Carillon
Z Wikipedii
Carillon [wym. kariją; z fr. gra dzwonów] - instrument muzyczny z grupy idiofonów uderzanych, będący zespołem dzwonów wieżowych, na których można wybijać melodie młotkami lub sercami dzwonów uruchamianymi przez mechanizm zegarowy lub ręcznie, za pomocą klawiatury. Niekiedy w nowoczesnych carillonach stosowane jest sterowanie elektroniczne.
Carillon powstał w XV w. we Flandrii, gdzie tamtejsi ludwisarze osiągnęli mistrzostwo w swoim rzemiośle i uczynili z niego sztukę. Największe skupiska historycznych carillonów można spotkać w Belgii, Holandii, Kanadzie oraz w północnych Francji i Niemczech, gdzie ciągle są w użyciu podnosząc rangę i atrakcyjność miast i napawając dumą ich mieszkańców.
W Polsce jedyne dwa działające carillony koncertowe znajdują się w Gdańsku:
- w kościele św. Katarzyny - pierwszy carillon zamontowano w 1578 r., a zdjęto w 1634 r. w trakcie wymiany zegara i dachu wieży. Drugi carillon, liczący 35 dzwonów zamontowano w 1738 i przetrwał do pożaru w 1905 r. Trzeci carillon działał w latach 1910-1942. Obecny instrument (z 37 dzwonami i łącznej wadze 13,9 tony) zawisł na wieży w 1989 roku, a w roku 1998 poszerzony został o kolejne 12 dzwonów (czwartą oktawę od cis4 do c5). Dodano jednocześnie mechanizmy gry ręcznej, dzięki czemu stał się największym koncertowym carillonem w Europie Środkowej. 49 dzwonów waży w sumie 14270 kg.
- w Ratuszu Głównomiejskim - zainstalowany w 1561 r. (14 dzwonów) i zniszczony podczas bombardowań w 1945 r. W roku 2000 na wieży Ratusza zainstalowano 37-dzwonowy carillon, wykonany przez holenderską wytwórnię dzwonów i carillonów Royal Eijsbouts w Asten.
Pozostałe carillony w Polsce:
- Carillon na wieży ratusza w Lesznie - składa się z 12 dzwonów, kurantów wygrywających kilkanaście razy dziennie różne melodie. Jest on prezentem holenderskiego Stowarzyszenia Kręgu Przyjaciół Deurne-Leszno, ufundowanym w 2002 roku.
- Carillon na wieży ratusza w Poznaniu - zbudowany w 2003 roku. Wygrywa melodię hejnału miasta między godz. 7.00 a 21.00.
- Carillon na Politechnice Częstochowskiej - zbudowany w 2002 roku. Jest częścią wolno stojącego mechanizmu zegarowego ustawionego przed budynkiem Wydziału Inżynierii Procesowej, Materiałowej i Fizyki Stosowanej. Składa się z 10 dzwonów. Wygrywa melodie: Gaude Mater Polonia i Gaudeamus Igitur.
- Carillon w Częstochowie na Jasnej Górze - składa się z 36 dzwonów będących częścią mechanizmu zegarowego na wieży klasztornej. Zbudowany został w belgijskim Malines na początku XX wieku. Oddany do użytku w 1906 roku, co kwadrans wygrywa różne melodie religijne. Odrestaurowany w 2000 roku.
- Carillon w Licheniu Starym w Bazylice NMP - składa się z 25 dzwonów o wadze 1050 kg zawieszonych w kolumnadzie frontonu świątyni. Zbudowany w 2004 roku. Wygrywa melodie religijne o godz. 11.35, 15.00 i 15.35.
- Carillon umieszczony wewnątrz wolnostojącej dzwonnicy kościoła św. Agnieszki i św. Jakuba w Nysie - zbudowany w 2002 roku jako część mechanizmu zegarowego.
- Carillon w kościele Wszystkich Świętych w Poznaniu - składa się z 8 dzwonów. Zbudowany w 2004 roku. Wygrywa melodie religijne.
- Carillon w Sanoku - składa się z 8 dzwonów o wadze 250 kg zawieszonych na wieży kościoła franciszkańskiego. Zbudowany został w 2005 roku. Wygrywa różne melodie religijne co trzy godziny między 6.00 a 21.00.
- Carillon w kolegiacie św. Anny w Krakowie - zbudowany w 2006 roku. Wygrywa różne melodie religijne.
- Carillon w kościele Miłosierdzia Bożego i św. Faustyny w Toruniu - składa się z 15 dzwonów.
Carillony są często elementami organów kościelnych jako dodatkowe głosy, np. Organy w Bazylice Bożego Ciała w Krakowie
Od roku 1999 na przełomie lipca i sierpnia organizowany jest coroczny Gdański Festiwal Carillonowy, podczas którego występują najwięksi światowi wirtuozi tego instrumentu.
