Kościół Zbawiciela w Katowicach-Szopienicach
Z Wikipedii
| Kościół Ewangelicko-Augsburski w Katowicach-Szopienicach | |
 Kościół Ewangelicko-Augsburski w Katowicach-Szopienicach |
|
| Data budowy | 1898-1901 |
| Wyznanie | Kościół Ewangelicko-Augsburski |
| Rodzaj | Kościół parafialny |
| Wezwanie | Zbawiciela |
| Budulec | cegła klinkierowa |
 Galeria zdjęć w Wikimedia Commons |
|
Kościół Ewangelicko-Augsburski pw. Zbawiciela w Katowicach-Szopienicach - kościół Diecezji Katowickiej Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w RP oraz parafialny parafii Ewangelicko-Augsburskiej w Katowicach-Szopienicach. Zbudowany w latach 1898 - 1901 w stylu neogotyckim. Potocznie nazywany przez mieszkańców Szopienic "ewangelikiem".
Obiekt pełni rolę kościoła parafialnego. Przy kościele działał chór, Do 1945 roku działało Towarzystwo Polaków Ewangelików, Ewangelickie Stowarzyszenie Niewiast, Związek Polskiej Młodzieży Ewangelickiej, Ewangelickie Towarzystwo Szkolne.
Spis treści |
[edytuj] Historia
[edytuj] Do 1945 roku
Kamień węgielny pod budowę świątyni poświęcił w 1898 roku zwierzchnik śląskiego kościoła ewangelickiego, generalny superintendent ks. Erdmann z Wrocławia, budowa została zakończona 6 marca 1901 roku. Kościół został wybudowany z cegły klinkierowej, w stylu neogotyckim. Poświęcenia wybudowanej świątyni dokonał generalny superintendent ks. Weigelt z Wrocławia. Przed poświęceniem kościoła odbyło się po raz ostatni krótkie pożegnalne nabożeństwo w sali posiedzeń gminy w Roździeniu. Stamtąd w uroczystej procesji księża i wierni przeszli do nowego kościoła.
Tego dnia odbyły się 3 nabożeństwa:
- niemieckie - z kazaniem ks. Weigelta,
- polskie - odprawione przez ks. Koellinga i ks. Zahna,
- wspólne - popołudniowe nabożeństwo dziękczynne za nową świątynię.
Kościół był jednym z najbardziej reprezentacyjnych budynków w mieście (wówczas Roździeniu).
W tym czasie zostało powołane do życia: Ewangelickie Towarzystwo Szkolne, które prowadziło Szkołę działającą przy parafii. Placówka ta została odebrana parafii po 1945 r. i jak dotąd nie została zwrócona parafii.
W 1910 roku powstała samodzielna parafia obejmująca: Roździeń, Szopienice, Nikiszowiec, Giszowiec, Janów, Dąbrówkę Małą.
Wnętrze kościoła w owych czasach był kilkakrotnie przemalowywane. Tylko do 1939 roku zachowała się pierwotna polichromia kościoła. Następnie wnętrze kościoła zostało przemalowane w 1939 roku. Kolejne (ostatnie jak do tej pory) generalne malowanie odbyło się w 1989 roku.
[edytuj] Do początku XXI wieku
Podczas wojny w kościele stacjonowali przez jakiś czas uchodźcy. Po wojnie budynek znajdował się w opłakanym stanie. Kościół został bardzo mocno zanieczyszczony, przewody elekryczne zostały podniszczone i powyrywane, część witraży została wybita.
Po wojnie życie parafii zaczęło powracać do normy, choć zaszło w niej wiele nieodwracalnych zmian. Z 3,5 tys. parafian pozostało ok. 500 wiernych. Reszta zginęła albo wyjechała do Niemiec.
W 1989 roku parafianie wspólnym wysiłkiem dokonali zmiany wnętrza kościoła. Wszystkie ściany zostały pomalowane na biało, ławki, ołtarz, ambona i chór zostały pomalowane ciemnobrązową farbą .
W 2003 roku wymieniono częściowo pokrycie dachowe z eternitu na pierwotne: łupek.
[edytuj] Kalendarium
- 1898 - 1901 - budowa kościoła,
- 1905 - kościół w Szopienicach staje się oficjalnym, filialnym kościołem parafii w Mysłowicach,
- 1907 - 1908 - budowa plebanii i sal parafialnych,
- 1910 - odłączenie filiału od macierzystej parafii w Mysłowicach. Utworzenie samodzielnej parafii w Roździeniu,
- 1939 - 1945 - w plebanii dwukrotnie stacjonuje wojsko rosyjskie, w kościele stacjonują uchodźcy,
- 1945 - 1948 - plebania zostaje zajęta przez Opiekę Społeczną i PCK,
- 1948 - powstaje chór kościelny,
- 2001 - uroczystość 100-lecia kościoła,
- 2003 - naprawa części dachu kościoła.
[edytuj] Położenie i architektura
Kościół znajduje się w otoczeniu pięknych, starych kamienic. Kościół zbudowany jest z cegły klinkierowej na fundamencie z kamienia naturalnego, w formie jednonawowej budowli, z półokrągłym prezbiterium oraz jedną wieżą.
