Krynica-Zdrój

Z Wikipedii

Współrzędne: 49°24'42" N 20°57'18" E49.4116667 20.955 (Krynica-Zdrój)

Krynica-Zdrój


Herb Krynicy-Zdroju	Flaga Krynicy-Zdroju

Gmina
- rodzaj

Krynica-Zdrój
miejsko-wiejska

Założono

1547

Prawa miejskie

1889

Burmistrz

Emil Bodziony

Powierzchnia

40,17 km²

Położenie

49° 24'42'' N
20° 57'18'' E

Wysokość

590 m n.p.m.

Liczba mieszkańców (2004)
- liczba ludności
- gęstość

11 417
284,2 os./km²

Strefa numeracyjna
(do 2005)

Kod pocztowy

33-380

Tablice rejestracyjne

KNS

Położenie na mapie Polski

Krynica-Zdrój

TERC10
(TERYT)

2121610074

Miasta partnerskie

Amersham

Bardiów

Urząd miejski³

ul. Kraszewskiego 7
33-380 Krynica-Zdrój
tel. (18) 471-55-35;

Galeria zdjęć w Wikimedia Commons

Strona internetowa miasta

Willa "Witoldówka"

Krynica-Zdrój (do 31 grudnia 2001 roku Krynica, stosuje się też nieformalną nazwę Krynica Górska - w odróżnieniu od Krynicy Morskiej) - miasto w województwie małopolskim, w powiecie nowosądeckim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Krynica-Zdrój. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do województwa nowosądeckiego. Zwana jest perłą polskich uzdrowisk. Według danych z 31 grudnia 2004 miasto liczyło 11 417 mieszkańców.

Nazwa miejscowości Krynica-Zdrój pisana z łącznikiem (dywizem) jest formą zatwierdzoną urzędowo. Forma nazwy pisana bez łącznika, tzn. Krynica Zdrój, jest natomiast formą potoczną.

Spis treści

1 Położenie geograficzne
2 Komunikacja
3 Historia
4 Zabytki
5 Kultura
6 Uzdrowisko
7 Sport i turystyka
- 7.1 Szlaki turystyczne
8 Linki zewnętrzne

[edytuj] Położenie geograficzne

Miasto położone jest w Beskidzie Sądeckim, w dolinie potoku Kryniczanka i jego dopływów. Krynicę otaczają wzgórza Góry Parkowej, Krzyżowej, Jasiennika.

[edytuj] Komunikacja

Do Krynicy-Zdroju dochodzi linia kolejowa z Muszyny oraz droga krajowa z Nowego Sącza. Z Krynicy można dojechać pociągiem do N. Sącza, Tarnowa, Krakowa, Warszawy, Gdyni, Bydgoszczy i innych miast. Kiedyś istniały także połączenia do Gliwic i Jasła. Dużo ciekawsza jest oferta PKS-ów, Krynica-Zdrój nie posiada własnego Przedsiębiorstwa Komunikacji Samochodowej, jednak połączenia ma bardzo dobre. Z Krynicy-Zdroju dojedziemy autobusem do większości dużych miast w Polsce. Do Krynicy-Zdroju przyjeżdżają PKS-y m.in. z Katowic, Łodzi, Kielc, Krakowa, Lublińca, Stalowej Woli, Rzeszowa czy Lublina. W sezonie letnim istnieje połączenie Krynica-Zdrój - Mielno.

[edytuj] Historia

Wieś założona w 1547 roku przez Danka z Miastka (obecnie Tylicz) jako Krzenycze. Od początku istnienia do pierwszego rozbioru wchodziła w skład tzw. Kresu Muszyńskiego należącego do biskupów krakowskich.

W 1793 r. austriacki urzędnik Franciszek Stix von Saunbergen zakupił tu ziemię ze źródłem wody mineralnej z myślą o założeniu zdrojowiska. Powstały pierwsze domy zdrojowe, ale gwałtowny rozwój nastąpił dopiero po 1856 roku dzięki działalności prof. Józefa Dietla. W roku 1889 Krynica uzyskała prawa miejskie.

W okresie od stycznia 1944 do lutego 1945 Krynica była siedzibą ordynariusza apostolskiego Łemkowszczyzny Ołeksandera Małynowśkiego.

Poza istniejącą już koleją ziemno-linową na Górę Parkową w 1997 roku uruchomiono kolejkę gondolową na Jaworzynę Krynicką (1114 m n.p.m.), która może przewieźć 1200 osób na godzinę. Dzięki tej inwestycji Krynica-Zdrój stała się dużym ośrodkiem narciarskim.

