Bristol Beaufighter

Z Wikipedii

Bristol Beaufighter Mk X
Dane podstawowe
Państwo	Wielka Brytania
Producent	Bristol Aeroplane Company
Typ	ciężki myśliwiec dalekiego zasięgu, szturmowy, torpedowy
Konstrukcja	metalowa, półskorupowa
Załoga	2 (pilot i obserwator)
Historia
Data oblotu	17 czerwca 1939
Dane techniczne
Napęd	2 × Bristol Hercules XVII, 14-cylindrowy gwiazdowy
Moc	1770 KM
Wymiary
Rozpiętość	17,65 m
Długość	12,6 m
Wysokość	4,84 m
Powierzchnia nośna	19,79 m²
Masa
Własna	7080 kg
Startowa	11540 kg
Osiągi
Prędkość maksymalna	512 km/h na pułapie 3048 m
Prędkość wznoszenia	490 m/min
Pułap	5800 m
Zasięg	2816 km
Dane operacyjne
Uzbrojenie
4 × działko Hispano kal. 20 mm wersja myśliwska: 6 × karabin maszynowy kal 7,7 mm (.303 cala) 8 × pocisk rakietowy RP-3 lub 2 × bomba 453 kg wersja torpedowa: 1 × Vickers K kal 7,7 mm, obrotowy obserwatora 1 × torpeda kal. 457 mm

Bristol Beaufighter - ciężki, dwusilnikowy samolot myśliwski, konstrukcji brytyjskiej, z okresu II wojny światowej.

Spis treści 1 Historia 2 Wersje 3 Użycie samolotów Bristol Beaufighter 4 Cechy lotno-pilotażowe

[edytuj] Historia

Powstał jako modyfikacja samolotu bombowo-torpedowego Bristol Beaufort. W przeciwieństwie do Beauforta, Beaufighter okazał się bardzo udanym samolotem używanym na prawie wszystkich frontach II wojny światowej w roli myśliwca nocnego, samolotu szturmowego, a także samolotu torpedowego. Samolot został skonstruowany jako prywatny projekt firmy Bristol Aeroplane Company zgodnie ze specyfikacją F.11/37 opublikowaną przez brytyjskie Ministerstwo Lotnictwa. Pierwszy lot prototypu odbył się 17 czerwca 1939 roku, zaledwie osiem miesięcy po rozpoczęciu prac projektowych. Tak krótki okres powstania maszyny wskazuje, że w dużej mierze musiał się on opierać na poprzedniej konstrukcji. Zamówienie na 300 egzemplarzy nowego samolotu zostało złożone już na dwa tygodnie przed pierwszym lotem.

Różnice w konstrukcji pomiędzy Beaufortem, a Beaufighterem były stosunkowo niewielkie. Nowy myśliwiec wykorzystywał prawie niezmieniony kadłub bombowca, niezmieniony został także ogon i w znacznej mierze skrzydła. Najpoważniejszą różnicą była zmiana silników Bristol Taurus na znacznie mocniejsze Bristol Hercules. Ze względu na większe wibracje, konieczne było inne rozwiązanie mocowania nowych silników do skrzydeł polegające na znacznym wysunięciu ich przed krawędź natarcia skrzydeł. Taki sposób zamocowania jednostek napędowych spowodował przesunięcie środka ciężkości samolotu do przodu i aby temu zaradzić usunięto dużą część dziobu maszyny, która w bombowcu Beaufort pełniła rolę kabiny celowniczego. Poprzez taką modyfikację kadłuba, Beaufigther uzyskał bardzo charakterystyczną sylwetkę z wysuniętymi przed dziób maszyny śmigłami.

Najpoważniejszą zmianę w samym kadłubie było zabudowanie komory bombowej i umieszczenie tam strzelających do przodu czterech działek Hispano-Suiza kalibru 20 mm.

Jako samolot myśliwski Beaufighter posiadał dość znaczną masę około 7000 kg i dość małą prędkość maksymalną, ale był to jedyny samolot tego typu, który był wówczas dostępny dla RAF-u (z powodów problemów z silnikami nie podjęto wówczas produkcji znakomicie rokującego Whirlwinda).

Innym powodem sukcesu Beaufightera był szczęśliwy dla niego zbieg okoliczności iż zaczął on schodzić z linii produkcyjnej w tym samym czasie kiedy pojawił się pierwszy angielski radar lotniczy. Ponieważ główne uzbrojenie Beaufightera zamontowane było w komorze bombowej, część nosowa była praktycznie pusta i można tam było bez problemu umieścić bardzo dużą aparaturę radarową i odpowiednie anteny. Zamontowanie radaru jeszcze bardziej zwiększyło wagę myśliwca (do ponad 9000 kg), ale nadal był on wystarczająco szybki, aby bez problemu przechwytywać niemieckie bombowce.

