Chrześcijański fundamentalizm
Z Wikipedii
Chrześcijański fundamentalizm – kierunek we współczesnym chrześcijaństwie protestanckim, wyrosły pod koniec XIX i na początku XX wieku wśród brytyjskich i amerykańskich ewangelicznych chrześcijan o konserwatywnych poglądach. Powstał w odpowiedzi na modernistyczno-liberalną teologię przyjmowaną przez niektóre Kościoły protestanckie (zob. chrześcijaństwo liberalne), a podważającą tak fundamentalne dla ewangelicznych protestantów zasady wiary, jak: bezbłędność Biblii, sola scriptura, dziewicze narodzenie Jezusa Chrystusa, ekspiacja zastępcza, cielesne zmartwychwstanie Chrystusa, rychłe powtórne przyjście Jezusa.
W XX wieku, fundamentalistyczne chrześcijaństwo coraz bardziej dystansowało się od innych gałęzi teologicznych. Obecnie większość Kościołów związanych z fundamentalizmem chrześcijańskim przyjmuje dyspensacjonalizm. Zazwyczaj fundamentalistyczni chrześcijanie są negatywnie nastawieni do nauk głoszonych przez Kościół katolicki. Mimo wielu wspólnych płaszczyzn z katolikami, np. sprzeciwu wobec aborcji, potępienie homoseksualizmu, istnieje szereg różnic między tymi dwoma kierunkami chrześcijaństwa. Wynikają one m.in. z faktu, iż fundamentalizm zbudowany jest na teologii protestanckiej oraz tradycyjnej interpretacji Biblii. Wielu fundamentalistów, podobnie jak działacze reformacji w XVI wieku, utożsamia papiestwo z antychrystem.
Spis treści |
[edytuj] Poglądy
Podstawowe zasady teologii fundamentalistycznej zostały opracowane podczas Konferencji Biblijnej w Niagara-on-the-Lake w latach 1878-1910 oraz Generalnego Zgromadzenia Kościoła Prezbiteriańskiego i ujęte zostały w pięciu punktach:
- werbalna bezbłędność Biblii
- dziewicze narodzenie i bóstwo Jezusa Chrystusa
- nauka o ekspiacji zastępczej i zbawieniu z łaski
- cielesne zmartwychwstanie Jezusa Chrystusa
- autentyczność cudów i literalny powrót Jezusa Chrystusa
Fundamentaliści zazwyczaj odrzucają teorię źródeł – hipotezę wyższej krytyki biblijnej zakładającą m.in. kilku autorów i długotrwały proces powstawania pięcioksięgu uważając, iż autorstwo pięciu pierwszych ksiąg biblijnych należy przypisywać wyłącznie Mojżeszowi. Ponadto sprzeciwiają się praktykom niektórych Kościołów ewangelicznych angażujących się w działania ekumeniczne z wyznaniami odrzucającymi podstawowe zasady protestantyzmu lub przyjmującymi teologię modernistyczną.
Większość ugrupowań chrześcijaństwa fundamentalistycznego wyznaje dyspensacjonalizm, a w związku z tym premillenaryzm i naukę o porwaniu Kościoła przed uciskiem. W krajach anglojęzycznych niektórzy fundamentaliści wyznają naukę, iż tylko Biblia Króla Jakuba jest natchnionym Słowem Bożym (King James Only); wielu amerykańskich fundamentalistów wspiera chrześcijański rekonstrukcjonizm. Słynny amerykański ewangelizator, pastor Billy Graham, wywodzi się z fundamentalistycznego chrześcijaństwa i choć jego poglądy nadal mają wiele wspólnego z tą tradycją teologiczną, opowiada się jednak za współpracą z innymi chrześcijanami. Takie stanowisko określane jest mianem neoewangelikalizmu i stanowi modyfikację fundamentalizmu.
