Prawo jazdy
Z Wikipedii
 |
Ten artykuł przedstawia sytuację tylko z polskiej perspektywy. Zajrzyj na stronę dyskusji i pomóż go poprawić. |
Prawo jazdy - dokument, wydany przez odpowiednie organy państwowe, regionalne lub samorządowe, potwierdzający umiejętności jego posiadacza do prowadzenia pojazdów mechanicznych.
W Polsce warunki uzyskania oraz uprawnienia określa ustawa z dnia 20 czerwca 1997 r. z późniejszymi zmianami, zwana Prawem o ruchu drogowym[1] oraz rozporządzenia szczegółowe m.in.:
- Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 27 października 2005 r. w sprawie szkolenia, egzaminowania i uzyskiwania uprawnień przez kierujących pojazdami, instruktorów i egzaminatorów[2] z późniejszymi zmianami[3],
- Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 21 stycznia 2004 r. w sprawie wydawania uprawnień do kierowania pojazdami[4] z późniejszymi zmianami [5][6].
przód
1. Nazwisko
2. Imię/imiona
3. data i miejsce urodzenia
4a data wydania prawa jazdy
4b. ważność prawa jazdy
4c. organ wydający prawo jazdy
5. numer prawa jazdy
7. podpis właściciela
9. kategoria/kategorie prawa jazdy
tył
9. kategorie
10. data wydania kategorii
11. data ważności kategorii
12. zastrzeżenia (numer)
13. ograniczenia
zawiera punkt 4d: nr PESEL właściciela oraz punkt 8: adres właściciela, których brak w wersji niemieckiej. Na rewersie widoczne błędne oznaczenie piktogramem samochodu dostawczego kategorii B1, które nie zostało poprawione w nowszej wersji prawa jazdy
Spis treści |
[edytuj] Historia
Prawo jazdy jako pierwsi wprowadzili Francuzi. Zgodnie z zarządzeniem paryskiej policji od 1893 roku musiał je posiadać każdy kierowca w tym mieście. Od 1899 roku zasada ta została rozszerzona na cały kraj.
[edytuj] Wygląd prawa jazdy
Prawa jazdy używane przez kierowców, będących mieszkańcami państw stowarzyszonych w Unii Europejskiej mają standardowy wygląd i zawierają standardowe informacje o kierowcy, wspólne dla wszystkich krajów, opracowane w 1998. Odstępstwa od tej ogólnej zasady dotyczą drobnych elementów tego dokumentu. Polskie prawa jazdy, wydawane od końca lat 90. spełniają te standardy.
Prawo jazdy jest zatopione w przezroczystym plastiku kształtu i rozmiarów karty kredytowej (54×86 mm), utrudniającym podrabianie lub przerabianie oraz zapobiegającym przedwczesnemu zniszczeniu.
Od 1 maja 2004 polskie prawa jazdy wydawane są na nieco innym druku niż przed przystąpieniem Polski do UE:
- zamiast elipsy wokół liter PL w lewym górnym rogu umieszczono 12 gwiazd
- zdjęcie jest większe
- na tle nowego druku umieszczone są napisy "prawo jazdy" we wszystkich unijnych językach
Dotychczasowe prawa jazdy, wydane przed 1 maja 2004 zachowują ważność.
[edytuj] Kategorie
Dokumentem stwierdzającym uprawnienie do kierowania pojazdem silnikowym jest prawo jazdy określonej kategorii.
Prawo jazdy uprawnia do kierowania:
- kategoria A
- motocyklem,
- motocyklem z przyczepą motocyklową o masie nie przekraczającej masy własnej motocykla i 100kg
- kategoria A1 - motocyklem o pojemności skokowej silnika nie przekraczającej 125 cm³ i mocy nie przekraczającej 11 kW,
- kategoria B:
- pojazdem samochodowym o dopuszczalnej masie całkowitej nie przekraczającej 3,5 t, z wyjątkiem autobusu lub motocykla,
- pojazdem, o którym mowa w pkt. 3.1, z przyczepą o dopuszczalnej masie całkowitej nie przekraczającej masy własnej pojazdu ciągnącego, o ile łączna dopuszczalna masa całkowita zespołu tych pojazdów nie przekracza 3,5 t,
- mikrobusem, jeżeli posiada do 9 miejsc siedzących,
- ciągnikiem rolniczym lub pojazdem wolnobieżnym,
- kategoria B1 - trójkołowym lub czterokołowym pojazdem samochodowym o masie własnej nie przekraczającej 550 kg, z wyjątkiem motocykla.
