Iwan Kandyba
Z Wikipedii
Iwan Kandyba (ukr. Іван Олексійович Кандиба, 7 czerwca 1930, Stulno, k. Włodawy – 8 listopada 2002, Lwów) – ukraiński prawnik, dysydent, działacz polityczny.
Urodził się w rodzinie chłopskiej we wsi Stulno w powiecie włodawskim. Po II wojnie światowej we wrześniu 1945 r. Kandyba wraz z rodziną został przymusowo przesiedlony na teren Ukraińskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej i osiedlony we wsi Kalistrowo (Stepowe) w obwodzie mikołajewskim. W latach 1946-1949 uczył się w szkołach w Ostrogu, Łucku i Zborowie. W 1949 wstąpił na Uniwersytet Lwowski, gdzie ukończył prawo w 1953 r. Do 1961 r. pracował w Glinianach na stanowisku notariusza, sędziego ludowego i adwokata.
W lutym 1960 r. porozumiał się z Łewko Łukjanenką w sprawie stworzenia i działania Ukraińskiego Związku Robotniczo-Chłopskiego (Українська Робітничо-Селянська Спілка, УРСС), nielegalnej organizacji posługującej się hasłami marksistowskimi, opozycyjnej wobec reżimu komunistycznego. Opracowany przy udziale Kandyby program organizacji oficjalnie zakładał walkę o swobody demokratyczne, w rzeczywistości zmierzano do zorganizowanie referendum w sprawie wystąpienia Ukrainy z ZSRR i utworzenia niezależnego państwa ukraińskiego. Iwan Kandyba rozprowadzał także wydawane w Polsce "Nasze Słowo" propagujące hasła bliskie programowi UZR-Ch.
Aresztowany 20 stycznia 1961 r., 20-24 maja 1961 r. skazany za "zdradę ojczyzny" na 15 lat obozu karnego. Wyrok odbywał w łagrach w Mordwie (Jawas: ЖХ-385/11, ст. Явас) i w obwodzie permskim (ВС-389/35, ст. Всехсвятська – w rejonie czusowojskim). W trakcie pobytu w obozie dwukrotnie sąd obostrzył mu sposób odbywania kary, skazując go na rok oraz na trzy lata pobytu w więzieniu za protesty przeciwko obozowemu rygorowi. Karę odbywał we Włodzimierzu. 25 lipca 1969 wraz z Łewka Łukjanenką i M. Horyniem przekazał za granicę memoriał do Komisji Praw Człowieka ONZ ("Звернення до Комісії прав людини при ООН").
Po zwolnieniu w styczniu 1976 r. otrzymał zakaz przebywania we Lwowie, gdzie mieszkał jego ojciec. Kantyba wynajął mieszkanie w miasteczku Pustomyty, gdzie utrzymywał się z naprawiania urządzeń elektrycznych i pracy palacza. Jednocześnie został członkiem-założycielem Ukraińskiej Grupy Helsińskiej, której powstanie ogłoszono oficjalnie w 9 listopada 1976 r.
Mimo stałego nadzoru służby bezpieczeństwa aktywnie uczestniczył w działaniach UGH. Kilkakrotnie starał się także uzyskać zgodę władz na wyjazd do USA, czego mu za każdym razem odmawiano. 24.03.1981 r. został ponownie aresztowany, a 24.07.1981 r. skazany na 10 lat łagrów za szerzenie "antyradzieckiej propagandy". Wyrok odbywał w obozie ВС-389/36-1 (сел. Кучино), gdzie przebywali także inni członkowie UGH, wraz z którymi uczestniczył w akcjach protestacyjnych na terenie obozu. 8 grudnia 1987 r. przeniesiony do łagra ВС-389/35 (ст. Всехсвятська) w obwodzie permskim. 12 sierpnia 1988 r. przeniesiony do Permu, a następnie do Lwowa.
Ułaskawiony 5 września 1988 r. na mocy uchwały Rady Najwyższej ZSRR. Wypuszczony dopiero 9 września 1988 r. po ogłoszeniu głodówki i w wyniku nacisków prezydenta USA Ronalda Reagana.
8 kwietnia 1990 r. stanął na czele założonego przez siebie półlegalnego (zarejestrowane w 1993 r.) stronnictwa politycznego Wszechukraińskie Zjednoczenie Polityczne "Państwowa Niezależność Ukrainy" ("Державна Самостійність України"), którego organem prasowym była "Нескорена нація", redagowana przez Kandybę.
Od 4 listopada 1992 r. członek OUN, dokooptowany do komitetu przygotowującego legalizację i odrodzenie OUN na Ukrainie. Kandyba związał się ze środowiskim byłych krajowych działaczy OUN, odnoszących się z niechęcią do podejmowanych zarówno przez melnykowców (OUN-B), jak i banderowców (OUN-B) działań zmierzających do odrodzenia OUN. Po rejestracji Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów na Ukrainie (Організаціа Українських націоналістів в Україні (ОУНвУ)) został wybrany zastępcą przewodniczącego Zarządu Głównego na II konferencji OUN (U) 9 maja 1993 r. Od I Walnego Zjazdu OUN (U) 28 maja 1994 r. członek biura partii. 25 lutego 1995 na I Wielkim Nadzwyczajnym Zjeździe OUN (U) wszedł do Zarządu Głównego. Od 27 stycznia1996 r. przewodniczący Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów na Ukrainie (ОУНвУ).
Zmarł 8 listopada 2002 r. we Lwowie. Pochowany na Cmentarzu Łyczakowskim.
[edytuj] Publikacje
[edytuj] Linki
- Biografia na stronie Wirtualnego Muzeum Ruchu Dysydenckiego na Ukrainie (wersja ukraińskojęzyczna).
- Biografia na stronie Wirtualnego Muzeum Ruchu Dysydenckiego na Ukrainie (wersja anglojęzyczna).
- Wspomnienie stronie czasopisma "Нескорена нація".
- Podobne wspomnienie.
- Marcin Tarułka, Ruch narodowowyzwoleńczy na Ukrainie od połowy lat pięćdziesiątych do czasów "pierestrojki" (praca zawiera drobne nieścisłości faktograficzne, będące być może efektem błędów drukarskich).
- Toż.
