Gromada galaktyk
Z Wikipedii
Gromada galaktyk to skupisko od kilkudziesięciu do kilku tysięcy galaktyk tworzących układ związany grawitacyjnie. Mniejsze ugrupowania nazywane są grupami. Galaktyki w gromadzie galaktyk poruszają się po skomplikowanych torach wokół środka masy gromady, zazwyczaj znajdującego się w pobliżu największych galaktyk w gromadzie. Prędkości galaktyk w małych grupach galaktyk są rzędu 200 km/s, ale rosną do prędkości rzędu 800 km/s w dużych gromadach galaktyk (Becker i in. 2007).
Gromady galaktyk nie zawsze mają dobrze określone "centrum" (jak układ planetarny czy galaktyka). W gromadach galaktyk występuje też stosunkowo gęsty i gorący ośrodek międzygalaktyczny. Obserwacje rentgenowskie wykazały, że w bogatych gromadach galaktyk temperatura tego gazu osiąga wartości od 107 do 108 K, a świecenie gazu ma charakter termiczny (promieniowanie hamowania). Masa gazu w gromadzie galaktyk jest porównywalna z masą zawartą w samych galaktykach, ale łączna masa galaktyk i gazu pomiędzy nimi nie wystarcza, aby grawitacyjnie związać gromadę, niezbędna jest obecność ciemnej materii o masie kilkukrotnie przewyższającej masę galaktyk i gazu, aby zapewnić dostatecznie silne pole grawitacyjne, które uniemożliwia ucieczkę galaktyk i gorącego gazu z gromady. W szczególności, pod koniec sierpnia 2006 zespół astronomów ze Steward Obserwatory w Tucson w Arizonie (Clowe i in. 2006) potwierdził obserwacyjnie istnienie ciemnej materii w gromadzie galaktyk Pocisk. Gromady galaktyk mają rozmiary od jednego do dziesięciu milionów lat świetlnych (0.3-3• h-1 Mpc).
Najbliższą nam gromadą galaktyk jest gromada w Pannie w gwiazdozbiorze Panny (inaczej zwana Virgo, od łacińskiej nazwy tego gwiazdozbioru). Odległa jest o około 48 milionów lat świetlnych.
Oprócz gromad, galaktyki tworza także jeszcze większe struktury, zwane supergromadami galaktyk.
[edytuj] Zobacz też:
Przypisy
- ↑ Govert Schilling, Ciemne sprawki, w: Świat Nauki nr 1 (197) styczeń 2008, s. 12-13.
- M.R. Becker i in., 2007, ApJ, 669, 905
- D. Clowe i in., 2006, ApJ, 648, L109