- kategoria C - pojazdem samochodowym o dopuszczalnej masie całkowitej przekraczającej 3,5 t, z wyjątkiem autobusu, a także ciągnikiem rolniczym lub pojazdem wolnobieżnym,
- kategoria C1 - pojazdem samochodowym o dopuszczalnej masie całkowitej przekraczającej 3,5 t i nie przekraczającej 7,5 t, z wyjątkiem autobusu, a także ciągnikiem rolniczym lub pojazdem wolnobieżnym,
- kategoria D - autobusem, ciągnikiem rolniczym lub pojazdem wolnobieżnym,
- kategoria D1 - autobusem przeznaczonym konstrukcyjnie do przewozu nie więcej niż 17 osób łącznie z kierowcą, a także ciągnikiem rolniczym lub pojazdem wolnobieżnym,
- kategoria T - ciągnikiem rolniczym z przyczepą (przyczepami) lub pojazdem wolnobieżnym,
- kategoria B+E, C+E lub D+E - pojazdem określonym odpowiednio w kategorii B, C lub D, łącznie z przyczepą,
- kategoria C1+E - zespołem pojazdów o dopuszczalnej masie całkowitej nie przekraczającej 12 t, składającym się z pojazdu ciągnącego określonego w kategorii C1 i przyczepy o dopuszczalnej masie całkowitej nie przekraczającej masy własnej pojazdu ciągnącego,
- kategoria D1+E - zespołem pojazdów o dopuszczalnej masie całkowitej nie przekraczającej 12 t, składającym się z pojazdu ciągnącego określonego w kategorii D1 i przyczepy o dopuszczalnej masie całkowitej nie przekraczającej masy własnej pojazdu ciągnącego.
Ponadto prawo jazdy:
- kategorii B i C+E lub B i D+E - uprawnia do kierowania zespołem pojazdów określonych w kategorii B+E,
- kategorii C+E i D - uprawnia do kierowania zespołem pojazdów określonych w kategorii D+E,
- kategorii A, B, B1, C, C1, D lub D1 - uprawnia do kierowania pojazdem w nich wymienionym z przyczepą lekką,
- kategorii B+E, C+E, C1+E, D+E lub D1+E - uprawnia do kierowania ciągnikiem rolniczym z przyczepą (przyczepami).
Warunkiem uzyskania prawa jazdy kategorii C, C1, D lub D1 jest posiadanie prawa jazdy kategorii B. Warunkiem uzyskania prawa jazdy kategorii B+E, C+E, C1+E, D+E lub D1+E jest posiadanie odpowiednio prawa jazdy kategorii B, C, C1, D lub D1.
[edytuj] Wymagania
Prawo jazdy otrzymuje osoba, jeżeli:
- osiągnęła wymagany dla danej kategorii wiek,
- uzyskała orzeczenie lekarskie o braku przeciwwskazań zdrowotnych do kierowania pojazdem,
- odbyła wymagane szkolenie,
- zdała z wynikiem pozytywnym egzamin państwowy w Wojewódzkim Ośrodku Ruchu drogowego.
[edytuj] Wiek
Wymagany dla danej kategorii wiek wynosi[7]:
- 16 lat - dla kategorii A1, B1 lub T[8][9]
- 18 lat - dla kategorii A lub B (od 1 czerwca 2002 r., poprzednio było 17 lat, a w latach 70. nawet 16 lat) [10]
- 18 lat - dla kategorii B+E, C, C+E, C1 lub C1+E,
- 21 lat - dla kategorii D, D+E, D1 lub D1+E[11]
[edytuj] Ilość godzin wymaganego szkolenia dla danej kategorii
W przypadku teorii ilość godzin dla jednej kategorii prawa jazdy nie może być mniejsza niż:
- 30 godzin dla kategorii A, A1, B, B1, T;
- 20 godzin dla kategorii C, C+E, D, D+E, C1, C1+E, D1, D1+E, B+E
Dla zajęć praktycznych ilość godzin nie może być mniejsza niż:
- 15 godzin przy kategorii B+E,
- 20 godzin przy kategorii A, A1, C1, C1+E, D1+E, T,
- 25 godzin przy kategorii C+E lub D+E,
- 30 godzin przy kategorii B, B1, C, D1,
- 60 godzin przy kategorii D.
[edytuj] Zastrzeżenia
Prawo jazdy nie może być wydane osobie:
- u której w wyniku badania lekarskiego stwierdzono aktywną formę uzależnienia od alkoholu lub środka działającego podobnie do alkoholu,
- w stosunku do której orzeczony został - prawomocnym wyrokiem sądu, orzeczeniem kolegium do spraw wykroczeń lub orzeczeniem innego organu uprawnionego do orzekania w sprawach o wykroczenia w trybie dyscyplinarnym - zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych - w okresie obowiązywania tego zakazu.
