George Orwell

Z Wikipedii

George Orwell
Data i miejsce urodzenia	25 czerwca 1903 Motihari
Data i miejsce śmierci	21 stycznia 1950 Londyn
Dziedzina sztuki	literatura
Ważne dzieła	Folwark zwierzęcy Rok 1984

George Orwell, właściwie Eric Arthur Blair^[1] (ur. 25 czerwca 1903, zm. 21 stycznia 1950) – pisarz i publicysta angielski, urodzony w mieście Motihari w Bengalu, do Anglii przeprowadził się w 1907 roku.

Spis treści 1 Biografia 2 Działalność społeczna i polityczna 3 Poglądy polityczne 4 Twórczość 4.1 Powieści 4.2 Felietony i eseje 4.3 Poezje 4.4 Miejsca publikacji 5 Zobacz też 6 Przypisy 7 Bibliografia 8 Linki zewnętrzne

[edytuj] Biografia

Eric Arthur Blair pochodził z przeciętnej rodziny klasy średniej. Był synem Richarda Walmesley Blaira, urzędnika administracji brytyjskiej i Idy Mabel Blair (z d. Limouzin). Miał dwie siostry. Od 1911 r. uczęszczał do St. Cyprian's, prywatnej szkoły z internatem w Eastburne. Stypendium (przyznane w 1917 r.) zapewniło mu miejsce w ekskluzywnej Eton College (którą opuścił w 1921). W listopadzie 1922 r. wstąpił do Królewskiej Policji Imperialnej w Birmie. 1 stycznia 1928 r. porzucił służbę i nie powrócił z urlopu w Anglii. W latach 1928-1929 przebywał w Paryżu, gdzie opublikował swoje pierwsze artykuły. W 1932 r. przybrał literacki pseudonim Georges Orwell .

W czerwcu 1936 r. ożenił się z Irlandką Eileen O'Shauhnessy.

Brał udział w wojnie domowej w Hiszpanii w latach 1936-1937, gdzie walczył na froncie po stronie republikańskiej w milicji robotniczej antystalinowskiej partii marksistowskiej POUM, a następnie w przybyłych z Anglii oddziałach ochotników wystawionych przez brytyjską Independent Labour Party. Brał udział w walkach na froncie aragońskim. Po zdelegalizowaniu POUM oraz wybuchu w maju 1937 r. "wojny domowej w ramach wojny domowej" między anarchistami a stalinowcami ukrywał się z żoną przed represjami. Był ścigany przez Gwardię Cywilną podczas nakazanej przez Moskwę (i kierowanej przez rezydenta NKWD Aleksandra Orłowa) akcji likwidacji POUM (w czerwcu 1937) i mordowania jej członków, łącznie z żołnierzami walczącymi na froncie. 20 maja 1937 r. został postrzelony przez snajpera. 20 czerwca przekroczył granicę francuską i wrócił do Anglii. Swoje wspomnienia z tego okresu zawarł w autobiograficznej książce W hołdzie Katalonii, wydanej w Anglii jeszcze w czasie trwania hiszpańskiej wojny domowej (1938), która demaskowała zbrodniczą rolę sowieckich służb specjalnych NKWD i GRU w Hiszpanii oraz faktyczne działania stalinowców zwalczających rewolucję.

Doświadczenia tego okresu i wynikające stąd refleksje były również źródłem dwóch jego dzieł, dzięki którym jest najszerzej znany. Są to antyutopijna powieści: Rok 1984 (uznawana za jedną z pierwszych powieści fantastyczno naukowych prezentujących alternatywną przyszłość – wizję komunistycznego państwa totalitarnego sprawującego totalną kontrolę nad ludźmi, przeszłością i językiem, prowadzącego wojnę z innymi państwami totalitarnymi – określanej jako antyutopia) oraz Folwark zwierzęcy – "bajka" polityczna (w tradycji Ezopa) – opisująca w formie przypowieści mechanizm przewrotu społecznego i jego konsekwencje.

Wiódł życie trampa, był pomywaczem, nauczycielem, zbieraczem chmielu, żebrakiem, milicjantem, policjantem, hodowcą drobiu i uprawiał warzywa, współpracował z wieloma periodykami i czasopismami, pracował w BBC i był korespondentem wojennym we Francji 1945. W 1944 r. wraz z żoną adoptowali urodzonego 14 maja Richarda Horatio, a po jej śmierci 29 marca 1945 powrócił do Anglii.