[edytuj] Kreacjonizm
Zobacz więcej w osobnym artykule: Kreacjonizm.Opierając się na zasadzie bezbłędności Biblii i zgodnie z dyspensacjonalistyczną hermeneutyką, fundamentaliści obstają przy kreacjonizmie młodej ziemi oraz uniwersalnej geologii potopowej, odrzucając kreacjonizm starej ziemi i ewolucjonizm teistyczny. Środowiska fundamentalistyczne czynnie zaangażowane są m.in. w Europie i Stanach Zjednoczonych na rzecz równouprawnienia teorii kreacji i ewolucji.[potrzebne źródło]
[edytuj] Kościół a państwo
Wielu fundamentalistów ma przekonania chrześcijańsko-prawicowe i opowiada się za umożliwieniem modlitw uczniom w szkołach publicznych oraz poszanowaniem praw chrześcijan do publicznego głoszenia ewangelii. Sekularyzacja systemu oświaty skłoniła część fundamentalistów do rozwoju edukacji domowej.[potrzebne źródło]
[edytuj] Nauczanie moralne
Fundamentaliści, jak większość ewangelicznych chrześcijan, wspierają ruch pro-life, sprzeciwiając się aborcji, klonowaniu ludzi, eutanazji i ESC.
Chrześcijanie fundamentalistyczni potępiają kontakty homoseksualne, tłumacząc to fragmentami Biblii. Niektórzy z nich wierzą w skuteczność terapii reparatywnej, podczas gdy inni zalecają osobom homoseksualnym celibat. W kwestiach prawnych opowiadają się za zakazem zawierania małżeństw jednopłciowych. Uznają komplementaryzm – pogląd zgodnie z którym Bóg stworzył i przeznaczył mężczyznę i kobietę do wypełnienia różnych ról w małżeństwie.[potrzebne źródło]
[edytuj] Nieufność do władzy świeckiej
Fundamentaliści na ogół, pod wpływem teologii dyspensacjonalistycznej, wierzą, że w czasach ostatecznych rządy całego świata zostaną połączone w jeden, którego głową będzie literalny antychryst (tzw. nowy porządek świata). Podczas gdy liberalni protestanci wspierają ruch socjalnej ewangelii, fundamentaliści zazwyczaj opowiadają się za chrześcijańskim rekonstrukcjonizmem i dominionizmem. Chrześcijaństwo fundamentalistyczne sprzeciwia się komunizmowi, multikulturaryzmowi, islamizacji, ONZ i ruchowi ekumenicznemu (w tym Światowej Radzie Kościołów) oraz wszelkim innym prądom dążącym do tworzenia pozornej jedności.[potrzebne źródło]
[edytuj] Czystość chrześcijańska
Niektórzy fundamentaliści, aprobując pewne standardy moralne, sprzeciwiają się m.in. spożywaniu napojów alkoholowych, używaniu tytoniu, uprawianiu hazardu, uczęszczaniu do dyskotek, czy słuchaniu muzyki pop, jako praktyk niezgodnych z wyznawanymi wartościami. Zazwyczaj opowiadają się za skromnym ubiorem, jako świadectwem chrześcijańskiego usposobienia. Kobiety, na przykład, powinny nosić dłuższe suknie lub spódnice, podczas gdy mężczyźnie nie wolno zapuszczać włosów. Fundamentaliści uważają, iż sprzeciwianie się sekularyzmowi poprzez życie zgodne z biblijnymi standardami, jest ochroną przed zepsuciem i świadectwem nawrócenia i świętości dla innych ludzi.[potrzebne źródło]
[edytuj] W Polsce
Do polskich Kościołów protestanckich związanych teologicznie z fundamentalistycznym chrześcijaństwem zaliczyć można między innymi:
- Kościół Wolnych Chrześcijan,
- Kościół Ewangelicznych Chrześcijan,
- Biblijny Kościół Baptystyczny,
- Kościół Nowego Przymierza,
- Chrześcijańską Wspólnotę Zielonoświątkową
- Ewangeliczną Wspólnotę Zielonoświątkową
Charakter fundamentalistyczny ma również Konfederacja Kościołów Reformowanych w Polsce, zrzeszająca konserwatywnych kalwinów. Konfederacja nie przyjmuje jednak eschatologii dyspensacjonalistycznej.
