzielony z 10 DP DOK IV Łódź — do garnizonu Kalisz
• 56 pułk piechoty - wydzielony z 14 DP DOK nr VII Poznań — do garnizonu Krotoszyn
• 60 pułk piechoty - wydzielony z 15 DP DOK nr VIII Toruń — do garnizonu Ostrów Wlkp.

[edytuj] Dywizja w kampanii wrześniowej

[edytuj] Działania zbrojne

25 Dywizja Piechoty pod dowództwem gen. bryg. Franciszka Altera wchodziła w skład Armii "Poznań" gen. Tadeusza Kutrzeby.

1 września 56 pp bronił skutecznie Krotoszyna przed niemieckim 183 pułkiem Landwehry. Natomiast 3 batalion 55 pp został wyparty z Rawicza przez oddziały niemieckiej Straży Granicznej, lecz z pomocą Wielkopolskiej Brygady Kawalerii udało się odrzucić wroga. Z kolei 1 batalion 55 pp bronił skutecznie Leszna.

Przez następne dni dywizja znajdowała się w odwrocie wraz z resztą Armii. 8 września, wchodząc w skład GO "Koło", zajmowała pozycje wyjściowe, aby następnego dnia wziąć udział w bitwie nad Bzurą, uderzając na miejscowość Ozorków. Dywizja została wcześniej wzmocniona 69 pp z 17 DP.

9 września rano jeden batalion z 69 pp zaatakował Łęczycę, lecz został odrzucony. Natomiast jedna kompania zdobyła i utrzymała pobliski Tum. Wieczorem dywizja uderzyła całością sił i - łamiąc opór wroga - wdarła się do Łęczycy, którą zdobyła koło północy.

Następnego dnia wyszła z Łęczycy i odrzuciła niemieckie oddziały na odległość od 8 do 10 km od miasta. Po południu dywizja napotkała jednak na silny opór niemiecki pod Sierpowem, Leśmierzem, Solną Małą i Mętlewem, gdzie została zatrzymana. 12 września dywizja prowadziła dalsze zacięte walki o folwark Wróblew i Solcę Wielką i dopiero po południu udaje jej się złamać niemieckie linie oporu i dojść do przedmieść Ozorkowa.

W nocy z 12 na 13 września na rozkaz dowódcy Armii 25 DP zaczęła się wycofywać z zajmowanych pozycji.

17 września dywizja forsowała Bzurę pod Brochowem. Udało jej się przebić do Puszczy Kampinoskiej, zachowując mimo dużych strat zwartość bojową.

19 września pod Palmirami dywizja zebrała się w składzie 3 niepełnych pułków i dwóch baterii artylerii. Miała przedzierać się do Warszawy przez Młociny, Buraków i Łomianki. Ubezpieczenia dywizyjne wyrzuciły śmiałym atakiem Niemców ze wsi Dabrowa, gdzie zniszczono kilka czołgów i dział.

Przez cały dzień 20 września dywizja zbierała siły i zajmowała obronę w rejonie Młocin i Burakowa. 21 września odpierała ataki niemieckiej 24 DP. Polacy wyparci zostali ze swoich pozycji dopiero po całkowitym zniszczeniu 1 i 3 batalionu 29 pp. W kilku miejscach udało im się także rozerwać obronę 56 pp i 60 pp.

Następnego dnia polskie oddziały musiały się wycofać na nowe pozycje. Udało się jej przebić do Warszawy, gdzie - po wejściu w skład Armii "Warszawa" - przeszła do odwodu i stanęła w rejonie ulic 3 Maja i Marszałkowskiej.

Walczyła w obronie Warszawy do jej kapitulacji 28 września, zyskując sobie wysokie uznanie dowództwa Armii "Warszawa".