[edytuj] Zabytki

Najstarszym budynkiem w Krynicy jest pijalnia "Słotwinka" z 1815 roku. Początkowo stała w miejscu, które obecnie zajmuje Pijalnia Główna na krynickim deptaku z 1971 roku, wewnątrz której znajduje się sala koncertowa i ogród zimowy. W początkach drugiej połowy XIX wieku pijalnia Słotwinka została przeniesiona do Parku Słotwińskiego. Otwarta sezonowo. Tuż obok znajdziemy Koncertową, której historia sięga 1870 roku. Wybudowany wtedy Pawilon nosił nazwę Słotwiński Pawilon Koncertowy i taką też pełnił funkcję. Odbywały się tam koncerty a sam park był ulubionym miejscem kuracjuszy odwiedzających Krynicę. Od roku 1989 niniejszy obiekt po generalnym remoncie, aczkolwiek nie ingerującym w jego stylistykę funkcjonuje jako Restauracja Koncertowa.

Inne zabytki uzdrowiska to Łazienki Borowinowe z 1881 roku, Stare Łazienki Mineralne z lat 1863-66. W centralnej części deptaku stoi neorenesansowy Stary Dom Zdrojowy z 1889 roku, w którym mieściła się pijalnia wody "Mieczysław" która w 2007 roku została zlikwidowana a na jej miejscu powastła pijalnia czekolady.

Na tyłach tego domu, za potokiem Kryniczanka są wzniesione w drugiej połowie XIX wieku drewniane wille. W jednej z nich, zwanej "Romanówka", od 1995 roku mieści się Muzeum Nikifora, właściwie Epifaniusza Drowniaka (1895-1968), krynickiego malarza prymitywisty pochodzenia łemkowskiego o światowej sławie.

Obok Pijalni Głównej stoi muszla koncertowa z tablicą ku czci związanego z Krynicą Jana Kiepury (1902-66). To on w okresie międzywojennym za pieniądze zarobione na scenach świata wybudował w Krynicy-Zdroju według projektu Bohdana Pniewskiego kosztującą trzy miliony dolarów willę Patria – miejsce kręcenia kilku filmów pod koniec lat trzydziestych. Obok muszli koncertowej stoi Nowy Dom Zdrojowy z 1939 roku, w pobliżu pomnik Adama Mickiewicza z 1906 roku.

W Krynicy znajduje się drewniany kościół pw. Przemienienia Pańskiego z 1864 roku, kościół NMP Wniebowziętej, wzniesiony w latach 1887-1902 w stylu "renesansu włoskiego", Nowe Łazienki Mineralne (1923-26).

W Krynicy-Zdroju i jej najbliższej okolicy jest wytyczony Szlak Cerkwi Łemkowskich poświęcony budownictwu sakralnemu tych okolic, w przeszłości zamieszkanych głównie przez Łemków.

[edytuj] Kultura

Najbardziej znaną, doroczną imprezą w Krynicy-Zdroju jest organizowany od 1967 r. Festiwal Arii i Pieśni im. Jana Kiepury, na który na przełomie sierpnia i września zjeżdżają soliści, teatry muzyczne, teatry rozrywki i pantomimy. Koncertu promenadowego na deptaku słucha około 20 000 osób. Koncerty odbywają się również w Pijalni Głównej, w sali koncertowej Starego Domu Zdrojowego, organizowany jest przegląd filmów z udziałem Kiepury. Na uwagę zasługuje także coroczny (organizowany w lutym) Międzynarodowy Festiwal Gitarowy.

Od 1990 roku we wrześniu odbywają się tu cykliczne spotkania polityków i przedsiębiorców z Europy Centralnej i Wschodniej pod nazwą "Forum Ekonomiczne". Na forum w roku 2004 zaproszono gości z Europy Zachodniej i krajów arabskich.

Istnieje kilka muzeów. Jednym z nich jest otwarte w 1995 r. przy Bulwarach Dietla Muzeum Nikifora.