W PRL utwory Orwella były objęte zakazem publikacji, mimo że propaganda (w pozostałych krajach komunistycznych samo nazwisko Orwell stanowiło tabu) usiłowała czasem przedstawić Rok 1984 jako krytykę rządów Labour Party – oczywiście bez możliwości zapoznania się polskiego czytelnika z treścią książki. Do upadku komunizmu była ona obecna w przekładzie polskim jedynie na emigracji (ukazała się bezpośrednio po wydaniu angielskim), w latach osiemdziesiątych XX wieku w wydawnictwach niezależnych (poza cenzurą) oraz w 1988 w obiegu oficjalnym (PIW).

George Orwell zmarł w Londynie w wieku czterdziestu siedmiu lat na gruźlicę (której nabawił się, w 1938) na kilka dni przed zamierzoną podróżą do sanatorium w Szwajcarii. Czas ostatnich trzech lat życia dzielił pomiędzy łóżkiem szpitalnym, tworzeniem Roku 1984, wreszcie wyprawami ukochanym motocyklem Royal Enfield 350.

Orwell jest autorem pojęcia "Wielki Brat patrzy" ("Big Brother is watching you") (Rok 1984), zdania "wszystkie zwierzęta są równe, ale niektóre są równiejsze od innych" ("all animals are equal, but some animals are more equal than others") (Folwark zwierzęcy) określeń: "nowomowa" ("new-speak"), "policja myśli" ("thought police"), "dwójmyślenie" ("doublethink"), "myślozbrodnia" i wizjonerem totalnej elektronicznej inwigilacji.

[edytuj] Działalność społeczna i polityczna

• 1938 w czerwcu zapisuje się do Independent Labour Party
• 1939 pod koniec roku występuje z Independent Labour Party
• 1945 w sierpniu zostaje wiceprzewodniczącym The Freedom Defence Committee (rozwiązanej w 1949) – organizacji badającej przypadki naruszania swobód demokratycznych i praw obywatelskich

[edytuj] Poglądy polityczne

Według: Encyklopedii popularnej PWN. [T.] 7, Ork – Psy. Warszawa: "Świat Książki", 1998. ISBN 8371295421. : Początkowo bliski socjalistycznej lewicy, później jej krytyk; analityk i demaskator mechanizmów zniewolenia człowieka w totalitarnym systemie komunistycznym.

Bliski socjalistycznej lewicy (swoje poglądy określał mianem "demokratycznego socjalizmu"^[2]), a w czasie wojny hiszpańskiej anarchizmowi; krytyk i demaskator mechanizmów zniewolenia człowieka w totalitarnych systemach komunistycznym i nazistowskim, a także w kapitalizmie i systemie politycznym panującym w Wielkiej Brytanii. W Eseju "The Lion and the Unicorn: Socialism And The English Genius^[3]" (1940 r.) twierdził, że klasowy system w Wielkiej Brytanii jest przeszkodą w walce z III Rzeszą i jedynym rozwiązaniem tego problemu jest rewolucja socjalistyczna. W późniejszym okresie (po II wojnie światowej) Eric Arthur Blair był pesymistycznie nastawiony wobec wszystkich systemów politycznych, które jego zdaniem systematycznie zmierzały do narzucenia "powszechnego niewolnictwa"^[4], jak i rewolucji, które według niego nie były już w stanie odwrócić tego trendu.

[edytuj] Twórczość

[edytuj] Powieści

• Down and out in Paris and London 1933 (wyd. polskie Na dnie w Paryżu i w Londynie, 1992)
• Burmese Days: A Novel 1934 (wyd. polskie Birmańskie dni, 1997)
• A Clergyman's Daughter 1935 (wyd. polskie Córka proboszcza, 1992)
• Keep the Aspidistra Flying 1936 (wyd. polskie Wiwat Aspidistra, 1985)
• The Road to Wigan Pier 1937 (wyd. polskie Droga na molo w Wigan, 2005)
• Homage to Catalonia 1938 (wyd. polskie W hołdzie Katalonii, 1985)
• Coming Up for Air 1939 (wyd. polskie Brak tchu, 1997)
• Animal Farm 1945 (wyd. polskie Folwark zwierzęcy, 1947)
• Nineteen Eighty-Four 1949 (wyd. polskie 1984, 1953)