[edytuj] Międzynarodowe prawo jazdy
- Prawo jazdy, z wyjątkiem prawa jazdy kategorii T, uprawnia do kierowania określonym w nim pojazdem w ruchu międzynarodowym, chyba że władze danego państwa wymagają, aby kierowca posiadał międzynarodowe prawo jazdy.
- Międzynarodowe prawo jazdy jest wydawane za opłatą przez właściwego starostę. Jest ono wydawane na podstawie krajowego prawa jazdy na okres 3 lat. Okres jego ważności nie może jednak przekraczać terminu ważności krajowego prawa jazdy.
[edytuj] Prawo jazdy wydane za granicą
- Osoba posiadająca krajowe prawo jazdy wydane za granicą, określone w konwencjach o ruchu drogowym, może kierować odpowiednim pojazdem silnikowym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w okresie 6 miesięcy od daty rozpoczęcia stałego lub czasowego pobytu.
- Osoba posiadająca krajowe prawo jazdy wydane za granicą może otrzymać prawo jazdy odpowiedniej kategorii po oddaniu zagranicznego dokumentu organowi wydającemu prawo jazdy. Jeżeli prawo jazdy wydane za granicą nie jest określone w konwencjach o ruchu drogowym, dodatkowym warunkiem otrzymania polskiego prawa jazdy jest zdanie części teoretycznej egzaminu państwowego i przedstawienie uwierzytelnionego tłumaczenia zagranicznego dokumentu.
- Jeżeli prawo jazdy wydane za granicą zawiera ograniczenie terminu ważności, ograniczenie ze względu na stan zdrowia lub inne, należy to ograniczenie uwzględnić w wydanym prawie jazdy.
[edytuj] Informacje dodatkowe
Prawo jazdy może zawierać ograniczenie wynikające ze stanu zdrowia kierowcy lub możliwości prowadzenia określonego pojazdu.
- 01 – wymagana korekta wzroku,
- 01.01 – okulary,
- 01.02 – soczewki kontaktowe,
- 01.03 - szkła ochronne,
- 01.04 - szkło matowe,
- 01.05 - przepaska na oko,
- 01.06 – okulary lub szkła kontaktowe,
- 02 – wymagana korekta słuchu,
- 02.01 - aparat słuchowy jedno uszny,
- 02.02 - aparat słuchowy obu uszny,
- 03 - wymagane używanie protez narządu ruchu podczas jazdy,
- 03.01 - proteza/szyna ortopedyczna kończyny górnej,
- 03.02 - proteza/szyna ortopedyczna kończyny dolnej,
- 05.01 – jazda tylko przy świetle dziennym,
- 05.04 - jazda z prędkością nie większą niż X km/h
- 05.03 – jazda bez pasażerów,
- 05.05 - jazda tylko w towarzystwie osoby posiadającej prawo jazdy,
- 05.06 - bez prawa ciągnięcia przyczepy,
- 05.07 – bez prawa jazdy po autostradach,
- 05.08 – zakaz spożywania alkoholu,
- 10 - wymagane modyfikacje w układzie zmiany biegów:
- 10.01 - ręczna zmiana biegów,
- 10.02 - automatyczna zmiana biegów,
- 10.03 - zmiana biegów sterowana elektronicznie,
- 10.04 - regulowana dźwignia zmiany biegów,
- 10.05 - bez przekładni dodatkowej,
- 15 - wymagana modyfikacja sprzęgła:
- 15.01 - regulowany pedał sprzęgła,
- 15.02 - sprzęgło sterowane ręcznie,
- 15.03 - sprzęgło automatyczne,
- 15.04 - składany lub odkręcany pedał sprzęgła za przegrodą,
- 20 - wymagane modyfikacje w układzie hamulcowym:
- 20.01 - regulowany pedał hamulca,
- 20.02 - powiększony pedał hamulca,
- 20.03 - pedał hamulca dostosowany do obsługi lewą stopą,
- 20.04 - pedał hamulca pod całą stopę,
- 20.05 - wychylny pedał hamulca,
- 20.06 - ręcznie sterowany hamulec roboczy,
- 20.07 - maksymalne użycie wzmocnionego hamulca roboczego,
- 20.08 - maksymalne użycie hamulca awaryjnego zintegrowanego z hamulcem roboczym,
- 20.09 - regulowane sterowanie hamulca postojowego,
- 20.10 - elektrycznie sterowany hamulec postojowy,
- 20.11 - nożny hamulec postojowy,
