Maria Buyno-Arctowa
Z Wikipedii
Maria Jadwiga Buyno-Arctowa, pseudonimy literackie Jagmin, Ciocia Mania, J. Brzostek (ur. 16 lipca 1877 w Brzezinach pod Łodzią, zm. 13 czerwca 1952 w Dobrzanowie pod Siedlcami - Miejsce spoczynku Pani Marii znajduje się na cmentarzu parafialnym w Żeliszewie Podkościelnym) - polska autorka utworów dla dzieci i młodzieży, redaktorka pism dziecięcych. Żona znanego wydawcy Zygmunta Arcta (1871-1935). Jej synem był lotnik i pisarz Bohdan Arct.
Ukończyła Instytut Maryjski w Warszawie, Wyższe Kursy Żeńskie Literatury im. A. Baranieckiego w Krakowie, studiowała za granicą języki obce. Pracowała w redakcjach czasopism dla dzieci i młodzieży "Moje Pisemko" (redaktorka w l. 1902-1936), "Nasz Świat" (redaktorka w l. 1910-1915), "Rozwój" (1921) i "Małe Pisemko" (1928).
Debiutowała w 1890 r. wierszem Na widok trumny, wydrukowanym w piśmie "Światełko" pod pseud. Ciocia Mania ; pierwszą książkę - rozprawę John Ruskin i jego poglądy wydała w 1901 r. Wiele swych utworów drukowała w pismach, które redagowała, choć zwykle pod różnymi pseudonimami.
Od sierpnia 1939 r. mieszkała w Dobrzanowie pod Siedlcami. Po wojnie władze skonfiskowały majątek Brzeziny, zamknęły również wydawnictwo "Michał Arct", którego była współwłaścicielką i w którym wydawała swoje książki oraz czasopismo "Moje Pisemko". Po zaostrzeniu w 1949 r. polityki kulturalnej została objęta zapisem cenzury - otrzymała zakaz druku, a wszystkie jej książki wycofano z bibliotek. Dopiero po 1956 r. pozwolono na wznowienie kilku tytułów.
Napisała 67 książek dla dzieci i młodzieży. Do najbardziej znanych należą Kocia Mama i jej przygody (z elementami autobiograficznymi) oraz Słoneczko. W jej twórczości można wyróżnić powiastki, opowiadania, powieści obyczajowe, powieści fantastyczne, przeróbki polskich i obcych dzieł.
Buyno-Arctowa była w okresie międzywojennym najpłodniejszą pisarką dla dzieci i młodzieży. Bardzo popularne były jej powieści dla dziewcząt, np. Kocia Mama i jej przygody była do 1937 r. siedmiokrotnie wznawiana. W 1930 r. ukazała się jej powieść fantastycznonaukowa Wyspa mędrców, opublikowana w "Tygodniku Przygód i Powieści" (1929-1930 Nr 1-40, wznowiona w l. 1990-1991 przez wydaw. "Alfa"). Inne utwory science fiction to Zielony szaleniec ("Moje Pisemko" 1933 Nr 1-53, wyd. osobne 1936) i Dziecko morza ("Moje Pisemko" 1934 Nr 1-43, 45-52 ; wyd. osobne 1937).
[edytuj] Twórczość
- 1901 : John Ruskin i jego poglądy
- 1902 : Mysia norka (pod pseud. Ciocia Mania)
- 1902 : Narcyza Żmichowska (Gabriela) i jej dzieła
- 1905 : Kocia mama i jej przygody
- 1906 : Na wakacjach w Zalesiu
- 1908 : Grześ z Sanoka, opowiadanie historyczne z czasów Władysława Jagiełły (opracowanie według Kraszewskiego)
- 1919 : Kazia "Duża"
- 1920 : Słoneczko
- 1922 : Ojczyzna
- 1922 : Rycerz złotego serduszka
- 1923 : Koledzy
- 1924 : Wilczysko (antydat. 1923)
- 1925 : Perły księżniczki Maji
- 1927 : Fifinka, czyli awantura arabska
- 1927 : Cudowne dziecko
- 1929 : Wieś Szczęśliwa (antydat. 1928)
- 1929-1930 : Wyspa mędrców
- 1931 : Serca i serduszka
- 1933 : Nasza maleńka
- 1934 : Na wakacjach w Zalesiu
- 1935 : Muzykanci podwórzowi
- 1936 : Zielony szaleniec (antydat. 1935)
- 1937 : Dziecko morza (antydat. 1936)
- 1938 : Złota nić (antydat. 1936)
- 1939 : Figa
- 1947 : Kotek w bocianim gnieździe (pod pseud. Jagmin)
[edytuj] Źródła
- Andrzej Niewiadomski, Antoni Smuszkiewicz Leksykon polskiej literatury fantastycznonaukowej (Poznań : Wydaw. Poznańskie, 1990)
- Współcześni polscy pisarze i badacze literatury : słownik biobibliograficzny / oprac. zespół pod red. Jadwigi Czachowskiej i Alicji Szałagan. T. 1 (Warszawa : Wydaw. Szkolne i Pedagogiczne, 1999)
- Nowy słownik literatury dla dzieci i młodzieży / red. Krystyna Kuliczkowska, Barbara Tylicka (Warszawa : "Wiedza Powszechna", 1979)
