Język judeo-arabski
Z Wikipedii
Al-Jahudijja | |
Obszar | Izrael, Francja, Syria, Irak, i inne |
Liczba mówiących | ? |
Ranking | poza rankingiem |
Klasyfikacja genetyczna | Języki afroazjatyckie *Języki semickie **płd.-zach.-semickie ***Język judeo-arabski |
Pismo | hebrajski |
Status oficjalny | |
Język urzędowy | nigdzie |
W Wikipedii | |
Zobacz też: język, języki świata
|
Język żydowsko-arabski (Al-Jahudijja, Arabijja Djalna) to grupa wielu dialektów, dawniej używanych przez Żydów mieszkających w państwach arabskich, a współcześnie głównie w Izraelu i Francji.
W średniowieczu nazywano tak klasyczny język arabski, zapisywany alfabetem hebrajskim.
Spis treści |
[edytuj] Cechy
Dialekty judeo-arabskie rozwinęły się na podstawie lokalnych dialektów języka arabskiego (np. dialektu marokańskiego, irackiego i algierskiego) z dodatkiem zapożyczeń z języka hebrajskiego i aramejskiego. Nie zawsze występowanie dialektu judeo-arabskiego pokrywa się z zasięgiem jego arabskiego odpowiednika, np. dialekt judeo-egipski w większym stopniu przypomina arabski dialekt marokański, niż egipski. To zjawisko odzwierciedla migrację przodków Żydów egipskich z krajów Maghrebu. Współcześnie większość Żydów jest co najmniej dwujęzyczna: biegle znają lokalny dialekt arabski i lokalny dialekt judeo-arabski.
Dialekty języka judeo-arabskiego są zapisywane zmodyfikowanym alfabetem hebrajskim, do którego często dodaje się kropki z alfabetu arabskiego, oznaczające samogłoski (do zapisu fonemów, nie występujących w języku hebrajskim).
[edytuj] Historia
W średniowieczu język judeo-arabski (wówczas bardzo bliski klasycznemu językowi arabskiemu) był najważniejszym żydowskim językiem literackim; pisał w nim m.in. Majmonides (np. Sefer ha-Micwot), napisano w nim dzieła halacha i komentarze biblijne: Emunoth we-Deoth, Tafsir, Tikkun Middot ha-Nefesz, Czowot ha-Lewawot, Kuzari i inne.
Na skutek I wojny izraelsko-arabskiej w 1948 ogromna większość Żydów z krajów arabskich uciekła do Izraela oraz do Francji, gdzie ich dialekty judeo-arabskie szybko zostały wyparte przez język hebrajski i język francuski. Z tego powodu obecnie dialekty judeo-arabskie są zagrożone wymarciem.
[edytuj] Zwroty w dialekcie judeo-marokańskim
Polski | Transliteracja | Dialekt judeo-marokański[1] |
---|---|---|
Witam | šlāma | שלמה |
Witaj | šlāma ʿlik | שלמה עליכ |
Do widzenia | bšlāma (ʿlik) | ( בשלמה (עליכ |
Dziękuję | mersi | מרסי |
Tak | ēywa | ייוה |
Nie | lā | לא |
Jak się masz? | āš iḫbark? | אשכברכ? |
Dobrze | lābaš | לבש |
Dobrze, dziękuję | lābaš, mersi | לבש, מרסי |
Dobrze, dzięki Bogu | lābaš, hamdul'Illah | לבש, המדול'ילה |
[edytuj] Bibliografia
- Blau, Joshua, The Emergence and Linguistic Background of Judaeo-Arabic: OUP, 1999
[edytuj] Linki zewnętrzne
- (en) Literatura judeo-arabska
- (en) Literatura judeo-arabska
- (en) Żydzi w Libanie
Przypisy
- ↑ w tym dialekcie widoczne są zapożyczenia z języka francuskiego
prasemicki • akadyjski • amharski • amonicki • arabski • aramejski • argobba • dahalik • daryża • eblaicki • fenicki • gafat • gurage • gyyz • harari • hebrajski • judeo-arabski • maltański • mandejski • moabicki • południowoarabski epigraficzny • punicki • syriacki • tigre • tigrinia • ugarycki • współczesny południowoarabski