[edytuj] Uzdrowisko

Stary Dom Zdrojowy

Nowe sanatoria i domy wczasowe

Początki lecznictwa uzdrowiskowego w Krynicy datują się na przełom XVIII i XIX wieku. Rozwój i upowszechnienie miało miejsce w latach 50. XIX wieku za sprawą Józefa Dietla, uznawanego za ojca polskiej balneologii. Krynica stała się z czasem modnym uzdrowiskiem, miejscem pobytu i spotkań wielu sławnych Polaków (bywali tu m.in.: Józef Piłsudski, Aleksander Kwaśniewski, Jan Matejko, Artur Grottger, Henryk Sienkiewicz, Józef Ignacy Kraszewski, Ludwik Solski, Helena Modrzejewska, Władysław Reymont, Julian Tuwim, Konstanty Ildefons Gałczyński i Jan Kiepura) i obcokrajowców (Valdas Adamkus, Václav Havel, Wiktor Janukowycz).

Krynica-Zdrój jest dużym ośrodkiem lecznictwa uzdrowiskowego i sanatoryjnego. Leczy się tu choroby układu trawiennego i moczowego, układu krążenia i przemiany materii. W mieście znajdują się liczne sanatoria i szpitale uzdrowiskowe, a także odwierty, pijalnie i rozlewnie wód mineralnych i leczniczych:

[edytuj] Sport i turystyka

Krynica-Zdrój to ośrodek turystyczny. Leży na terenie Popradzkiego Parku Krajobrazowego, stanowi bazę wypadową w okoliczne góry.

Miasto jest jednym z największych polskich ośrodków sportów zimowych. Narciarstwo uprawiać można na stokach w Krynicy-Słotwinach i na Jaworzynie Krynickiej (1114 m n.p.m.), gdzie funkcjonuje linowa kolej gondolowa. Blisko jest też ośrodek Dwie Doliny Muszyna - Wierchomla, gdzie mieści się najdłuższy w Polsce wyciąg krzesełkowy, a od 2008 roku atrakcją jest połączenie Wierchomli i Muszyny systemem 10 wyciągów narciarskich. W ostatnich latach powstał projekt połączenia systemem wyciągów całej okolicy - siedmiu dolin, czyli terenu od Wierchomli Małej, poprzez Krynicę aż do Doliny Roztoki.

Mieszkańcy Krynicy-Zdroju rozkochani są w hokeju na lodzie za sprawą istniejącego od 1928 roku miejscowego klubu KTH. Odbywają się międzynarodowe turnieje EIHC. W 1931 roku rozegrane zostały tutaj Mistrzostwa Świata w tej dyscyplinie sportu - były one jednocześnie mistrzostwami Europy. W championacie światowym zwyciężyła Kanada, która była reprezentowana przez drużynę Uniwersytetu Manitoba, a reprezentacja Polski zajęła czwarte miejsce. W klasyfikacji Mistrzostw Europy najlepsza okazała się Austria (3 miejsce w Mistrzostwach Świata), a Polska zdobyła tytuł wicemistrzowski.

W Krynicy-Zdroju uprawia się także saneczkarstwo. Na nieistniejącym już torze na Górze Parkowej (742 m n.p.m.) dwukrotnie (w 1958 i 1962) odbyły się Mistrzostwa Świata w saneczkarstwie. Jeszcze po drugiej wojnie światowej w Krynicy istniały dwie skocznie narciarskie. Uprawia się tutaj również kolarstwo górskie, curling, boks, kick-boxing, karate, taekwondo, snowboard, narciarstwo alpejskie, short-track, saneczkarstwo, piłkę nożną. Organizowane są turnieje szachowe. W Krynicy-Zdroju swoją siedzibę ma jedna z siedmiu regionalnych grup ratownictwa górskiego - Krynicka Grupa GOPR.

[edytuj] Szlaki turystyczne

Hala Łabowska - Runek (1082 m n.p.m.) - Jaworzyna Krynicka (1114 m n.p.m.) - Krynica - Huzary (864 m n.p.m.) - Mochnaczka Niżna - Hańczowa (Główny Szlak Beskidzki)
Muszyna - Złockie - Jaworzyna Krynicka (1114 m n.p.m.) - Krynica - Huzary (864 m n.p.m.) - Mochnaczka Niżna - Lackowa - Wysowa
Żegiestów-Zdrój - Pusta Wielka (1061 m n.p.m.) - Runek (1082 m n.p.m.) - Przełęcz Krzyżowa - Krynica - Góra Parkowa (741 m n.p.m.) - Powroźnik - Leluchów
Krynica - G. Krzyżowa (813 m n.p.m.) - Jaworzynka (899 m n.p.m.) - Huzary (864 m n.p.m.) - Góra Parkowa (741 m n.p.m.) - Krynica
Kopiec Pułaskiego (Krynica) - Huzary (864 m n.p.m.) - Tylicz