W miarę pojawiania się ulepszonych wersji silnika Hercules montowano je w nowych egzemplarzach Beaufightera. Zastosowanie nowszych jednostek napędowych nie zmieniło w znaczący sposób osiągów maszyny, skutkując jedynie wzrostem udźwigu uzbrojenia. Po wejściu do służby znakomitych De Havilland Mosquito samoloty te przejęły zadania myśliwców nocnych, a cięższe Beaufightery zostały przesunięte do zadań patrolowych (poszukiwanie okrętów podwodnych i zwalczania żeglugi nieprzyjaciela) i szturmowych.

[edytuj] Wersje

Mk. I

Pierwsza wersja produkowana seryjnie. Weszła do służby jesienią 1940 roku. Napędzana była silnikami gwiazdowymi Bristol Hercules III, każdy o mocy 1044 kW (1400 KM). Osiągał prędkość 497 km/h na wysokości 4572 m, chociaż oczekiwano że będzie ona wynosiła 540 km/h, czyli dorówna prędkości Hawker Hurricane. Pierwsze 50 egzemplarzy wersji Mk. I było uzbrojonych w 4 działka kal. 20 mm. W następnych maszynach dodano 6 km kal. 7,7 mm w skrzydłach. W ostatnich 120 maszynach wersji Mk. I zamontowano silnik Hercules XI. Łącznie wyprodukowano 300 maszyn wersji Mk. I. Samolot niezbyt dobrze nadawał się do roli dziennego myśliwca, a ponieważ zwiększała się ilość nalotów nocnych na Wyspy, przerobiono go na nocnego myśliwca montując w jego nosie radar AI Mk. IV i w służbie zastąpił w tej roli Blenheim Mk. IF. Z chwilą opracowania podwersji IC wersję tę oznaczono Mk.IF. Podwersja Mk.IC, morska, przeznaczona była do służby w Coastal Command. Samoloty te wyposażano w możliwość przenoszenia bomb i wykorzystywano do ataków na cele nawodne (np. statki) jak też naziemne. W wersji Mk. IC usuwano karabiny w skrzydłach i w ich miejsce montowano dodatkowe zbiorniki paliwa.

Mk. II

Z uwagi na trudności w dostępie do silników gwiazdowych Hercules (priorytet miały bombowce napędzane tymi silnikami), rozpoczęto prace nad wersją napędzaną silnikiem rzędowym chłodzonym cieczą Rolls-Royce Griffon. Ponieważ jednak i w tym wypadku priorytet miały bombowce Barracud, wersję tę wyposażono ostatecznie w silniki rzędowe chłodzone cieczą Rolls-Royce Merlin XX o mocy 1280 KM przejąte z linii produkcyjnej dla bombowca Lancaster łącznie z jego okaptowaniem. Produkowano tylko wersję nocnego myśliwca Mk. IIF. Wersja ta, pomimo słabszych silników, była szybsza od wersji Mk. IF na dużych wysokościach, ale z drugiej strony wydłużyła się droga startu. Ponadto z uwagi na innych kształt osłon silnika i rozkład mas w samolocie znacznie pogorszyły się jego właściwości lotne, a zwłaszcza stateczność podłużną. Z tego powodu na ostatnich egzemplarzach zamontowano przed statecznikiem pionowym dodatkową płetwę. Zmianę tę zastosowano też na ostatnich egzemplarzach wersji Mk. I. Dowództwo Fighter Command zrezygnowało jednak z tej modyfikacji dla swoich nocnych myśliwców uważając, że samoloty te stają się zbyt stabilne jak dla swoich zadań nocnego myśliwca. Zmianę tę miały wersje produkowane dla Coastal Command.

Mk.III

Wersja eksperymentalna z potrójnym statecznikiem pionowym. Nigdy nie produkowana seryjnie.

Mk. IV

Jak wersja Mk.III ale napędzana silnikami Rolls-Royce Griffon. Też nie produkowana seryjnie.

Mk.V

Jak wersja Mk.II wyposażona w grzbietową wieżyczkę Boulton-Paul z 4 km. Zbudowano 4 egzemplarze.

Mk. VI

Nowa wersja, produkowana od wiosny 1942 roku, była napędzana silnikami Hercules VI o mocy 1230 kW (1650 KM) każdy. Produkowano dwie odmiany Mk. VIC - morską - dla Coastal Command oraz Mk.VIF, nocny myśliwiec, wyposażoną w radar AI Mk.VIII. Pod koniec 1942 roku Mk.VIC wyposażono w możliwość przenoszenia jednej torpedy. Tak zmodyfikowane egzemplarze oznaczono Mk.VIC (ITF) - interim torpedo fighters. Samoloty te zastąpiły w tej roli samoloty Beaufort.

