Bitwa pod Salichą

Z Wikipedii

Współczesny szkic bitwy

Bitwa pod Salichą – bitwa stoczona 26 maja 1863 r. pomiędzy wojskami polskimi dowodzonymi przez gen. Edmunda Różyckiego a rosyjskim odziałem karnym z kpt. Łomonosowem na czele. Jedno z najbardziej błyskotliwych zwycięstw oręża polskiego w czasie tzw. "Kampanii Różyckiego" i całego powstania styczniowego.

[edytuj] Przyczyny bitwy

Umowa, jaką zawarł dowódca mającej się tworzyć partyzantki powstańczej na Ukrainie, gen. Edmund Różycki, z powołanym przez Rząd Narodowy w Warszawie na wodza naczelnego ziem ruskich, gen. Józefem Wysockim, uzależniała wybuch powstania od przysłania przez tego ostatniego silnych posiłków z terenów wschodniej Galicji. Wybuch powstania wyznaczono na datę 8 maja. Tegoż dnia gen. Różycki na czele roty kawalerii wyruszył z Żytomierza w stronę Galicji, licząc na rychłe wsparcie Wysockiego, co jednak nie następowało. Czas mijał, i mimo iż Złota Hramota przyjmowana była życzliwie, oddział Różyckiego nie powiększał się liczebnie, a wszystkie pozostałe partyzantki, w tym kijowska zostały rozbite w przeciągu niespełna dwóch tygodni. Sytuacja pomału stawała się dramatyczna, ponieważ na znajdującego się w okolicach Starokonstantynowa Różyckiego maszerowały w pewnym momencie trzy oddziały rosyjskie, co w każdej chwili mogło zakończyć się dla jazdy wołyńskiej całkowitą klęską. 26 maja, mając odciętą drogę odwrotu, stojąc niedaleko wsi Salicha, natknęła się ona na znacznie liczniejszy oddział rosyjski.

[edytuj] Przebieg bitwy

Według Mariana Dubieckiego, sekretarza Rusi w Rządzie Narodowym, autora szkicu biograficznego o Edmundzie Różyckim, w bitwie pod Salichą po stronie polskiej walczyło ok. 260 osób (5 szwadronów, z czego trzy niekompletne). Informacje tę potwierdza Franciszek Rawita-Gawroński, autor monumentalnego dzieła Rok 1863 na Rusi. Rosjanie dysponowali trzema rotami kawalerii i 120 kozakami, w sumie 720 ludźmi, czyli siłami 3-krotnie większymi od polskich. Ustawiwszy swoje wojsko w dwuszeregu, zanim moskiewska piechota zdążyła zsiąść z wozów, Różycki wydał swoim szwadronom rozkaz ataku. Te, mimo iż musiały przebiec około kilometra pod ogniem tyralierów, dosłownie wyrąbały sobie drogę lancami, rozbijając doszczętnie czworobok, w którym ustawił się nieprzyjaciel. Do anegdotycznych należy opowieść o kapitanie Michnowie, dowódcy drugiej kompanii, który ze strchu przed Polakami schronił się pod mostem znajdującym się we wsi. Po pewnym czasie nadeszły posiłki rosyjskie w sile 3 rot (600 ludzi), jednakże widząc ogrom klęski, nie odważyły się one atakować powstańców, którzy w dwa dni później, nie doczekawszy się odsieczy, weszli na terytorium austriackie, gdzie Różycki zarządził rozwiązanie oddziału.

[edytuj] Znaczenie bitwy

Jakkolwiek kampania Różyckiego nie przyniosła Polsce upragnionej niepodległości, znaczenie jej było ogromne: jazda wołyńska literalnie "schodziła ze sceny niepokonana", stoczywszy 8 potyczek, z których bitwa pod Salichą, przez rozmiary i przewagę wojsk nieprzyjacielskich, weszła do historii powstania styczniowego na równi ze starciami pod Chruśliną czy Żyrzynem. Wpisuje się ona w szeroki kontekst walki z rosyjską okupacją, stanowiąc dla przyszłych pokoleń wzór męstwa i odwagi.

[edytuj] Bibliografia

• Dubeicki M., Edmund Różycki, (Kraków, 1895)
• Łossowski P., Młynarski Z., Rosjanie, Białorusini i Ukraińcy w Powstaniu Styczniowym, (Wrocław, 1959)
• Kieniewicz, S., Historia Polski 1795-1918, (Warszawa, 2002)
• Kieniewicz, S., Powstanie Styczniowe, (Warszawa, 1983)
• PSB