Do wnętrza świątyni prowadzi neogotycki portal z zabytkową stolarką drzwiową z gotyckimi okuciami.
Po obu stronach prezbiterium znajdują się zakrystie (jedna dla duchownego, druga dla kościelnego).
Centralne miejsce w prezbiterium stanowi rzeźbiony ołtarz. W jego środkowej części znajduje się figura przedstawiająca Jezusa Chrystusa.
W przedniej części nawy z prawej strony, mieści się rzeźbiona ambona. Na wysokości ambony po lewej stronie chrzcielnica z gipsu przedstawiająca klęczącego anioła. W tylnej części nawy chór konstrukcji drewnianej z organami.
[edytuj] Wystrój i wnętrze kościoła
[edytuj] Ołtarz
Neogotycki ołtarz z końca XIX wieku, ofiarowany przez cesarzową Augustę Wiktorię. Ołtarz jest drewniany, architektoniczny, gruntownie przemalowany w 1989.
- W środku nastawy znajduje się płaskorzeźba przedstawiająca kielich i winnicę. Pod kielichem cytat w języku niemieckim z Biblii: "DAS BLUT JESU CHRISTI DES SOHNES GOTTES MACHT UNS REIN VON ALLER SÜNDE 1. Joh. 1,7 (Krew Jezusa Chrystusa, Syna Jego, oczyszcza nas od wszelkiego grzechu 1. Jan 1,7).
- Po bokach ołtarza motywy roślinne.
[edytuj] Ambona
Neogotycka ambona z końca XIX wieku. Drewniana z dużą ilością motywów roślinnych , gruntownie przemalowana w 1989. Pod kopułą znajduje się rzeźba ptaka. Na ambonie cytat w języku niemieckim z Biblii: "SELIG SIND, DIE GOTTES WORT HÖREN UND BEWAHREN. L. 11. 28." (Błogosławieni są ci, którzy słuchają Słowa Bożego i strzegą go. Łk. 11. 28.)
[edytuj] Inne
- Neogotycka chrzcielnica z XIX wieku, przedstawiająca Klęczącego Anioła. Ufundowana przez gen. Prittwitza (zobacz)
- Neogotycki witraż figuralny mieszczący się w centralnej części prezbiterium, przedstawiający Chrystusa Króla.
- 4 Neogotyckie tablice na numery pieśni.
- Po bokach prezbiterium, 4 witraże dywanowe.
- Organy firmy Schlag und Söhne ze Świdnicy ofiarowane w darze przez hrabiego Huberta Tiele-Wincklera.
- Popiersie Marcina Lutra.
- Obraz przedstawiający Marcina Lutra znajdujący się w zakrystii.
- 2 duże antyczne żyrandole (żyrandole i krzyż na wieży wykonał w darze mistrz blacharski z Szopienic - Vogel)
- Kinkiety.
[edytuj] Dzwonnica
- Duży neogotycki dzwon stalowy z końca XIX wieku,
- 2 małe neogotyckie dzwony stalowe z końca XIX wieku.
[edytuj] Otoczenie kościoła
[edytuj] Duszpasterze
- 1905 - 1917 - ks. Wilhelm Dorn,
- 1918 - 1931 - ks. Johannes Dierich,
- 1932 - 1938 - ks. Eduard Bechtloff,
- 1938 - 1939 - ks. Ryszard Horn,
- 1940 - 1945 - ks. Gerhard Myśliwczyk,
- 1940 - 1945 - ks. Edward Dietz,
- 1946 - 1947 - ks. Leopold Raabe,
- 1948 - 1951 - ks. Gustaw Gerstenstein,
- 1952 - 1961 - ks. Emil Kowala,
- 1961 - 1997 - ks. Karol Bauman,
- od 1997 - ks. Adam Malina,
- 1997 - 1998 - ks. Jan Neumann (wikariusz),
- 1998 - 1999 - ks. Rafał Miller (wikariusz),
- 1999 - 2004 - ks. Michał Walukiewicz (wikariusz),
- od 2004 - ks. Mirosław Czyż (wikariusz).
[edytuj] Ciekawostki
W tym kościele, Kazimierz Kutz kręcił film pt. "Sól ziemi czarnej" w roku 1969.
Kościół jest udostępniany turystom i osobom zainteresowanym wyznaniem ewangelickim czy architekturą budynku. Dla uczniów gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych prowadzone są regularne prelekcje o historii i współczesności Kościoła Ewangelickiego w Polsce, z których najczęściej korzysta młodzież z sąsiedniego VI Liceum Ogólnokształcącego im. Jana Długosza.
[edytuj] Zobacz też
[edytuj] Bibliografia
- Kalendarz Ewangelicki na rok 1939, Ustroń 1938.
- Kalendarz Ewangelicki na rok zwyczajny 1949, Cieszyn 1948.
- Dzieło łaski Boga. Diecezja Katowicka Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w RP (historia i współczesność), Wydawnictwo "Głos Życia", Katowice 2003.
- ks. Zygmunt Raabe, INWENTARZ ruchomości i nieruchomości Kościoła Ewang-Unijnego w Szopienicach - spisany dnia 4 i 5 lipca 1945
