Chalkopiryt

Z Wikipedii

Chalkopiryt

Podstawowe informacje
Kategoria	Siarczki
Wzór chemiczny	CuFeS₂
Charakterystyka
Kolor	Mosiężnożółty, często z pstrymi nalotami
Pokrój kryształu	Izometryczny, oktaedry i tetraedry często prążkowane, skupienia ziarniste, zbite, masywne, często tworzy bliźniaki
Struktura krystaliczna	Tetragonalna
Łupliwość	Słaba, według {201}
Przełam	Nierówny lub muszlowy
Twardość w skali Mohsa	2,5 - 3,9
Połysk	Metaliczny
Współczynnik załamania
Pleochroizm
Rysa	Ciemnozielona
Natężenie względne	4,1 - 4,3
Topliwość
Rozpuszczalność
Inne

Chalkopiryt - minerał z gromady siarczków. Jest minerałem pospolitym i bardzo szeroko rozpowszechnionym.

Nazwa pochodzi od gr. chalkós "miedź" + pyrítes "ogniowy" , nawiązuje do składu chemicznego i barwy tego minerału.

[edytuj] Właściwości

Tworzy kryształy izometryczne o pokroju czworościanów lub skalenoedrów. Występuje w skupieniach zbitych, ziarnistych, skorupowych i w formie pryśnięć w skale.
Najpiękniejsze kryształy narosłe występują w formie szczotek krystalicznych. Jest kruchy, nieprzezroczysty. Często wykazuje zielonkawą migotliwość (iryzację). Zawartość selenu powoduje brunatny odcień chalkopirytu. Czasami zawiera srebro i złoto.

W temperaturze 550°C przechodzi w tetragonalną γ - fazę, i ze wzrostem temperatury zmniejsza się w nim zawartość siarki - najniższa jest w temperaturze 720°C. Po ochłodzeniu krystalizuje w regularną β - fazę

Często zawiera domieszki Ag, Au, As, Sb, Bi, Ni, Co.

[edytuj] Występowanie

Powstaje w procesach magmowych, we wczesnym stadium krystalizacji magmy, rozpowszechniony jest również w utworach żyłowych pneumatolitycznych i hydrotermalnych. Występuje w złożach osadowych w towarzystwie chalkozynu, bornitu i kowelinu, jest ważnym kruszcem miedzi w złożach dolnośląskich. Zazwyczaj występuje w pegmatytach, żyłach kruszcowych i metasomatytach. Jako minerał poboczny występuje w większości skał magmowych. Stanowi składnik skał metamorficznych (gnejsów, serpentynitów, amfibolitów). Rzadziej tworzy się w skałach osadowych.

Współwystępuje z pirytem, sfalerytem, markasytem, kalcytem, kwarcem.

Miejsca występowania: Zambia, Demokratyczna Republika Konga - Katanga, USA - Pensylwania, Arizona, Utah, Kalifornia, Alaska, Kanada - Ontario, Rosja - Ural, Japonia, Niemcy, Francja, Norwegia, Czechy, Rumunia.

W Polsce występuje na monoklinie przedsudeckiej, Górach Kaczawskich, Rudawach Janowickich, Pogórzu Izerskim. Znany jest z Legnicko-Głogowskiego Okręgu Miedziowego - Lubin, Polkowice, Rudna, Sieroszowice i woj. świętokrzyskim - Miedzianka, Miedziana Góra k. Kielc.

[edytuj] Zastosowanie

jedna z ważniejszych rud miedzi (34,5% zawartości Cu) - doskonale znany już od epoki brązu.
- z jego przeróbki pochodzi 80% światowej produkcji tego metalu.
bywa też źródłem srebra i złota.
jest minerałem atrakcyjnym i poszukiwanym przez kolekcjonerów, (kryształy rzadko osiągają wielkość powyżej 2 cm).
rzadko znajduje zastosowanie w jubilerstwie.