Mk. VII

Wersja tylko w stadium projektu z nowymi silnikami i 4 łopatowymi śmigłami.

Mk. VIII i Mk.IX

Oznaczenie przeznaczone dla wersji mających być produkowanych w Australii. Nie zbudowano ani jednego egzemplarza.

TF Mk. X

Ponieważ silniki Hercules VI montowane na wersji Mk.VIC najlepsze osiągi miały na dużych wysokościach, a większość zadań jakie wykonywała ta wersja miała miejsce na małych wysokościach, opracowano nową wersję silnika Hercules XVII o mocy 1294 kW (1735 KM) już na wysokości 152 m. Silniki te zamontowano na płatowcu Mk.VIC i nową maszynę oznaczono jako TF Mk.X, znaną też pod nazwą Torbeau. Załoga tej wersji składała się zazwyczaj z 2 osób ale można było też trzecią osobę do pomocy przy zrzucie torpedy. Dzięki nowemu wyposażeniu elektronicznemu zdolny on był wykonywać ataki torpedowe z poziomu grzbietu fal morskich. W wersji tej usunięto 6 karabinów ze skrzydeł i w ich miejsce zamontowano dodatkowe zbiorniki na paliwo co pozwoliło zwiększyć zasięg maszyny. W osłonie obserwatora zamontowano jeden km do obrony przed atakami z tyłu. Zwiększono też zapas amunicji dla działek z 240 do 283 pocisków na działko. Już na niektórych egzemplarzach wersji Mk. VIC montowano pod skrzydłami uchwyty dla 2 bomb po 114 kg albo 8 rakiet. Stało się to standardem w wersji Mk. X.

TF Mk. XI

Ostatnia wersja brytyjska. Miała ona wzmocnione skrzydła, dzięki czemu pod każdym skrzydłem mogła przenosić bombę o masie do 455 kg. Ta zmianę wprowadzono też w ostatnich schodzących z linii produkcyjnej egzemplarzach wersji Mk.X.

Mk. XII

Wersja tylko w fazie projektu. Miała być wyposażona w nowe silniki Hercules 27 oraz mieć możliwość przenoszenie dodatkowych odrzucanych zbiorników paliwa albo bomb 455 kb pod skrzydłami.

Mk. 21

Produkowana w Australii wersja bazująca na Mk. X. Napędzana była silnikami Hercules XVIII. Wyposażona była w autopilota, pod skrzydłami mogła przenosić bomby do 117 kg albo rakiety. Uzbrojenie stanowiło 4 działka kal. 20 mm w kadłubie oraz 4 km 12,7 mm w skrzydłach. Nie była wyposażona w radar. Wyprodukowano 365 egzemplarzy.

[edytuj] Użycie samolotów Bristol Beaufighter

Samoloty Bristol Beaufighter były używane przez 53 dywizjony RAF-u, w tym przez polski 307. Dywizjon Lwowskich Puchaczy i 15 dywizjonów Royal Navy. Ponadto maszyny tego typu wykorzystywały siły powietrzne krajów należących do Wspólnoty Narodów w tym Królewskie Australijskie Siły Powietrzne (RAAF), Królewskie Kanadyjskie Siły Powietrzne, Królewskie Siły Powietrzne Nowej Zelandii i Królewskie Siły Powietrzne Południowej Afryki. Poza tym używało ich także amerykańskie USAF.

Od 1944 roku wyprodukowano w Australii 365 egzemplarzy samolotów w wersji Mk 21 nazywanych DAP Beaufighter.

Beaufightery były używane także przez siły powietrzne Portugalii, Turcji, Republikę Dominikany i chwilowo przez lotnictwo Izraela.

[edytuj] Cechy lotno-pilotażowe

Samoloty Bristol Beaufighter miały dwie, szczególnie determinujące cechy loto pilotażowe- bardzo złe właściwości w korkociągu i duże problemy pilotażowe w razie asymetrii ciągu (awaria jednego silnika). Obydwie te cechy wynikały z bardzo złej stateczności kierunkowej i małej skuteczności steru kierunku. Szczególnie źle wyglądało to w wersji IIF z silnikami rzędowymi (zwiększona powierzchnia boczna), nawet w locie ustalonym maszyna "myszkowała", schodziła też z kierunku podczas startu i lądowania. Bardzo dużo załóg zginęło podczas próby lądowania na jednym silniku, w razie dodania gazu na jedynym pracującym silniku maszyna półbeczką przewracała się na plecy. Z tego też powodu zginął polski dowódca 307 DM mjr. Antonowicz. Inną cechą była też niewystarczająca moc zespołów napędowych, też najgorzej wypadała tu najsłabsza wersja IIF. W późniejszym okresie wojny maszyny przystosowano do niszczenia celów naziemnych salwami rakiet mocowanych pod płatem.