- 20.12 - składany lub odkręcany pedał hamulca za przegrodą,
- 20.13 - hamulec obsługiwany kolanem,
- 20.14 - elektrycznie sterowany hamulec roboczy,
- 25 - wymagane modyfikacje w układzie przyspieszenia:
- 25.01 - regulowany pedał przyspieszenia,
- 25.02 - pedał przyspieszenia pod całą stopę,
- 25.03 - wychylny pedał przyspieszenia,
- 25.04 - przyspieszenie sterowane ręcznie,
- 25.05 - przyspieszenie sterowane kolanem,
- 25.06 - serwoprzyspieszacz (elektroniczny, pneumatyczny itp.),
- 25.07 - pedał przyspieszenia po lewej stronie pedału hamulca,
- 25.08 - pedał przyspieszenia po lewej stronie,
- 25.09 - składany lub odkręcany pedał przyspieszenia za przegrodą,
- 30 - wymagane wspólne modyfikacje układów hamowania i przyspieszenia:
- 30.01 - pedały równoległe,
- 30.02 - pedały na tym samym lub prawie na tym samym poziomie,
- 30.03 - przesuwne pedały hamowania i przyspieszenia,
- 30.04 - pedały hamowania i przyspieszenia z przesuwem i szyną,
- 30.05 - składane lub odkręcane pedały hamowania i przyspieszenia,
- 30.06 - wypiętrzona podłoga,
- 30.07 - przegroda z boku pedału hamowania,
- 30.08 - przegroda na protezę z boku pedału hamulca,
- 30.09 - przegroda pod pedałami hamowania i przyspieszenia,
- 30.10 - podparcie pięty/nogi,
- 30.11 - elektryczne sterowanie hamowania i przyspieszenia,
- 35 - wymagane modyfikacje urządzeń sterowania (przełączniki świateł, wycieraczki szyby przedniej, spryskiwacz, sygnał dźwiękowy, kierunkowskazy):
- 35.01 - urządzenia sterowania obsługiwane bez negatywnego wpływu na kierowanie i obsługę,
- 35.02 - urządzenia sterowania obsługiwane bez puszczenia kierownicy i akcesoriów (gałek, dźwigni itp.),
- 35.03 - urządzenia sterowania obsługiwane bez puszczenia kierownicy i akcesoriów lewą ręką,
- 35.04 - urządzenia sterowania obsługiwane bez puszczenia kierownicy i akcesoriów prawą ręką,
- 35.05 - urządzenia sterowania obsługiwane bez puszczenia kierownicy i akcesoriów ze wspólnymi mechanizmami hamowania i przyspieszenia,
- 40 - wymagane modyfikacje w układzie kierowniczym:
- 40.01 - zwykły układ kierowania ze wspomaganiem,
- 40.02 - układ kierowniczy z aktywnym wspomaganiem,
- 40.03 - układ kierowniczy z systemem rezerwowym (sprzężeniem zwrotnym),
- 40.04 - wydłużona kolumna kierownicy,
- 40.05 - zmodyfikowana kierownica (grubszy lub cieńszy przekrój koła kierownicy, kierownica o mniejszej średnicy itp.),
- 40.06 - wychylne koło kierownicy,
- 40.07 - pionowe koło kierownicy,
- 40.08 - poziome koło kierownicy,
- 40.09 - kierowanie nożne,
- 40.10 - alternatywny system kierownicy (drążek itp.),
- 40.11 - gałka na kierownicy,
- 40.12 - szyna ortopedyczna ręki na kole kierownicy,
- 40.13 - ze stawem szynowym,
- 42 - wymagane modyfikacje lusterka (lusterek):
- 42.01 - zewnętrzne lusterko prawe lub lewe,
- 42.02 - zewnętrzne lusterko na wysięgniku,
- 42.03 - dodatkowe zewnętrzne lusterko pozwalające na obserwację ruchu,
- 42.04 - panoramiczne wewnętrzne lusterko,
- 42.05 - lusterko do obserwacji martwych pól,
- 42.06 - elektrycznie sterowane zewnętrzne lusterko (lusterka),
- 43 - wymagane modyfikacje fotela kierowcy:
- 43.01 - fotel kierowcy na dobrej wysokości obserwacyjnej i w normalnej odległości od kierownicy i pedałów,
- 43.02 - fotel kierowcy dostosowany do kształtu ciała,
- 43.03 - fotel kierowcy z oparciem bocznym stabilizującym pozycję,
- 43.04 - fotel kierowcy z podłokietnikiem,
- 43.05 - wydłużone szyny prowadzące fotela kierowcy,
