Grusza pospolita
Z Wikipedii
Grusza pospolita | |
Systematyka wg Reveala | |
Domena | jądrowce |
Królestwo | rośliny |
Podkrólestwo | naczyniowe |
Nadgromada | nasienne |
Gromada | okrytonasienne |
Klasa | Rosopsida |
Rząd | różowce |
Rodzina | różowate |
Rodzaj | grusza |
Gatunek | grusza pospolita |
Nazwa systematyczna | |
Pyrus communis L. | |
Synonimy | |
Pirus communis L. | |
Galeria zdjęć i grafik |
Grusza pospolita (Pyrus communis L.) - gatunek drzewa z rodziny różowatych. Znany pod licznymi nazwami ludowymi jako: grusza dzika, grusza polna, płonka, ulęgałka. Występuje w Europie, Azji i Afryce. W Polsce dziko występuje pospolicie na całym niżu i w niższych położeniach górskich. Jest archeofitem. Jej odmiany uprawne (ok. 5000), otrzymane w wyniku krzyżowań międzygatunkowych i długotrwałej selekcji są powszechnie uprawiane, jako rośliny sadownicze.
Spis treści |
[edytuj] Morfologia
- Pokrój
- Drzewo osiągające wysokość do 20 m, o koronie piramidalnej, u starszych drzew kopulastej. Żyje do 150 lat.
- Pędy
- Gałązki sztywne, lekko łukowate, młode żółtawozielone, starsze ciemniejsze. Pączki nieowłosione, stożkowate, ostro zakończone, ustawione skrętolegle - pojedynczo, lub rzadziej po dwa obok siebie. U dziko rosnących form na młodych okazach występują liczne i mocne ciernie, na starszych okazach ciernie są nieliczne. U hodowanych odmian gruszy brak cierni.
- Kora
- U starszych drzew spękana i złuszczająca się w dość regularne prostokąty, szaroczarna.
- Drewno
- Czerwonobrązowego koloru, średniociężkie, twarde, nie zróżnicowane na biel i twardziel. Słoje przyrostu rocznego wyraźnie widoczne. Łatwe w obróbce mechanicznej.
- Liście
- Połyskujące, nieco skórzaste, szpiczastojajowate, sztywne, drobno piłkowane, o ogonkach prawie tej długości co blaszka. Ulistnienie skrętoległe. U form dzikich długość blaszki liściowej 2-6 cm. Za młodu liście nieco owłosione, potem nagie.
- Kwiaty
- W baldachokształtnych gronach. Kielich 5-działkowy, korona złożona z 5 okrągłych płatków białego koloru. Pręciki liczne z czerwonawymi pylnikami, jeden słupek z 5 szyjkami. Kwitnie na początku maja, równocześnie z rozwojem liści.
- Owoc
- Tzw. owoc jabłkowaty, gruszkowatego kształtu, na długiej szypułce, zawierający w środku miąższu kilka ciemnobrązowych, płaskich nasion (pestek). U dzikich form owoc ma kolor od zielonego do żółtego, czasami czerwony, lub z czerwonym rumieńcem. Jest twardy, bardzo cierpki i zawiera dużo komórek kamiennych. Owoce te są jadalne, ale dopiero po tzw. uleżeniu. Owoce uprawianych odmian są duże, słodkie, bardzo soczyste i bardzo smaczne.
[edytuj] Ekologia
Dzika forma rośnie przeważnie na polach i miedzach, przy drogach. Jest gatunkiem synantropijnym, ale trwale u nas zadomowionym – dziką gruszę spotkać można czasami również w lasach i zaroślach.
[edytuj] Zastosowanie
- Roślina uprawna: wyhodowane w wyniku krzyżówek międzygatunkowych i selekcji formy są powszechnie uprawiane, jako rośliny sadownicze, w ogromnej liczbie odmian.
- Sztuka kulinarna: owoce nadają się głównie do bezpośredniego spożycia. Wytwarza się też z nich soki i napoje, używane są jako dodatki do ciast i innych wyrobów.
- Drewno jest używane do wyrobu przyrządów kreślarskich, instrumentów muzycznych (fortepiany), części maszyn, w meblarstwie, do produkcji sklejki, boazerii, na intarsje, łoża broni myśliwskiej, matryce w drzeworytnictwie oraz w rzeźbiarstwie.
[edytuj] Uprawa
- Historia uprawy
- Grusza uprawiana jest prawdopodobnie od początków osadnictwa. Na pewno uprawiano ją już w starożytnej Helladzie. Uprawiane w sadach formy gruszy zostały wyhodowane poprzez wielokrotne krzyżowanie wielu gatunków europejskich i azjatyckich grusz, głównie: gruszy pospolitej (Pyrus communis), gruszy śnieżki (Pyrus nivalis), gruszy usuryjskiej (Pyrus ussuriensis) i gruszy chińskiej (Pyrus serotina). Miejscem ich pochodzenia jest Zakaukazie.
- Wymagania
- Hodowane odmiany gruszy wymagają głębokich, przepuszczalnych i żyznych gleb. W górskich terenach powinny być zasłonięte od wiatrów. Źle rosną na miejscach o wysokim poziomie wód gruntowych.
- Uprawa przydomowa
- Bardzo mało popularna w Polsce ze względu na obawy co do ogromu drzew. W ostatnich latach wprowadzono jednak wiele odmian na podkładkach skarlających, dzięki czemu można uzyskać owoce na drzewkach 1,8 do 2,5 m wysokości. Ważne jest utrzymanie prostopadłych do przewodnika odgałęzień (zapobiega to łamaniu się gałęzi bocznych pod obciążeniem owoców), poprzez obciążanie odrostów bocznych ciężarkami zawieszonymi na 2/3 długości oraz ciecie odrostów 2 rzedu na 3 oczko od pędu bocznego. Aby uzyskać pożądane efekty skarlenia.