Marchew zwyczajna

Z Wikipedii

Marchew zwyczajna
Systematyka wg Reveala
Domena	jądrowce
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	naczyniowe
Nadgromada	nasienne
Gromada	okrytonasienne
Klasa	Rosopsida
Rząd	araliowce
Rodzina	selerowate
Rodzaj	marchew
Gatunek	marchew zwyczajna
Nazwa systematyczna
Daucus carota L.
Synonimy
Daucus carota subsp. sativus (Hoffm.) Schübl. et Mart.
Galeria zdjęć i grafik

Marchew zwyczajna Daucus carota L. - gatunek rośliny dwuletniej z rodziny selerowatych. Występuje w stanie dzikim pospolicie na terenach Europy, Azji i północnej Afryki. Jest również rośliną uprawną. W Polsce w stanie dzikim jest rośliną bardzo pospolitą.

Spis treści 1 Morfologia 2 Ekologia 3 Zastosowanie 4 Wartość odżywcza 5 Uprawa 6 Ciekawostki 7 Zobacz też 8 Bibliografia 9 Przypisy

[edytuj] Morfologia

Pokrój

Roślina dwuletnia, tworząca w klimacie umiarkowanym w pierwszym roku wegetacji różyczkę liści oraz gruby korzeń. W drugim roku z korzenia wybija łodyga z kwiatostanem, roślina wytwarza nasiona zużywając zawarte w korzeniu substancje zapasowe i obumiera.

Liście

Liście 2 lub 3-krotnie pierzastosieczne, równowąskie.

Łodyga

Wzniesiona, rozgałęziona, pusta wewnątrz. Jest bruzdowana i szorstko owłosiona.

Kwiaty

Małe, białe, zebrane u szczytu rośliny w baldach złożony z pierzastymi pod baldachem i trójwrębnymi pod baldaszkami pokrywami. Znajdujące się na jego obrzeżu baldaszki mają dłuższe szypułki, wskutek czego powierzchnia baldachu jest wklęsła. Środkowy kwiat w baldaszku jest ciemnopurpurowy. Drobne kwiaty są w większości promieniste, jedynie kwiaty brzeżne są niesymetryczne - mają 2 płatki mniejsze, a 3 większe. Wewnątrz pojedynczego kwiatu jeden słupek z dwoma szyjkami i dolną zalążnią oraz 5 pręcików. Roślina miododajna, nektar znajduje się na dnie kwiatowym. Kwiaty są przedprątne, możliwe jest tylko zapylenie krzyżowe. Niektóre baldaszki w środku kwiatostanu zawierają wyłącznie kwiaty męskie. Kwitnie od czerwca do jesieni, jest owadopylna.

Owoc

Rozłupnia, rozpadająca się na niełupki. Nasiona rozsiewane są przez zwierzęta (epizoochoria)^[1].

Korzeń

Spichrzowy - ma rozbudowany miękisz spichrzowy, służący do magazynowania substancji pokarmowych. W zależności od odmiany - od białawego poprzez żółtawy do pomarańczowoczerwonego (najbogatszego w karoten) i purpurowego. Jadalny. U roślin dziko rosnących biały do kremowego.

[edytuj] Ekologia

Występowanie: Dziko rosnąca forma typowa rośnie na ugorach, łąkach, miedzach i przydrożach. Hemikryptofit. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla O. Arrhenatheretalia^[2]

[edytuj] Zastosowanie

Wyhodowane z typowego dzikiego gatunku liczne odmiany podgatunku Daucus carota subsp. sativus (Hoffm.) Schübl. et Mart.są uprawiane jako warzywo lub roślina pastewna. Znajduje się w rejestrze roślin rolniczych Unii Europejskiej. Jadalny korzeń ma wiele zastosowań w kuchni. Można jadać marchew na surowo, jako surówkę, gotowaną w sałatkach i zupach lub z wody, smażoną, duszoną. Z marchwi robi się soki i przeciery, a także przetwory.

Jednym z narodowych produktów kulinarnych Portugalii jest dżem marchewkowy.

[edytuj] Wartość odżywcza

• Korzeń marchwi zawiera odżywcze cukry-węglowodany (4-10%, m.in. sacharozę i glukozę), białko, liczne karoteny (8-22 mg, prowitamina A α- i β-karoten), olejek lotny, witaminy B₁ i B₂ (0,06 mg), B₆, C (6-10 mg), E, H, K, PP (0,05 mg) oraz wapń, żelazo, miedź i fosfor, a także pektyny.
• Wartość energetyczna 100 g marchwi wynosi ok. 33-35 kcal.

[edytuj] Uprawa

Znaczenie

• 15% ogólnej masy upraw
• 12% powierzchni upraw
• 800 tys. ton - roczny zbiór na 30 tys. ha
• spożycie 21 kg/osobę/rok (2,5 kg - w skali światowej)
• sucha masa do 12%

Wymagania

• cieplne - nieduże, optymalna temperatura 15-20°C; przy temperaturze poniżej 10°C zachodzi jaryzacja.
• wodne - umiarkowane.
• glebowe - niewielkie; gleby piaszczysto-gliniaste; odczyn lekko kwaśny; pH 6-6,5; Wrażliwa na gleby świeże, wapniowane!

Zmianowanie

• w drugim roku po oborniku
• zalecane przedplony odchwaszczające, takie jak: kapusta, rośliny cebulowe, ziemniaki
• złe przedplony to: rośliny korzeniowe
• niezalecane jest sadzenie 3-4 lata po sobie, ze względu na występowanie szkodnika - połyśnica marchwinaka (Psylla rosae)

Uprawa gleby

Uprawa gleby według zaleceń tradycyjnych: orka przedzimowa (pogłębiona) -> włókowanie(na wiosnę) -> kultywatorowanie -> bronowanie -> wał gładki + bronowanie broną lekką(stosuje się czasem, aby umożliwić precyzyjny wysiew nasion)

Metody uprawy

• uprawa na płasko
• uprawa na redlinach
  • 2-8 kg; na odmiany wczesne 150 szt/m²
  • siew rzędowy 30-45 cm
  • siew pasowy 4x30 cm
  • siew wstęgowy - redlice szerokości 10 cm (parowy)

[edytuj] Ciekawostki

• Na noc baldachy marchwi zginają się w dół, co zabezpiecza je przed zamoknięciem
• W czasie dojrzewania nasion brzeżne baldaszki zaginają się do środka, nadając baldachowi kształt ptasiego gniazda. Po dojrzeniu nasion wyprostowują się.
• W klasyfikacji urzędowej Unii Europejskiej marchew uznawana jest za warzywo^[3]. Ponieważ jednak w Portugalii marchew używana jest do wyrobu dżemów, w rozumieniu dyrektywy ustalającej parametry ich produkcji, marchew uznana została za owoc^[4].

Marchew na straganie

Kwiatostan marchwi

Marchewki o różnych kolorach

Gatunek typowy (dziko rosnący)

[edytuj] Zobacz też

• olej z marchewki

[edytuj] Bibliografia

Przypisy