- 43.06 - regulacja pasa bezpieczeństwa,
- 43.07 - pas bezpieczeństwa szelkowy,
- 44 - wymagane modyfikacje motocykli (obowiązkowe stosowanie subkodów):
- 44.01 - hamulec z pojedynczym sterowaniem,
- 44.02 - zmodyfikowany hamulec ręczny,
- 44.03 - zmodyfikowany hamulec nożny,
- 44.04 - zmodyfikowana rączka przyspieszenia,
- 44.05 - ręczna zmiana biegów i ręczne sprzęgło,
- 44.06 - zmodyfikowane lusterko (lusterka) wsteczne,
- 44.07 - zmodyfikowane wskaźniki kontrolne (kierunkowskazy, lampy hamulca itp.),
- 44.08 - wysokość siedzenia pozwalająca kierowcy na oparcie dwóch stóp na ziemi jednocześnie w pozycji siedzącej,
- 45 - wyłącznie motocykle z koszem,
- 50 – dla określonego pojazdu/nadwozia (numer identyfikacyjny pojazdu, VIN),
- 51 – dla określonego pojazdu/tablicy rejestracyjnej (numer rejestracyjny pojazdu, VRN),
- 70 - wymiana prawa jazdy wydanego za granicą,
- 71 – wtórnik prawa jazdy (wydawany w przypadku utraty oryginalnego dokumentu prawa jazdy),
- 72 - ograniczenie kategorii A do kategorii A1 w odniesieniu do konkretnych pojazdów,
- 73 - ograniczenie kategorii B do kategorii B1 w odniesieniu do konkretnych pojazdów,
- 74 - ograniczenie kategorii C do kategorii C1 w odniesieniu do konkretnych pojazdów,
- 75 - ograniczenie kategorii D do kategorii D1 w odniesieniu do konkretnych pojazdów,
- 76 - ograniczenie kategorii C+E do kategorii C1+E w odniesieniu do konkretnych pojazdów,
- 77 - ograniczenie kategorii D+E do kategorii D1+E w odniesieniu do konkretnych pojazdów,
- 78 – wyłącznie pojazdy z automatyczną skrzynią biegów,
- 101 - wymagane dodatkowe oznakowanie pojazdu,
- 102 - wymiana uzyskanego przed dniem 1 lipca 1999 r. prawa jazdy kategorii C bez posiadania kategorii B prawa jazdy,
- 103 - wymiana uzyskanego przed dniem 1 lipca 1999 r. prawa jazdy kategorii D bez posiadania kategorii B prawa jazdy,
- 104 - wymiana prawa jazdy kategorii M, z ograniczeniem do kierowania tylko pojazdami wolnobieżnymi,
- 105 - wymiana prawa jazdy kategorii trolejbusowej, z ograniczeniem do kierowania tylko trolejbusami;
- 106 - zakaz w zakresie kategorii B prawa jazdy przy posiadaniu kategorii C1, C, D1 lub D prawa jazdy,
- 107 - wymagane dostosowanie pojazdu do rodzaju schorzenia - szczególnie dla kierowców z upośledzeniem narządu ruchu,protezami kończyn itp.
W przypadku gdy ograniczenie dotyczy wszystkich posiadanych przez osobę kategorii prawa jazdy odpowiedni kod umieszcza się wyłącznie w ostatnim wierszu tabeli.
Przypisy
- ↑ Dz. U. z 2005 r. Nr 108, poz. 908 z późn. zm.
- ↑ Dz. U. z 2005 r. Nr 217, poz. 1834
- ↑ Dz. U. z 2006 r. Nr 3, poz. 24
- ↑ Dz. U. z 2004 r. Nr 24, poz. 215
- ↑ Dz. U. z 2004 r. Nr 286, poz. 2884
- ↑ 2006 r. Nr 73, poz. 514
- ↑ zgodnie z art. 90 Prawa o ruchu drogowym
- ↑ Osoba, która nie ukończyła 18 lat, może uzyskać prawo jazdy kategorii A1, B1 lub T za zgodą rodziców lub opiekuna
- ↑ kartę motorowerową, która upoważnia do kierowania motorowerem można uzyskać w wieku 13 lat
- ↑ Art. 1 pkt. 54 lit. c ustawy z dnia 6 września 2001 r. o zmianie ustaw Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. Nr 129 poz. 1444 ze zmianami) dotyczące zmian art. 90 ust. 2 pkt 3 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (Dz.U. Nr 98 poz. 602 ze zmianami) wchodzące w życie 1 czerwca 2002r.
- ↑ Wymagany wiek do uzyskania prawa jazdy kategorii D lub D1 przez żołnierza zasadniczej służby wojskowej posiadającego prawo jazdy kategorii B wynosi 19 lat.