[edytuj] Felietony i eseje

• "The Spike" (1931)
• "A Nice Cup of Tea" (1946)
• "A Hanging" (1931)
• "Shooting an Elephant" (1936)
• "Charles Dickens" (1939)
• "Boys' Weeklies" (1940)^[5]
• "Inside the Whale" (1940)
• "The Lion and the Unicorn: Socialism and the English Genius" (1941)
• "Wells, Hitler and the World State" (1941)
• "The Art of Donald McGill" (1941)
• "Looking Back on the Spanish War" (1943)
• "W. B. Yeats" (1943)
• "Benefit of Clergy: Some notes on Salvador Dali" (1944)
• "Arthur Koestler" (1944)
• "Notes on Nationalism" (1945)
• "How the Poor Die" (1946)
• "Politics vs. Literature: An Examination of Gulliver's Travels" (1946)
• "Politics and the English Language" (1946)
• "Second Thoughts on James Burnham" (1946)
• "Decline of the English Murder" (1946)
• "Some Thoughts on the Common Toad" (1946)
• "A Good Word for the Vicar of Bray" (1946)
• "In Defence of P. G. Wodehouse" (1946)
• "Why I Write" (1946)
• "The Prevention of Literature" (1946)
• "Such, Such Were the Joys" (1946)
• "Lear, Tolstoy and the Fool" (1947)
• "Reflections on Gandhi" (1949)
• "Bookshop Memories" (1936)
• "The Moon Under Water" (1946)
• "Rudyard Kipling" (1942)
• "Raffles and Miss Blandish" (1944)

[edytuj] Poezje

• Untitled poem, 1914 (poezja publikowana w prasie lokalnej)
• Kitchener, 1916
• The Pagan, 1918
• Our Hearts Are Married, But We Are Too Young, 1918
• Ironic Poem about Prostitution
• The Lesser Evil
• Poem from Burma, ~1922
• A Little Poem, 1936

W języku polskim wydano zbiory: Eseje (1981), I ślepy by dostrzegł (1981), Historię piszą zwycięzcy (1991) oraz Dzienniki wojenne (2006) zawierające m.in. fragmenty dziennika z czasów wojny, teksty audycji BBC, które Orwell przygotowywał jako pracownik Ministerstwa Propagandy, instrukcje dla dowodzonego przezeń oddziału Home Guard oraz korespondencje wojenne z wyzwolonej Europy.

[edytuj] Miejsca publikacji

• Monde
• Tribune
• Partisan Review
• Observer
• Horizon
• New Statesman and the Nation
• Nation
• Poetry London
• New Road
• Manchester Evening Nevs
• New Leader

[edytuj] Zobacz też

• Droga na molo w Wigan
• Krytyka społeczna
• Kalendarium powstania warszawskiego – 1 września
• Władysław Reymont

[edytuj] Przypisy

1. ↑ angielska Wikipedia: G.Orwell
2. ↑ W 1948 r., w eseju "Why I Write" – "Dlaczego piszę" – stwierdził: "Każda linijka poważnego tekstu, jaki napisałem od 1936 r. była bezpośrednio lub pośrednio krytyką totalitaryzmu i opowiedzeniem się za demokratycznym socjalizmem" Why I Write
3. ↑ The Lion and the Unicorn Hasło w anglojęzycznej Wikipedii
4. ↑ Esej w "Tribune": "You and the Atomic Bomb" (1945)
5. ↑ Horizon, May 1940

[edytuj] Bibliografia

• Wielka Ilustrowana Encyklopedia Powszechna Wydawnictwa Gutenberg Print, W-wa 1999, t. 39/17. ISBN 83-87697-00-1 ISBN 83-87697-66-4
• George Orwell: I ślepy by dostrzegł – wybór esejów i felietonów. Kraków: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1990. ISBN 83-03-03075-2. 
• Encyklopedia popularna PWN. [T.] 7, Ork – Psy. Warszawa: "Świat Książki", 1998. ISBN 8371295421. 
• George Orwell W hołdzie Katalonii Gdynia 1990.

[edytuj] Linki zewnętrzne

• George Orwell Resources (en)
• Geogre Orwell, życie, twórczość, biografia, streszczenia