[edytuj] Obsada personalna Kwatery Głównej

• Dowództwo
  • dowódca dywizji - gen. bryg. Franciszek Ksawery Alter
    • oficer ordynansowy - ppor. rez. Marian Nowicki
  • dowódca piechoty dywizyjnej - płk Julian Skokowski
    • oficer sztabu - mjr Michał Augustyn Chrupek
  • dowódca artylerii - ppłk Antoni Wereszyński
    • oficer sztabu - kpt. Kazimierz Budzianowski
    • oficer służby wywiadowczej artylerii - ppor. rez. Józef Bembel
    • oficer łączności - por. Zygmunt Wroniecki
    • oficer łącznikowy - kpt. Leon Horodyski
    • referent - ppor. rez. Zbigniew Kowalczewski
  • dowódca saperów dywizyjnych - kpt. Czesław Kiełczewski
  • dowódca kawalerii dywizyjnej - rtm. Antoni II Paszkowski
  • szef służby sprawiedliwości - kpt. Antoni Łukasik
• Sztab
  • szef sztabu - mjr dypl. Edward Marceli Ostrowski
    • oficer operacyjny - kpt. dypl. Bolesław Wojtowicz
    • pomocnik oficera operacyjnego - kpt. Stanisław Kazimierz Gliński
    • oficer wywiadowczy - kpt. Czesław Jewasiński
    • oficer wywiadowczy - por. Aleksander Kapałka
    • dowódca łączności - mjr Jan Tomasz Stengert
    • kierownik kancelarii - ppor. rez. S. Kwiatkowski
    • kwatermistrz - kpt. dypl. Witold Kopytyński
      • pomocnik kwatermistrza - kpt. Fryderyk Ombach
      • pomocnik kwatermistrza - ppor. rez. Wacław Kamiński
      • szef służby uzbrojenia - kpt. Mieczysław Marcin Zulikowski
        • referent - por. rez. Antoni Maciejak
        • referent - por. rez. Ignacy Cieślak
        • referent - ppor. rez. Bohdan Szykulski
      • szef sanitarny - mjr dr Tadeusz Frydrychowicz
        • referent - mjr rez. dr Władysław Nowak
      • dowódca żandarmerii - ppor. rez. Zbigniew Kempiński
      • dowódca taborów - kpt. Stefan Tomanowski
        • oficer dyspozycyjny - ppor. rez. Roman Palacz
      • szef służby weterynaryjnej - kpt. Eugeniusz Warnicki
      • szef służby duszpasterskiej - ks. kapelan Wojciech Rojek
      • komendant Kwatery Głównej - kpt. Kazimierz Wężyk
        • płatnik - ppor. rez. Edward Szmydt
        • oficer żywnościowy - ppor. rez. Tadeusz Michał Tarchalski
        • dowódca kompanii gospodarczej - ppor. rez. Tadeusz Adam Pałęcki
• Sąd Polowy 25 DP
  • szef sądu - kpt. Antoni Łukasik
  • sędzia - por. rez. Ludwik Gołaszewki
  • sędzia - ppor. rez. Stefan Stroiński

[edytuj] Ordre de Bataille

• 29 Pułk Strzelców Kaniowskich
• 56 Pułk Piechoty Wielkopolskiej
• 60 Pułk Piechoty Wielkopolskiej
• 25 Kaliski pułk artylerii lekkiej
• 25 Dywizjon Artylerii Ciężkiej - kpt. Edmund Wołkowiński
• 25 Bateria Artylerii Przeciwlotniczej Motorowa Typ A - kpt. Kazimierz Żniński
• 25 Batalion Saperów - kpt. Czesław Kiełczewski
• 25 Kompania Telefoniczna
• Szwadron Kawalerii Dywizyjnej - rtm. Antoni II Paszkowski
• Kompania Kolarzy
• Samodzielna Kompania Karabinów Maszynowych i Broni Towarzyszącej
• Pluton Pieszy Żandarmerii Nr 25 - ppor. rez. Zbigniew Kempiński
• Ambulans Weterynaryjny - kpt. rez. Klemens Wicentowicz

[edytuj] Obsada personalna Dowództwa

dowódcy dywizji:

• gen. bryg. Jan Karol Wróblewski 1921-1924
• gen. bryg. Michał Karaszewicz-Tokarzewski 1929-1932
• gen. bryg. Franciszek Alter 1935-1939

dowódcy piechoty dywizyjnej:

• gen. bryg. Maciej Puchalak 1922-1926 (→ stan spoczynku)
• płk dypl. Wilhelm Lawicz-Liszka XII.1930 - XI.1934 (→ pomocnik dowódcy OK Nr X)
• płk dypl. Stefan Kossecki I.1935-VII.1939 (→ dowódca 18 DP)
• płk Julian Skokowski 1939

szefowie sztabu:

• płk SG Erwin Emil Juliusz Więckowski
• mjr dypl. Edward Marceli Ostrowski

[edytuj] Odtworzenie dywizji w ramach AK

W wyniku przeprowadzania akcji odtwarzania przedwojennych jednostek wojskowych w 1944 powstała 25 Dywizja Piechoty AK (Okręg Łódź).

[edytuj] Bibliografia

• Tadeusz Jurga: Wojsko Polskie : krótki informator historyczny o Wojsku Polskim w latach II wojny światowej. 7, Regularne jednostki Wojska Polskiego w 1939 : organizacja, działania bojowe, uzbrojenie, metryki związków operacyjnych, dywizji i brygad. Warszawa : Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1975.

[edytuj] Zobacz też