Chryszczata

Z Wikipedii

Współrzędne: 49°19' N 22°11' E49.3166667 22.1833333 (Chryszczata)

Chryszczata
Betonowa wieża geodezyjna na szczycie
Państwo	Polska
Pasmo	Bieszczady, Karpaty
Wysokość	997 m n.p.m.
Wybitność	181 m

Chryszczata (997 m n.p.m.) – szczyt w Bieszczadach, w paśmie Wołosania (inne nazwy tego pasma to: Wysoki Dział, Wielki Dział Etnograficzny). Na szczycie betonowa wieża geodezyjna z czasów zaborów. Nazwa Chryszczata wywodzi się od łemkowskiej nazwy rośliny chreszczate zilie (czworolist pospolity) lub od skrzyżowania dróg (ukr. chrest – krzyż).

[edytuj] Rezerwat biosfery

Na zachodnich stokach Chryszczatej znajduje się rezerwat przyrody nieożywionej "Zwiezło" założony w 1957 r. Obejmuje on dwa jeziorka osuwiskowe, zwane Jeziorkami Duszatyńskimi.

[edytuj] Rejon umocnień

W masywie Chryszczatej znajdują się pozostałości rowów strzeleckich, bunkrów i ziemnych umocnień austriackich z roku 1914, polskich z roku 1920 oraz walk z okresu II wojny i powojennych z lat 1944 - 1946. W okresie I wojny światowej przebiegała tędy linia frontu o którą walczyły wojska austriackie i rosyjskie. Po zakończeniu I wojny, wzgórza Chryszczatej zostały umocnionione przez polskich legionistów w celu obrony tego odcinka przed Ukraińską Halicką Armią. W okresie do 20 września 1944 wzgórza Chryszczatej były schronieniem oddziału partyzanckiego dowodzonego przez Mikołaja Kunickiego. Pod koniec września 1944 Kunicki oraz jego oddział wyprowadziły przez Chryszczatą, pokonując 2 linie niemieckich umocnień, uciekinierów (w tym całe rodziny, starców, dzieci i kobiety ) z polskich wiosek w Bieszczadach, którzy uciekali przed UPA. W lipcu i sierpniu 1944 Chryszczata była wielokrotnie zdobywana przez polskich i radzieckich partyzantów, którzy atakowali stacjonujące tu oddziały 254 i 168 dywizji niemieckiej, mniejsze oddziały węgierskie oraz własowców. W latach 1945 - 1947 masyw i wzgórza Chryszczatej były schronieniem oraz bazą wypadową dla oddziałów UPA Chrina i Stiacha. Całkowite rozbicie obozów UPA na Chryszczatej nastąpiło dopiero latem 1947 przez oddziały 34 pp WP dowodzone przez pułkownika Jana Gerharda. U podnóża góry, w czasie walk UPA z LWP w 1947 r., odbyła się prawdopodobnie ostatnia bojowa szarża polskiej kawalerii.

Pamiątką po tamtych wydarzeniach są znajdowane po dziś dzień elementy uzbrojenia, okopy na stokach góry oraz całkowicie zarośnięte ślady cmentarzy wojskowych.

[edytuj] Turystyka

Szlaki piesze

Duszatyn – Jeziorka Duszatyńskie – Chryszczata (997 m n.p.m.) – Wołosań (1071 m n.p.m.) – Cisna (Główny Szlak Beskidzki)
Chryszczata (997 m n.p.m.) – Suliła (759 m n.p.m.) – Pogary (641 m n.p.m.) (szlak Biała – Grybów)
SBN Rabe – Chryszczata (997 m n.p.m.) (ścieżka dojściowa do bazy namiotowej)